Eratostenes: Różnice pomiędzy wersjami
[wersja przejrzana] | [wersja nieprzejrzana] |
m MalarzBOT: regeneracja szablonu {{Biogram infobox}} |
Nie podano opisu zmian Znaczniki: Wycofane VisualEditor |
||
Linia 14: | Linia 14: | ||
}} |
}} |
||
[[Plik:Mappa di Eratostene.jpg|thumb|240px|XIX-wieczna rekonstrukcja mapy świata Eratostenesa]] |
[[Plik:Mappa di Eratostene.jpg|thumb|240px|XIX-wieczna rekonstrukcja mapy świata Eratostenesa]] |
||
'''Eratostenes''' ({{W języku| |
'''Eratostenes''' ({{W języku||Ἐρατοσθένης}}, ''Eratosthenes''; ur. [[276 p.n.e.]] w [[Cyrena|Cyrenie]], zm. [[194 p.n.e.]]) – [[Starożytna Grecja|starogrecki]] uczony: [[matematyk]], [[astronom]], [[geodeta]] i [[Geografia|geograf]]. Jego najważniejsze osiągnięcia to: |
||
* sposób znajdowania [[Liczba pierwsza|liczb pierwszych]] – [[sito Eratostenesa]]; |
* sposób znajdowania [[Liczba pierwsza|liczb pierwszych]] – [[sito Eratostenesa]]; |
||
* wyznaczenie obwodu Ziemi (zob. [[Dziesięć najpiękniejszych eksperymentów z fizyki#Pomiar Eratostenesa (ok. roku 230 p.n.e.) – pomiar obwodu Ziemi|opis eksperymentu]]); |
* wyznaczenie obwodu Ziemi (zob. [[Dziesięć najpiękniejszych eksperymentów z fizyki#Pomiar Eratostenesa (ok. roku 230 p.n.e.) – pomiar obwodu Ziemi|opis eksperymentu]]); |
Wersja z 18:07, 17 gru 2023
Eratostenes z Cyreny (nowożytna rycina) | |
Data i miejsce urodzenia | |
---|---|
Data śmierci |
Eratostenes ([[Błąd Lua w module „Moduł:Lang”, w linii 89: attempt to index local 'languageData' (a nil value).|Błąd Lua w module „Moduł:Lang”, w linii 94: attempt to index local 'languageData' (a nil value).]] Ἐρατοσθένης, Eratosthenes; ur. 276 p.n.e. w Cyrenie, zm. 194 p.n.e.) – starogrecki uczony: matematyk, astronom, geodeta i geograf. Jego najważniejsze osiągnięcia to:
- sposób znajdowania liczb pierwszych – sito Eratostenesa;
- wyznaczenie obwodu Ziemi (zob. opis eksperymentu);
- oszacowanie odległości Ziemi od Słońca i Księżyca[1];
- katalog 675 gwiazd[2]
- konstrukcja mezolabium[3].
Twierdził, że, płynąc na zachód od Gibraltaru, można dotrzeć do Indii. Jako pierwszy zaproponował wprowadzenie roku przestępnego, czyli wydłużonego o jeden dodatkowy dzień w kalendarzu[2] (por. Dekret z Kanopos).
Był również badaczem twórczości Homera – ustalił datę zdobycia Troi na rok 1184 p.n.e., czyli nieodbiegającą od współczesnych szacunków[4]. Poddawał jednak krytyce traktowanie Homera jako źródła wiedzy geograficznej[5].
Życiorys
W 255 p.n.e. przeniósł się do Aleksandrii[6]. W 236 p.n.e. przejął po Apolloniosie z Rodos zarządzanie tamtejszą biblioteką[6]. W wieku 82 lat, nie mogąc pogodzić się z utratą wzroku, zagłodził się na śmierć[7][8].
Dzieła
Najważniejsze z nich to:
- Geographica – trzytomowe dzieło zawierające podstawy geografii matematycznej i geografii fizycznej (zachowane we fragmentach);
- Catasterismi – dzieło astronomiczne;
- Peri komodias – rozprawa o dawnej komedii.
Prace matematyczne Eratostenesa są znane głównie z pism Pappusa z Aleksandrii, zaś jego opisy geograficzne z ksiąg Strabona[8].
Przypisy
- ↑ Eusebius of Caesarea: Praeparatio Evangelica (Preparation for the Gospel). Tr. E.H. Gifford (1903) -- Book 15 [online], www.tertullian.org [dostęp 2023-06-26] .
- ↑ a b J. J. O’Connor, E. F. Robertson: Eratosthenes of Cyrene. O’Connor. [dostęp 2017-05-11]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-09-15)]. (ang.).
- ↑ Matematyka, Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, 1990 (Encyklopedia szkolna), s. 190, ISBN 83-02-02551-8 .
- ↑ Eratostenes. historia.info.pl. [dostęp 2017-05-11]. (pol.).
- ↑ Anna Świderkówna, Hellenika. Wizerunek epoki od Aleksandra do Augusta, PIW, Warszawa, 1978, s. 171
- ↑ a b Eratostenes z Cyreny, [w:] Encyklopedia PWN [dostęp 2017-05-11] .
- ↑ Henry Smith Williams, Edward Huntington Williams: A history of science. T. 1. Charleston, S.C.: BiblioBazaar, 2007, s. 188. ISBN 978-1-4346-1615-9. (ang.).
- ↑ a b Eratosthenes, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2017-05-11] (ang.).
Bibliografia
- Wielka Historia Świata, t. 8, Polskie Media Amer-Com, 2005, s. 188–191, ISBN 83-7425-033-X.
Linki zewnętrzne
- John J. O'Connor; Edmund F. Robertson: Eratostenes w MacTutor History of Mathematics archive (ang.)
- ISNI: 0000000081486989
- VIAF: 69031816, 227190796, 132160307210657740025, 731154380952430290754, 165484407, 181367732, 10637135, 316993012
- LCCN: n82081073
- GND: 118530674
- LIBRIS: hftw0p213vxht4v
- BnF: 12483904c
- SUDOC: 034042709
- SBN: SBLV121244
- NLA: 61539745
- NKC: ola2002161274
- BNE: XX1128886
- NTA: 072894563
- BIBSYS: 95001492
- CiNii: DA11746617
- Open Library: OL70020A
- PLWABN: 9810560622905606
- NUKAT: n2008041168
- J9U: 987007260834505171
- CANTIC: a10077960
- NSK: 000765340
- CONOR: 195466595
- ΕΒΕ: 172478
- BLBNB: 000217222
- LIH: LNB:CFbm;=Bo
- Strony z błędami skryptów
- Polihistorzy
- Uczeni epoki hellenistycznej
- Matematycy starożytnej Grecji
- Greccy teoretycy liczb
- Astronomowie starożytnej Grecji
- Geodeci starożytnej Grecji
- Geografowie starożytnej Grecji
- Pisarze III wieku p.n.e.
- Pisarze związani z Aleksandrią
- Kustosze Biblioteki Aleksandryjskiej
- Ludzie upamiętnieni nazwami matematycznymi
- Osoby upamiętnione nazwami kraterów na Księżycu
- Urodzeni w III wieku p.n.e.
- Zmarli w 194 p.n.e.
- Greccy samobójcy
- Zmarli z głodu