Wartość energetyczna: Różnice pomiędzy wersjami

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
rv - sprawdzam kod
Znaczniki: Ręczne wycofanie zmian Wycofane
Znacznik: Wycofane
Linia 3: Linia 3:


== Jednostka energii ==
== Jednostka energii ==
1 [[kaloria]] jest to ilość ciepła potrzebna do podniesienia temperatury 1 g wody o 1 stopień Celsjusza z 14,5 °C do 15,5 °C<ref>{{encyklopedia PWN|id=3919379|tytuł=kaloria|data dostępu=2021-11-29}}</ref>. Zapotrzebowanie na energię mało aktywnego dorosłego [[Człowiek rozumny|człowieka]] wynosi około 2000 kcal.
1 [[kaloria]] jest to ilość ciepła potrzebna do podniesienia temperatury 1 g wody o 1 stopień Celsjusza z 14,5 °C do 15,5 °C{{r|Encyklopedia-PWN-220543}}. Zapotrzebowanie na energię mało aktywnego dorosłego [[Człowiek rozumny|człowieka]] wynosi około 2000 kcal.


W mowie potocznej, określając wartość energetyczną pokarmów, celowo stosuje się termin „kaloria” mając w rzeczywistości na myśli kilokalorię (kcal)<ref>{{Cytuj stronę | url = https://sjp.pwn.pl/poradnia/haslo/dwie-kalorie;4434.html | tytuł = dwie kalorie | autor = Maria Krajewska, WSz PWN | data = 2003-09-30 | data dostępu = 2021-11-29 | praca = Poradnia językowa PWN | opublikowany = [[Wydawnictwo Naukowe PWN|WN PWN SA]]}}</ref>. Spotykane jest też oznaczanie kilokalorii poprzez zapis dużą literą: 1 Kaloria<ref>{{Cytuj stronę | url = https://zdrowie.gazeta.pl/Zdrowie/7,101460,21408071,kaloria-i-kilokaloria-czym-sie-roznia-i-dlaczego-wiekszosc.html | tytuł = ''Kaloria i kilokaloria - czym się różnią i dlaczego większość z nas jest w błędzie?'' | autor = mmr | data = 2017-02-23 | praca = [[Gazeta.pl]] (zdrowie.gazeta.pl) | opublikowany = [[Agora (przedsiębiorstwo)|Agora SA]] | data dostępu = 2021-11-29 | archiwum = https://web.archive.org/web/20211129151820/https://zdrowie.gazeta.pl/Zdrowie/7,101460,21408071,kaloria-i-kilokaloria-czym-sie-roznia-i-dlaczego-wiekszosc.html | zarchiwizowano = 2021-11-29}}</ref> = 1 Cal = 1 kcal.
W mowie potocznej, określając wartość energetyczną pokarmów, celowo stosuje się termin „kaloria” mając w rzeczywistości na myśli kilokalorię (kcal){{r|Maria Krajewska WSz PWN2003}}. Spotykane jest też oznaczanie kilokalorii poprzez zapis dużą literą: 1 Kaloria{{r|mmr2017}} = 1 Cal = 1 kcal.


Zgodnie z [[Układ SI|Międzynarodowym Układem jednostek Miar]] oraz konsensusem [[Organizacja Narodów Zjednoczonych do spraw Wyżywienia i Rolnictwa|FAO]]/[[Światowa Organizacja Zdrowia|WHO]]/[[United Nations University|UNU]] z 1971 r. energia wyrażana jest w dżulach (J), oraz dodatkowo kaloriach (cal). 1 kcal jest równa 4,184 kJ, 1000 kcal = 4,184 MJ<ref>{{Cytuj |autor = Mirosław Jarosz |tytuł = Normy żywienia dla populacji polskiej nowelizacja |data = cop. 2012 |data dostępu = 2019-10-03 |isbn = 9788386060832 |miejsce = Warszawa |wydawca = Instytut Żywności i Żywienia |oclc = 829885267}}</ref>.
Zgodnie z [[Układ SI|Międzynarodowym Układem jednostek Miar]] oraz konsensusem [[Organizacja Narodów Zjednoczonych do spraw Wyżywienia i Rolnictwa|FAO]]/[[Światowa Organizacja Zdrowia|WHO]]/[[United Nations University|UNU]] z 1971 r. energia wyrażana jest w dżulach (J), oraz dodatkowo kaloriach (cal). 1 kcal jest równa 4,184 kJ, 1000 kcal = 4,184 MJ{{r|Mirosław Jarosz2012}}.


Wartość energetyczna produktów na [[Etykieta (marketing)|etykiecie]] musi być wyrażona w kcal, jak i kJ w przeliczeniu na 100 g lub 100 ml produktu<ref>{{Cytuj |tytuł = Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1169/2011 z dnia 25 października 2011 r. w sprawie przekazywania konsumentom informacji na temat żywności, zmiany rozporządzeń Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1924/2006 i (WE) nr 1925/2006 oraz uchylenia dyrektywy Komisji 87/250/EWG, dyrektywy Rady 90/496/EWG, dyrektywy Komisji 1999/10/WE, dyrektywy 2000/13/WE Parlamentu Europejskiego i Rady, dyrektyw Komisji 2002/67/WE i 2008/5/WE oraz rozporządzenia Komisji (WE) nr 608/2004 Tekst mający znaczenie dla EOG |data = 2011-11-22 |data dostępu = 2019-10-03 |numer = 32011R1169 |url = http://data.europa.eu/eli/reg/2011/1169/oj/pol |język = pl |czasopismo = Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE)}}</ref>.
Wartość energetyczna produktów na [[Etykieta (marketing)|etykiecie]] musi być wyrażona w kcal, jak i kJ w przeliczeniu na 100 g lub 100 ml produktu{{r|Rozporządzenie Parlamentu}}.


== Mierzenie wartości energetycznej ==
== Mierzenie wartości energetycznej ==
Na początku XX wieku [[Departament Rolnictwa Stanów Zjednoczonych]] ([[język angielski|ang.]] ''United States Department of Agriculture'') opracował procedurę mierzenia wartości energetycznej, która pozostaje w użyciu do dziś<ref name=":0">{{Cytuj |autor = Grimm, Peter, Nowitzki-Grimm, Susanne, Gajewska, Danuta, Fürstenberg, Ewa, Ozimek, Irena. |tytuł = Żywienie. Atlas i podręcznik |data = 2012 |data dostępu = 2019-10-02 |isbn = 9788376096537 |wydanie = Wyd. 1 pol. |miejsce = Wrocław |wydawca = Elsevier Urban & Partner |oclc = 812586971}}</ref>.
Na początku XX wieku [[Departament Rolnictwa Stanów Zjednoczonych]] ([[język angielski|ang.]] ''United States Department of Agriculture'') opracował procedurę mierzenia wartości energetycznej, która pozostaje w użyciu do dziś{{r|:0}}.


Badana żywność jest całkowicie [[spalanie|spalana]] w [[kalorymetr]]ze, a ciepło uwolnione w wyniku spalania jest mierzone. Ta wartość jest używana do określenia '''fizycznej wartości energetycznej'''<ref name=":0" /> żywności. Potem dokonuje się odpowiedniej korekty opartej na rzeczywistym sposobie przyswajania energii przez organizmy zwierzęce.
Badana żywność jest całkowicie [[spalanie|spalana]] w [[kalorymetr]]ze, a ciepło uwolnione w wyniku spalania jest mierzone. Ta wartość jest używana do określenia '''fizycznej wartości energetycznej'''{{r|:0}} żywności. Potem dokonuje się odpowiedniej korekty opartej na rzeczywistym sposobie przyswajania energii przez organizmy zwierzęce.


W przypadku całkowitej resorpcji identycznej jak '''fizjologiczna wartość energetyczna''' (całkowita energia) wynosi ona dla węglowodanów 410 kcal/100 g, tłuszczy 930 kcal/ 100 g, natomiast dla białek z uwagi na to, że każde białko ma inny skład [[Aminokwasy białkowe|aminokwasowy]] nie można wyznaczyć jednolitej wartości energetycznej, jednak jest ona zbliżona do wartości energetycznej węglowodanów np. fizjologiczna wartość energetyczna [[Kazeina|kazeiny]] wynosi 425 kcal/ 100 g<ref name=":0" />.
W przypadku całkowitej resorpcji identycznej jak '''fizjologiczna wartość energetyczna''' (całkowita energia) wynosi ona dla węglowodanów 410 kcal/100 g, tłuszczy 930 kcal/ 100 g, natomiast dla białek z uwagi na to, że każde białko ma inny skład [[Aminokwasy białkowe|aminokwasowy]] nie można wyznaczyć jednolitej wartości energetycznej, jednak jest ona zbliżona do wartości energetycznej węglowodanów np. fizjologiczna wartość energetyczna [[Kazeina|kazeiny]] wynosi 425 kcal/ 100 g{{r|:0}}.


== Ilość energii w składnikach pożywienia ==
== Ilość energii w składnikach pożywienia ==
Linia 31: Linia 31:
| align=center| 17
| align=center| 17
|-
|-
| [[Alkohole wielowodorotlenowe|alkohole wielowodorotlenowe (poliole)]]<ref group="uwaga">[[Alkohole cukrowe]], [[Zamienniki cukru|słodziki]].</ref>
| [[Alkohole wielowodorotlenowe|alkohole wielowodorotlenowe (poliole)]]{{u|uwaga1}}
| align=center| 2,4
| align=center| 2,4
| align=center| 10
| align=center| 10
Linia 70: Linia 70:
== Energia w organizmach ==
== Energia w organizmach ==
=== Otrzymywanie i wydatek energii u ssaków ===
=== Otrzymywanie i wydatek energii u ssaków ===
Statystycznie zużycie energii przez organizm wynosi<ref name=":0" />:
Statystycznie zużycie energii przez organizm wynosi{{r|:0}}:
* 60–75% [[podstawowa przemiana materii]]
* 60–75% [[podstawowa przemiana materii]]
* 15–30% aktywność ruchowa
* 15–30% aktywność ruchowa
Linia 85: Linia 85:


Spalenie 500 g tłuszczu wymaga:
Spalenie 500 g tłuszczu wymaga:
* spoczynek (praca 80 [[wat|W]]) – ok. 64 godzin<ref group="uwaga">(500 g x 37 kJ/g) / 80 W = 231250 s = 64,2 godz.</ref>
* spoczynek (praca 80 [[wat|W]]) – ok. 64 godzin{{u|uwaga2}}
* intensywna gimnastyka (praca 500 W) – ok. 10 godzin<ref group="uwaga">(500 g x 37 kJ/g) / 500 W = 37000 s = 10,3 godz.</ref>
* intensywna gimnastyka (praca 500 W) – ok. 10 godzin{{u|uwaga3}}


== Zobacz też ==
== Zobacz też ==
Linia 94: Linia 94:


== Uwagi ==
== Uwagi ==
{{Uwagi}}
{{Uwagi|
<ref name="uwaga1">[[Alkohole cukrowe]], [[Zamienniki cukru|słodziki]].</ref>
<ref name="uwaga2">(500 g x 37 kJ/g) / 80 W = 231250 s = 64,2 godz.</ref>
<ref name="uwaga3">(500 g x 37 kJ/g) / 500 W = 37000 s = 10,3 godz.</ref>
}}


== Przypisy ==
== Przypisy ==
{{Przypisy|
<references responsive>
<ref name=":0">{{cytuj|autor=Grimm, Peter, Nowitzki-Grimm, Susanne, Gajewska, Danuta, Fürstenberg, Ewa, Ozimek, Irena.|tytuł=Żywienie. Atlas i podręcznik|data=2012|data dostępu=2019-10-02|isbn=9788376096537|wydanie=Wyd. 1 pol.|miejsce=Wrocław|wydawca=Elsevier Urban & Partner|oclc=812586971}}</ref>
<ref name="b-info">{{Cytuj stronę |url = http://blonnikpokarmowy.info/kalorie.html |tytuł = ''Ile kalorii ma błonnik?'' |praca = BlonnikPokarmowy.info |data dostępu = 2016-07-14}}</ref>
<ref name="b-info">{{cytuj stronę|url=http://blonnikpokarmowy.info/kalorie.html|tytuł=''Ile kalorii ma błonnik?''|praca=BlonnikPokarmowy.info|data dostępu=2016-07-14}}</ref>
<ref name="Encyklopedia-PWN-220543">{{encyklopedia PWN|id=3919379|tytuł=kaloria|data dostępu=2021-11-29}}</ref>
<ref name="L304">{{EUR-Lex|seria=L|numer=304|rok=2011|miesiac=10|dzien=25}} ''Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1169/2011 z dnia 25 października 2011 r. w sprawie przekazywania konsumentom informacji na temat żywności, zmiany rozporządzeń Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1924/2006 i (WE) nr 1925/2006 oraz uchylenia dyrektywy Komisji 87/250/EWG, dyrektywy Rady 90/496/EWG, dyrektywy Komisji 1999/10/WE, dyrektywy 2000/13/WE Parlamentu Europejskiego i Rady, dyrektyw Komisji 2002/67/WE i 2008/5/WE oraz rozporządzenia Komisji (WE) nr 608/2004'', załącznik XIV „Współczynniki przeliczeniowe”.</ref>
<ref name="L304">{{EUR-Lex|seria=L|numer=304|rok=2011|miesiac=10|dzien=25}} ''Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1169/2011 z dnia 25 października 2011 r. w sprawie przekazywania konsumentom informacji na temat żywności, zmiany rozporządzeń Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1924/2006 i (WE) nr 1925/2006 oraz uchylenia dyrektywy Komisji 87/250/EWG, dyrektywy Rady 90/496/EWG, dyrektywy Komisji 1999/10/WE, dyrektywy 2000/13/WE Parlamentu Europejskiego i Rady, dyrektyw Komisji 2002/67/WE i 2008/5/WE oraz rozporządzenia Komisji (WE) nr 608/2004'', załącznik XIV „Współczynniki przeliczeniowe”.</ref>
<ref name="Maria Krajewska WSz PWN2003">{{cytuj stronę|url=https://sjp.pwn.pl/poradnia/haslo/dwie-kalorie;4434.html|tytuł=dwie kalorie|autor=Maria Krajewska, WSz PWN|data=2003-09-30|data dostępu=2021-11-29|praca=Poradnia językowa PWN|opublikowany=[[Wydawnictwo Naukowe PWN|WN PWN SA]]}}</ref>
</references>
<ref name="Mirosław Jarosz2012">{{cytuj|autor=Mirosław Jarosz|tytuł=Normy żywienia dla populacji polskiej nowelizacja|data=cop. 2012|data dostępu=2019-10-03|isbn=9788386060832|miejsce=Warszawa|wydawca=Instytut Żywności i Żywienia|oclc=829885267}}</ref>
<ref name="mmr2017">{{cytuj stronę|url=https://zdrowie.gazeta.pl/Zdrowie/7,101460,21408071,kaloria-i-kilokaloria-czym-sie-roznia-i-dlaczego-wiekszosc.html|tytuł=''Kaloria i kilokaloria - czym się różnią i dlaczego większość z nas jest w błędzie?''|autor=mmr|data=2017-02-23|praca=[[Gazeta.pl]] (zdrowie.gazeta.pl)|opublikowany=[[Agora (przedsiębiorstwo)|Agora SA]]|data dostępu=2021-11-29|archiwum=https://web.archive.org/web/20211129151820/https://zdrowie.gazeta.pl/Zdrowie/7,101460,21408071,kaloria-i-kilokaloria-czym-sie-roznia-i-dlaczego-wiekszosc.html|zarchiwizowano=2021-11-29}}</ref>
<ref name="Rozporządzenie Parlamentu">{{cytuj|tytuł=Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1169/2011 z dnia 25 października 2011 r. w sprawie przekazywania konsumentom informacji na temat żywności, zmiany rozporządzeń Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1924/2006 i (WE) nr 1925/2006 oraz uchylenia dyrektywy Komisji 87/250/EWG, dyrektywy Rady 90/496/EWG, dyrektywy Komisji 1999/10/WE, dyrektywy 2000/13/WE Parlamentu Europejskiego i Rady, dyrektyw Komisji 2002/67/WE i 2008/5/WE oraz rozporządzenia Komisji (WE) nr 608/2004 Tekst mający znaczenie dla EOG|data=2011-11-22|data dostępu=2019-10-03|numer=32011R1169|url=http://data.europa.eu/eli/reg/2011/1169/oj/pol|język=pl|czasopismo=Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE)}}</ref>
}}


== Linki zewnętrzne ==
== Linki zewnętrzne ==

Wersja z 00:11, 1 gru 2021

Tabela wartości odżywcze produktu zawiera m.in. informacje o wartości energetycznej.

Wartość energetyczna – ilość energii w danym produkcie jaką organizm może przyswoić przez trawienie. Wartość energetyczna wyrażana jest w kilokaloriach (kcal) i kilodżulach (kJ).

Jednostka energii

1 kaloria jest to ilość ciepła potrzebna do podniesienia temperatury 1 g wody o 1 stopień Celsjusza z 14,5 °C do 15,5 °C[1]. Zapotrzebowanie na energię mało aktywnego dorosłego człowieka wynosi około 2000 kcal.

W mowie potocznej, określając wartość energetyczną pokarmów, celowo stosuje się termin „kaloria” mając w rzeczywistości na myśli kilokalorię (kcal)[2]. Spotykane jest też oznaczanie kilokalorii poprzez zapis dużą literą: 1 Kaloria[3] = 1 Cal = 1 kcal.

Zgodnie z Międzynarodowym Układem jednostek Miar oraz konsensusem FAO/WHO/UNU z 1971 r. energia wyrażana jest w dżulach (J), oraz dodatkowo kaloriach (cal). 1 kcal jest równa 4,184 kJ, 1000 kcal = 4,184 MJ[4].

Wartość energetyczna produktów na etykiecie musi być wyrażona w kcal, jak i kJ w przeliczeniu na 100 g lub 100 ml produktu[5].

Mierzenie wartości energetycznej

Na początku XX wieku Departament Rolnictwa Stanów Zjednoczonych (ang. United States Department of Agriculture) opracował procedurę mierzenia wartości energetycznej, która pozostaje w użyciu do dziś1=:0.

Badana żywność jest całkowicie spalana w kalorymetrze, a ciepło uwolnione w wyniku spalania jest mierzone. Ta wartość jest używana do określenia fizycznej wartości energetycznej1=:0 żywności. Potem dokonuje się odpowiedniej korekty opartej na rzeczywistym sposobie przyswajania energii przez organizmy zwierzęce.

W przypadku całkowitej resorpcji identycznej jak fizjologiczna wartość energetyczna (całkowita energia) wynosi ona dla węglowodanów 410 kcal/100 g, tłuszczy 930 kcal/ 100 g, natomiast dla białek z uwagi na to, że każde białko ma inny skład aminokwasowy nie można wyznaczyć jednolitej wartości energetycznej, jednak jest ona zbliżona do wartości energetycznej węglowodanów np. fizjologiczna wartość energetyczna kazeiny wynosi 425 kcal/ 100 g1=:0.

Ilość energii w składnikach pożywienia

składnik pożywienia gęstość energii[6]
kcal/g kJ/g
węglowodany (z wyjątkiem alkoholi wielowodorotlenowych) 4 17
alkohole wielowodorotlenowe (poliole)[a] 2,4 10
białko 4 17
tłuszcz 9 37
salatrimy 6 25
alkohol (etanol) 7 29
kwasy organiczne 3 13
błonnik 2 8
erytrytol 0 0

W zależności od przepisów obowiązujących w danym regionie lub woli producenta danej żywności, przyjmuje się, że kaloryczność błonnika jest zerowa, wynosi 2 kcal/g lub tyle, ile zwykłe węglowodany, czyli 410 kcal(1680 J)/100 g[7]. W Stanach Zjednoczonych przyjmuje się, że rozpuszczalny błonnik ma 4 kcal/g, ale nierozpuszczalny błonnik 0 kcal/g[7].

Zgodnie z rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady UE z 25 października 2011 od 13 grudnia 2016 włącznie producenci żywności mają obowiązek przyjmowania, że kaloryczność błonnika wynosi 2 kcal/g[6]. Do 12 grudnia 2016 r. włącznie informacje te były przekazywane na zasadzie dobrowolności[6].

Energia w organizmach

Otrzymywanie i wydatek energii u ssaków

Statystycznie zużycie energii przez organizm wynosi1=:0:

Przykładowe wydatki energetyczne u ludzi:[potrzebny przypis]

  • sen – 80 W
  • praca umysłowa – 150 W
  • jazda na rowerze – 500 W
  • wyczyn – 1000 W (w tym tylko 100 W na pracę)
Przykładowe obliczenia

Spalenie 500 g tłuszczu wymaga:

  • spoczynek (praca 80 W) – ok. 64 godzin[b]
  • intensywna gimnastyka (praca 500 W) – ok. 10 godzin[c]

Zobacz też

Uwagi

  1. Alkohole cukrowe, słodziki.
  2. (500 g x 37 kJ/g) / 80 W = 231250 s = 64,2 godz.
  3. (500 g x 37 kJ/g) / 500 W = 37000 s = 10,3 godz.

Przypisy

  1. kaloria, [w:] Encyklopedia PWN [dostęp 2021-11-29].
  2. Maria Krajewska, WSz PWN: dwie kalorie. [w:] Poradnia językowa PWN [on-line]. WN PWN SA, 2003-09-30. [dostęp 2021-11-29].
  3. mmr: Kaloria i kilokaloria - czym się różnią i dlaczego większość z nas jest w błędzie?. [w:] Gazeta.pl (zdrowie.gazeta.pl) [on-line]. Agora SA, 2017-02-23. [dostęp 2021-11-29]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-11-29)].
  4. Mirosław Jarosz, Normy żywienia dla populacji polskiej nowelizacja, Warszawa: Instytut Żywności i Żywienia, [cop. 2012], ISBN 978-83-86060-83-2, OCLC 829885267 [dostęp 2019-10-03].
  5. Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1169/2011 z dnia 25 października 2011 r. w sprawie przekazywania konsumentom informacji na temat żywności, zmiany rozporządzeń Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1924/2006 i (WE) nr 1925/2006 oraz uchylenia dyrektywy Komisji 87/250/EWG, dyrektywy Rady 90/496/EWG, dyrektywy Komisji 1999/10/WE, dyrektywy 2000/13/WE Parlamentu Europejskiego i Rady, dyrektyw Komisji 2002/67/WE i 2008/5/WE oraz rozporządzenia Komisji (WE) nr 608/2004 Tekst mający znaczenie dla EOG, „Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE)” (32011R1169), 22 listopada 2011 [dostęp 2019-10-03] (pol.).
  6. a b c Dz. Urz. UE L 304 z 25.10.2011 Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1169/2011 z dnia 25 października 2011 r. w sprawie przekazywania konsumentom informacji na temat żywności, zmiany rozporządzeń Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1924/2006 i (WE) nr 1925/2006 oraz uchylenia dyrektywy Komisji 87/250/EWG, dyrektywy Rady 90/496/EWG, dyrektywy Komisji 1999/10/WE, dyrektywy 2000/13/WE Parlamentu Europejskiego i Rady, dyrektyw Komisji 2002/67/WE i 2008/5/WE oraz rozporządzenia Komisji (WE) nr 608/2004, załącznik XIV „Współczynniki przeliczeniowe”.
  7. a b Ile kalorii ma błonnik?. [w:] BlonnikPokarmowy.info [on-line]. [dostęp 2016-07-14].
Błąd w przypisach: Znacznik <ref> o nazwie „:0”, zdefiniowany w <references>, nie był użyty wcześniej w treści.
BŁĄD PRZYPISÓW

Linki zewnętrzne