Sporysz: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
m →Bibilografia: lit. |
m int |
||
| Linia 8: | Linia 8: | ||
Sporysz zawiera wiele [[Alkaloidy|alkaloidów]] - [[ergotamina|ergotaminę]], [[ergobazyna|ergobazynę]], [[ergotoksyna|ergotoksynę]], [[aminokwasy]]: [[tyrozyna|tyrozynę]], [[tryptofan]], [[histydyna|histydynę]], [[leucyna|leucynę]], [[kwas asparaginowy]], [[N,N,N-trimetyloglicyna|betainę]] i [[aminy]] biogeniczne: [[histamina|histaminę]] i [[tyramina|tyraminę]], i inne. |
Sporysz zawiera wiele [[Alkaloidy|alkaloidów]] - [[ergotamina|ergotaminę]], [[ergobazyna|ergobazynę]], [[ergotoksyna|ergotoksynę]], [[aminokwasy]]: [[tyrozyna|tyrozynę]], [[tryptofan]], [[histydyna|histydynę]], [[leucyna|leucynę]], [[kwas asparaginowy]], [[N,N,N-trimetyloglicyna|betainę]] i [[aminy]] biogeniczne: [[histamina|histaminę]] i [[tyramina|tyraminę]], i inne. |
||
Dawniej domieszka [[sklerocja|sklerot]](przetrwalników) sporyszu w ziarnach zbóż i dalej w mące stosowanej do spożycia była przyczyną halucynacji, przykurczów mięśni, prowadzących z powodu niedokrwienia do martwicy tkanek (w szczególności kończyn). Zatrucie było określane jako "ogień świętego Antoniego" (obecnie stosuje się termin "[[ergotyzm]]"), w 944 r. spowodowało zgon 40 tys. ludzi<ref>{{Cytuj pismo | nazwisko = Migdał | imię = W. | tytuł = Od zatruć pokarmowych do bezpiecznej żywności . | czasopismo = Przegląd hodowlany | wolumin = | numer = 2 | strony = 22-27 | miesiąc = | rok = 2010 }}</ref>. Był i jest również stosowany jako środek wczesnoporonny i przeciwmigrenowy. Obecnie sporysz prawie nie występuje w zbożach dzięki programom [[ochrona roślin|ochrony roślin]] i oczyszczeniu [[materiał siewny|materiału siewnego]]. |
Dawniej domieszka [[sklerocja|sklerot]] (przetrwalników) sporyszu w ziarnach zbóż i dalej w mące stosowanej do spożycia była przyczyną halucynacji, przykurczów mięśni, prowadzących z powodu niedokrwienia do martwicy tkanek (w szczególności kończyn). Zatrucie było określane jako "ogień świętego Antoniego" (obecnie stosuje się termin "[[ergotyzm]]"), w 944 r. spowodowało zgon 40 tys. ludzi<ref>{{Cytuj pismo | nazwisko = Migdał | imię = W. | tytuł = Od zatruć pokarmowych do bezpiecznej żywności . | czasopismo = Przegląd hodowlany | wolumin = | numer = 2 | strony = 22-27 | miesiąc = | rok = 2010 }}</ref>. Był i jest również stosowany jako środek wczesnoporonny i przeciwmigrenowy. Obecnie sporysz prawie nie występuje w zbożach dzięki programom [[ochrona roślin|ochrony roślin]] i oczyszczeniu [[materiał siewny|materiału siewnego]]. |
||
Dziś wykorzystuje się go przy produkcji [[Dietyloamid kwasu lizergowego|LSD]], jako źródło [[ergotamina|ergotaminy]]. |
Dziś wykorzystuje się go przy produkcji [[Dietyloamid kwasu lizergowego|LSD]], jako źródło [[ergotamina|ergotaminy]]. |
||
Wersja z 19:55, 4 paź 2010
Sporysz (sporysz zbóż) - przetrwalnik (łac. Secale cornutum) pasożytniczego grzyba buławinki czerwonej (łac. Claviceps purpurea) z rodziny gruzełkowatych (Hypocreaceae). Grzyb ten atakuje zboża, np. żyto, jęczmień, pszenicę i ryż.[1]
Sporysz zawiera wiele alkaloidów - ergotaminę, ergobazynę, ergotoksynę, aminokwasy: tyrozynę, tryptofan, histydynę, leucynę, kwas asparaginowy, betainę i aminy biogeniczne: histaminę i tyraminę, i inne.
Dawniej domieszka sklerot (przetrwalników) sporyszu w ziarnach zbóż i dalej w mące stosowanej do spożycia była przyczyną halucynacji, przykurczów mięśni, prowadzących z powodu niedokrwienia do martwicy tkanek (w szczególności kończyn). Zatrucie było określane jako "ogień świętego Antoniego" (obecnie stosuje się termin "ergotyzm"), w 944 r. spowodowało zgon 40 tys. ludzi[2]. Był i jest również stosowany jako środek wczesnoporonny i przeciwmigrenowy. Obecnie sporysz prawie nie występuje w zbożach dzięki programom ochrony roślin i oczyszczeniu materiału siewnego.
Dziś wykorzystuje się go przy produkcji LSD, jako źródło ergotaminy.
Bibliografia
- HW. Eisfelder. Secale cornutum and the hallucinogenic drugs.. „J Am Inst Homeopath”. 60 (5). s. 143-8. PMID: 5630444.
- PW. van Dongen, AN. de Groot. History of ergot alkaloids from ergotism to ergometrine.. „Eur J Obstet Gynecol Reprod Biol”. 60 (2), s. 109-16, Jun 1995. PMID: 7641960.
- ↑ Słownik botaniczny. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1996, s. 76. ISBN 83-214-0140-6.
- ↑ W. Migdał. Od zatruć pokarmowych do bezpiecznej żywności .. „Przegląd hodowlany”, s. 22-27, 2010.
