Suhak

Suhak
	Saiga
	J.E. Gray, 1843
	; Przedstawiciel rodzaju – suhak stepowy (S. tatarica)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Infragromada	łożyskowce
Rząd	Cetartiodactyla
Podrząd	przeżuwacze
Infrarząd	Pecora
Rodzina	wołowate
Podrodzina	antylopy
Plemię	Antilopini
Rodzaj	suhak
	Typ nomenklatoryczny
	Capra tatarica Linnaeus, 1766
Synonimy
	Siaga J.E. Gray, 1843; Colus Wagner, 1844;
	Siaga J.E. Gray, 1843; Colus Wagner, 1844;
Gatunki
	2 gatunki – zobacz opis w tekście
	2 gatunki – zobacz opis w tekście
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Hasło w Wikisłowniku

Suhak^[5] (Saiga) – rodzaj ssaka z podrodziny antylop (Antilopinae) w obrębie rodziny wołowatych (Bovidae). W przeszłości nazwą „suhak” oznaczany był w Polsce gatunek Saiga tatarica^[6]. W wydanej w 2015 roku przez Muzeum i Instytut Zoologii Polskiej Akademii Nauk publikacji „Polskie nazewnictwo ssaków świata” autorzy przypisali jednak tę nazwę dla rodzaju Saiga, zaś gatunek oznaczyli nazwą suhak stepowy^[5].

Zasięg występowania[edytuj | edytuj kod]

Dawniej suhaki zamieszkiwały stepowe i półpustynne środowiska całej Eurazji. Dziś znacznie rzadsze, występują na stepach Azji Środkowej na terenie Rosji, Mongolii i Chińskiej Republiki Ludowej^[7]^[8]^[9]. W XVI i XVII wieku zachodnia granica występowania gatunku sięgała do przedgórza Karpat Wschodnich i do Bugu. W plejstocenie zamieszkiwały Amerykę Północną. Suhak mongolski (S. mongolica) – klasyfikowany czasem jako podgatunek plejstoceńskiego S. borealis^[5] – jest endemitem występującym w Mongolii. Suhak był pospolity w okolicach Dżungarii, lecz od roku 1970 nie spotyka się go w formie wolnożyjącej, co wskazuje na wymarcie tego gatunku w Chińskiej Republice Ludowej^[10].

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Długość ciała samic 108–125 cm, samców 123–146 cm, długość ogona samic 6–10 cm, samców 8–12,5 cm, wysokość w kłębie samic 57–73 cm, samców 69–79 cm; długość rogów 25–38 cm; masa ciała samic 21,4–40,9 kg, samców 32,5–51 kg^[8].

Systematyka[edytuj | edytuj kod]

Etymologia[edytuj | edytuj kod]

Saiga (Siaga): ros. сайгa sajga lub сайгaк sajgak „antylopa”, od czagat. سایغاق saigak „kozica”^[11].
Colus: gr. κολος kolos „rodzaj bezrogiej antylopy”^[12]. Gatunek typowy: Antilope saiga Pallas, 1766 (= Capra tatarica Linnaeus, 1766; młodszy homonim Colus Bolten, 1798 (Mollusca).

Podział systematyczny[edytuj | edytuj kod]

Do rodzaju należą następujące gatunki^[7]^[5]:

Saiga tatarica (Linnaeus, 1766) – suhak stepowy
Saiga mongolica Bannikov, 1946 – suhak mongolski

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

↑ Niepoprawna późniejsza pisownia Saiga J.E. Gray, 1843.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ Saiga, [w:] Integrated Taxonomic Information System [online] (ang.).
↑ Gray 1843 ↓, s. xxvi.
↑ Gray 1843 ↓, s. 160.
↑ J.A. Wagner: Supplementband. W: J.Ch.D. von Schreber: Die Säugthiere in Abbildungen nach der Natur, mit Beschreibungen. Cz. 4: Die Nager (zweiter Abschnitt), Bahnlücker, Einhufer, Dickhäuter und Wiederkäuer. Erlangen: Expedition des Schreber’schen säugthier- und des Esper’schen Schmetterlingswerkes, 1844, s. 419. (niem.).
↑ ^a ^b ^c ^d Nazwy zwyczajowe za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 180. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
↑ Z. Kraczkiewicz: SSAKI. Wrocław: Polskie Towarzystwo Zoologiczne - Komisja Nazewnictwa Zwierząt Kręgowych, 1968, s. 81, seria: Polskie nazewnictwo zoologiczne.
↑ ^a ^b C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 2: Eulipotyphla to Carnivora. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 336. ISBN 978-84-16728-35-0. (ang.).
↑ ^a ^b C. Groves, D. Leslie, B. Huffman, R. Valdez, K. Habibi, P. Weinberg, J. Burton, P. Jarman & W. Robichaud: Family Bovidae (Hollow-horned Ruminants). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (red. red.): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 2: Hoofed Mammals. Barcelona: Lynx Edicions, 2011, s. 631–632. ISBN 978-84-96553-77-4. (ang.).
↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (red. red.): Genus Saiga. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-04-23]. (ang.).
↑ S. Zhao Ch.S.Z.Ch. Xu S. Zhao Ch.S.Z.Ch. i inni, Microsatellite and mitochondrial DNA assessment of the genetic diversity of captive Saiga antelopes (Saiga tatarica) in China, „Chinese Science Bulletin”, 18, 58, Wuwei, China, czerwiec 2013, s. 2163-2167 .
↑ Palmer 1904 ↓, s. 616.
↑ Palmer 1904 ↓, s. 197.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

J.E. Gray: List of the specimens of Mammalia in the collection of the British museum. London: The Trustees, 1843, s. 1–216. (ang.).
T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 1–984, 1904. (ang.).

[3] Niepoprawna późniejsza pisownia Saiga J.E. Gray, 1843.

[itis-1] Saiga, [w:] Integrated Taxonomic Information System [online] (ang.).

[CITEREFGray1843[https://archive.org/details/listspecimensma00graygoog/page/n32/mode/1up?view=theater_xxvi]-2] Gray 1843 ↓, s. xxvi.

[CITEREFGray1843[https://archive.org/details/listspecimensma00graygoog/page/n194/mode/1up?view=theater_160]-4] Gray 1843 ↓, s. 160.

[Wagner-5] J.A. Wagner: Supplementband. W: J.Ch.D. von Schreber: Die Säugthiere in Abbildungen nach der Natur, mit Beschreibungen. Cz. 4: Die Nager (zweiter Abschnitt), Bahnlücker, Einhufer, Dickhäuter und Wiederkäuer. Erlangen: Expedition des Schreber’schen säugthier- und des Esper’schen Schmetterlingswerkes, 1844, s. 419. (niem.).

[Cichocki&inni-6] Nazwy zwyczajowe za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 180. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).

[kracz-7] Z. Kraczkiewicz: SSAKI. Wrocław: Polskie Towarzystwo Zoologiczne - Komisja Nazewnictwa Zwierząt Kręgowych, 1968, s. 81, seria: Polskie nazewnictwo zoologiczne.

[Burgin&inni-8] C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 2: Eulipotyphla to Carnivora. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 336. ISBN 978-84-16728-35-0. (ang.).

[Groves&inni-9] C. Groves, D. Leslie, B. Huffman, R. Valdez, K. Habibi, P. Weinberg, J. Burton, P. Jarman & W. Robichaud: Family Bovidae (Hollow-horned Ruminants). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (red. red.): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 2: Hoofed Mammals. Barcelona: Lynx Edicions, 2011, s. 631–632. ISBN 978-84-96553-77-4. (ang.).

[Wilson&Reeder-10] D.E. Wilson & D.M. Reeder (red. red.): Genus Saiga. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-04-23]. (ang.).

[China-11] S. Zhao Ch.S.Z.Ch. Xu S. Zhao Ch.S.Z.Ch. i inni, Microsatellite and mitochondrial DNA assessment of the genetic diversity of captive Saiga antelopes (Saiga tatarica) in China, „Chinese Science Bulletin”, 18, 58, Wuwei, China, czerwiec 2013, s. 2163-2167 .

[CITEREFPalmer1904[https://www.biodiversitylibrary.org/page/27792363_616]-12] Palmer 1904 ↓, s. 616.

[CITEREFPalmer1904[https://www.biodiversitylibrary.org/page/27791944_197]-13] Palmer 1904 ↓, s. 197.

[1]

[2]

[a]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]