Rada Bezpieczeństwa Organizacji Narodów Zjednoczonych

Rada Bezpieczeństwa ONZ – jeden z sześciu organów głównych Organizacji Narodów Zjednoczonych powołany na mocy Karty Narodów Zjednoczonych (jej istnieniu i kompetencjom poświęcono rozdział V, VI i VII KNZ).

Na Radzie Bezpieczeństwa ciąży główna odpowiedzialność za utrzymanie pokoju i bezpieczeństwa na świecie. Podobnie jak Zgromadzenie Ogólne, może ona nakładać sankcje na państwa członkowskie.

Członkowie

Rada Bezpieczeństwa składa się z pięciu stałych członków oraz dziesięciu niestałych, wybieranych na dwa lata zgodnie z tzw. kluczem regionalnym (5 miejsc dla Afryki i Azji, 2 Ameryki Łacińskiej, 2 Europy Zachodniej i 1 Europy Środkowej). Teoretycznie państwa te powinny posiadać „szczególne zasługi w utrzymaniu międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa”, w praktyce jednak decyduje parytet geograficzny.

ChRL jest reprezentowana w Radzie Bezpieczeństwa dopiero od 1971 r. Wcześniej w Radzie Chiny reprezentował przedstawiciel Tajwanu.

Aktualnie w skład Rady Bezpieczeństwa wchodzą:

• jako członkowie stali: Chińska Republika Ludowa, Francja, Rosja, Stany Zjednoczone oraz Wielka Brytania;
• jako członkowie niestali: Angola, Czad, Chile, Hiszpania, Jordania, Litwa, Malezja, Nigeria, Nowa Zelandia i Wenezuela.

Dawniej w skład Rady Bezpieczeństwa, jako członkowie stali, wchodziły ZSRR (do 1991 r.) oraz Republika Chińska (do 1971).

Obecnie prowadzone są dyskusje nad ewentualnym rozszerzeniem liczby stałych członków Rady Bezpieczeństwa - wśród kandydatów na członków stałych wymienia się m.in. Niemcy, Japonię, Indie i Brazylię (G4). Żywo dyskutowana jest też kwestia powołania członków półstałych, którymi mogłyby zostać mocarstwa regionalne np. Włochy, Arabia Saudyjska, Nigeria, Egipt czy Pakistan. W Unii Europejskiej rozważano swego czasu, by prawa Wielkiej Brytanii i Francji scedować na całą Unię, jednak państwa te nie zgodziły się na rezygnację ze swoich przywilejów.

Głosowanie

Rada przyjmuje uchwały większością 9 głosów spośród 15 członków. Wśród uchwał wyróżnia się uchwały dotyczące spraw proceduralnych oraz uchwały dotyczące innych spraw. W przypadku spraw innych do ważności uchwały wymagane są zgodne głosy członków stałych. Jednak w drodze zwyczaju wykształciła się zasada, że uchwała zostaje przyjęta także w wypadku, gdy żaden z członków stałych nie wyrazi sprzeciwu (pierwszy przypadek takiej interpretacji, niezgodnej z literalnym brzmieniem art. 27 Karty Narodów Zjednoczonych, miał miejsce w 1950 r. w związku z interwencją ONZ w Korei). Do zawetowania rezolucji potrzeba więc determinacji jednego z członków stałych lub 7 głosów innych państw. Ten sposób głosowania jest powszechnie krytykowany, swą słabość ujawnił m.in. w trakcie kryzysu irackiego 2003, proponuje się więc, by wprowadzić tzw. podwójne weto (co najmniej 2 członków permanentnych musiałoby zagłosować przeciw, by decyzja nie weszła w życie).

Rada Bezpieczeństwa przedkłada Zgromadzeniu Ogólnemu sprawozdania coroczne lub specjalne (art. 24, ust. 3), w artykule 26 zobowiązano ją zaś do poczynienia szczególnych kroków prowadzących do kontroli zbrojeń.

Zobacz też

• Rezolucje Rady Bezpieczeństwa ONZ

Linki zewnętrzne

• Główna strona Rady Bezpieczeństwa w portalu ONZ (ang.)