Wyżyna Lubelska: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Poprawiona literówka Znaczniki: Z urządzenia mobilnego Z wersji mobilnej (przeglądarkowej) |
Nie podano opisu zmian Znaczniki: Wycofane VisualEditor |
||
| Linia 18: | Linia 18: | ||
* [[województwo podkarpackie|woj. podkarpackie]] |
* [[województwo podkarpackie|woj. podkarpackie]] |
||
}} |
}} |
||
'''Wyżyna Lubelska''' ([[Regionalizacja fizycznogeograficzna Polski|343.12]]) – [[makroregion (geografia)|makroregion]] geograficzny |
'''Wyżyna Lubelska''' ([[Regionalizacja fizycznogeograficzna Polski|343.12]]) – [[makroregion (geografia)|makroregion]] geograficzny na wschodzie części [[Polska|Polski]], rozciągający się pomiędzy doliną [[Wisła|Wisły]] na zachodzie i [[Bug]]u na wschodzie. Dalej ku północy przechodzi w [[Polesie Zachodnie|Polesie Lubelskie]] i [[Nizina Południowopodlaska|Nizinę Południowopodlaską]], a ku południu sąsiaduje z wałem [[Roztocze (kraina)|Roztocza]] i [[Kotlina Sandomierska|Kotliną Sandomierską]]. Obejmuje powierzchnię około 7000 km², a jej wysokość dochodzi do 313,7 m n.p.m. ([[Działy Grabowieckie]]). Prawie cały obszar [[wyżyna|wyżyny]] leży na terenie [[województwo lubelskie|województwa lubelskiego]], jedynie małe fragmenty [[Małopolski Przełom Wisły|Małopolskiego Przełomu Wisły]] i [[Wzniesienia Urzędowskie|Wzniesień Urzędowskich]] wykraczają na tereny województw sąsiednich. |
||
W niektórych uproszczonych ujęciach określenie Wyżyna Lubelska stosowane jest do całego polskiego obszaru wyżynnego na wschód od Wisły ([[Wyżyna Wschodniomałopolska]]). Wtedy włączane jest do niej również Roztocze, a za najwyższe wzniesienie uznany jest [[Wielki Dział (Roztocze)|Wielki Dział]], mierzący 390 m n.p.m.<ref>{{cytuj stronę |url = http://wiking.edu.pl/article.php?id=870#wlubelska |tytuł = Krajobrazy wyżynne |praca = Przyroda > Polska > Pasy krajobrazowe, krainy geograficzne |opublikowany = Wydawnictwa Edukacyjne WIKING |język = pl |data dostępu = 2010-12-13}}</ref> |
W niektórych uproszczonych ujęciach określenie Wyżyna Lubelska stosowane jest do całego polskiego obszaru wyżynnego na wschód od Wisły ([[Wyżyna Wschodniomałopolska]]). Wtedy włączane jest do niej również Roztocze, a za najwyższe wzniesienie uznany jest [[Wielki Dział (Roztocze)|Wielki Dział]], mierzący 390 m n.p.m.<ref>{{cytuj stronę |url = http://wiking.edu.pl/article.php?id=870#wlubelska |tytuł = Krajobrazy wyżynne |praca = Przyroda > Polska > Pasy krajobrazowe, krainy geograficzne |opublikowany = Wydawnictwa Edukacyjne WIKING |język = pl |data dostępu = 2010-12-13}}</ref> |
||
Wersja z 15:10, 11 lut 2024
| |
| Megaregion | |
|---|---|
| Prowincja | |
| Podprowincja | |
| Makroregion |
Wyżyna Lubelska |
| Zajmowane jednostki administracyjne |
|
Wyżyna Lubelska (343.12) – makroregion geograficzny na wschodzie części Polski, rozciągający się pomiędzy doliną Wisły na zachodzie i Bugu na wschodzie. Dalej ku północy przechodzi w Polesie Lubelskie i Nizinę Południowopodlaską, a ku południu sąsiaduje z wałem Roztocza i Kotliną Sandomierską. Obejmuje powierzchnię około 7000 km², a jej wysokość dochodzi do 313,7 m n.p.m. (Działy Grabowieckie). Prawie cały obszar wyżyny leży na terenie województwa lubelskiego, jedynie małe fragmenty Małopolskiego Przełomu Wisły i Wzniesień Urzędowskich wykraczają na tereny województw sąsiednich.
W niektórych uproszczonych ujęciach określenie Wyżyna Lubelska stosowane jest do całego polskiego obszaru wyżynnego na wschód od Wisły (Wyżyna Wschodniomałopolska). Wtedy włączane jest do niej również Roztocze, a za najwyższe wzniesienie uznany jest Wielki Dział, mierzący 390 m n.p.m.[1]
Wyżynę cechuje urozmaicona budowa geologiczna – każdy mezoregion wyraźnie odróżnia się rzeźbą terenu od sąsiednich jednostek. Generalnie, wyżyna jest lekko pofałdowana, niemal bezleśna, w zachodnich mezoregioanch pokrytych lessem pocięta gęstą siecią wąwozów. Unikatowe formy rzeźby tego typu o spektakularnych rozmiarach, szczególnie licznie występują w okolicach Kazimierza Dolnego, Bochotnicy i Kraśnika.
Największe deniwelacje, dochodzące nawet do 80-100 metrów występują w strefach kontaktu wierzchowin lessowych z doliną Wisły (zachodni Płaskowyż Nałęczowski) oraz ze skrasowiałymi mezoregionami (Płaskowyż Bełżycki-Kotlina Chodelska).
Dzięki żyznym glebom Wyżyna Lubelska jest jednym z najbardziej rozwiniętych rolniczo obszarów Polski. Występują tam mady w dnach dolin rzecznych, bogate w próchnicę gleby brunatne i płowe (obszary lessowe), jak też czarnoziemy (obszary lessowe) oraz rędziny (podłoże krasowiejące). Są również mniej żyzne gleby bielicowe (pokrywy piaszczyste). Odpowiedni klimat i żyzna skała macierzysta stworzyły dogodne warunki do uprawiania pszenicy, tytoniu i chmielu. Najważniejszymi jednak roślinami są burak cukrowy, rzepak i rzepik. Ważną rolę w rolnictwie zajmuje sadownictwo oraz szkółkarstwo.
Największym miastem na tym obszarze jest Lublin (stolica województwa lubelskiego). Ponadto, do ważnych miast regionu należą:Lubartów, Łęczna, Nałęczów, Kazimierz Dolny, Puławy, Kraśnik i Zamość.
Przypisy
- ↑ Krajobrazy wyżynne. [w:] Przyroda > Polska > Pasy krajobrazowe, krainy geograficzne [on-line]. Wydawnictwa Edukacyjne WIKING. [dostęp 2010-12-13]. (pol.).