Szczawnik (wieś)
49°23′09″N 20°51′49″E/49,385833 20,863611
| wieś | |
.jpg) Dawna cerkiew | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2011) |
874[2] |
| Strefa numeracyjna |
18 |
| Kod pocztowy |
33-370[3] |
| Tablice rejestracyjne |
KNS |
| SIMC |
0454876 |
Położenie na mapie gminy Muszyna  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa małopolskiego  | |
Położenie na mapie powiatu nowosądeckiego  | |
| 49°23′09″N 20°51′49″E/49,385833 20,863611[1]
| |
| Strona internetowa | |
Szczawnik – wieś w Polsce położona w województwie małopolskim, w powiecie nowosądeckim, w gminie Muszyna.
Wieś biskupstwa krakowskiego w powiecie sądeckim w województwie krakowskim w końcu XVI wieku[4]. W latach 1975−1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa nowosądeckiego. Nazwa wywodzi się od źródeł wody mineralnej, kwaśnych szczaw.
Położenie[edytuj | edytuj kod]
Miejscowość położona jest niedaleko Muszyny, w dolinie potoku Szczawnik, dopływu Popradu, na wysokości 520–620 m n.p.m. Znajduje się w Paśmie Jaworzyny w Beskidzie Sądeckim. Od północnej strony wznoszą się nad Szczawnikiem zalesione masywy Szczobów (838 m), Kotylniczego Wierchu (1033 m n.p.m.) i Jaworzyny Krynickiej (1114 m), od zachodu Pusta Wielka (1061 m), Czertezy (863 m) i Za Wierch (707 m), od południa i południowego wschodu Koziejówka (636 m) i Nowińska Góra (710 m)[5].
Historia miejscowości[edytuj | edytuj kod]
Powstała na terenie dóbr muszyńskich (Państwo muszyńskie), od 1288 roku należała do biskupów Krakowskich. Kazimierz III Wielki odbił wieś z rąk biskupów, skolonizował. W 1352 roku miejscowość założono na prawie niemieckim. Pierwszymi mieszkańcami byli prawdopodobnie Polacy (według informacji Jana Długosza). W 1391 Król Władysław II Jagiełło zwrócił miejscowość biskupom, aż do 1791. W 1516 roku, za poleceniem biskupa Jana Konarskiego, dokonano ponownej lokacji wsi, tym razem na prawie wołoskim. Dotarli tu prawdopodobnie imigranci z Rumunii (potem zwanej potocznie rusinami). Przewaga liczebna tejże ludności spowodowała wpływy tej w ludności w życie codzienne. Do 1947 roku w tej miejscowości przeważała ludność łemkowska, dopiero akcja Wisła doprowadziła do ich opuszczenia[6].
Zabytki[edytuj | edytuj kod]
Obiekty wpisane do rejestru zabytków nieruchomych województwa małopolskiego[7].
- Cerkiew pw. św. Dymitra, obecnie kościół filialny, ogrodzenie z bramką, drzewostan, otoczenie w granicach cmentarza;
- kapliczka MB Nieustającej Pomocy.
Inne zabytki[edytuj | edytuj kod]
- Drewniane spichlerzyki zrębowe.
Demografia[edytuj | edytuj kod]
Ludność według spisów powszechnych w 2009, według PESEL[8][9][10][11].
|
|
Turystyka[edytuj | edytuj kod]
Szczawnik stanowi zespół uzdrowiskowo-wypoczynkowy gminy uzdrowiskowej Muszyna[12]. Znajdują się tu zasoby wód mineralnych typu szczaw wodorowęglanowo-sodowo-magnezowo-wapniowo-żelazistych z dużą zawartością wolnego dwutlenku węgla oraz ekshalacje gazu (mofety). Źródła miejscowe to samowypływy i odwierty o głębokości 150–300 m. Jedno z popularnych źródeł wytryskuje w pobliżu cerkwi. Blisko centrum znajduje się wyciąg narciarski i znakowany szlak narciarski. Na wschód od wsi prowadzi turystyczny szlak zielony ze Złockiego na Jaworzynę (1114 m n.p.m.), a od wsi na północ żółty przez Pustą Wielką do Żegiestowa. W górnej części, za wsią, pole namiotowe, a na terenie miejscowości miejsca noclegowe w kwaterach prywatnych. W grudniu 2007 roku otwarto wyciąg narciarski będący elementem Stacji Narciarskiej Dwie Doliny Muszyna-Wierchomla[13].
Edukacja[edytuj | edytuj kod]
We wsi znajduje się przedszkole[14]. Uczniowie uczęszczają do Zespołu Szkolno-Przedszkolnego w Złockiem.
Ochotnicza straż pożarna[edytuj | edytuj kod]
We wsi funkcjonuje jednostka OSP (wraz z remizą) założona w 1949 r[15].
Szlaki turystyczne[edytuj | edytuj kod]
Muszynka – Rezerwat przyrody Okopy Konfederackie – Wojkowa – Muszyna – Szczawnik – Pusta Wielka (1061 m n.p.m.) – Żegiestów
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 9 stycznia 2024, identyfikator PRNG: 134587
- ↑ Wieś Szczawnik w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2017-05-04], liczba ludności w oparciu o dane GUS.
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 1244 [zarchiwizowane 2022-10-26].
- ↑ Województwo krakowskie w drugiej połowie XVI wieku ; Cz. 2, Komentarz, indeksy, Warszawa 2008, s. 100.
- ↑ Beskid Sądecki. Mapa 1:50 000. Piwniczna: Agencja Wyd. „Wit”. ISBN 83-915737-3-7.
- ↑ HISTORIA SZCZAWNIKA [online], szczawnik.muszyna.pl [dostęp 2021-02-08] [zarchiwizowane z adresu 2021-05-07].
- ↑ Wykaz obiektów wpisanych do Rejestru Zabytków Nieruchomych Województwa Małopolskiego z uwzględnieniem podziału na powiaty i gminy [online], wuoz.malopolska.pl [dostęp 2023-12-15].
- ↑ a b Gemeindelexikon der im Reichsrate vertretenen Königreiche und Länder. Bearbeitet auf Grund der Ergebnisse der Volkszählung vom 31. Dezember 1900, tom XII, "Galizien", Wien 1907
- ↑ Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej - Tom XII - Województwo Krakowskie i Śląsk Cieszyński, Główny Urząd Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 1925
- ↑ Statystyka Polski, t. XXVI, Warszawa 1926, Główny Urząd Statystyczny
- ↑ Statystyka Polski seria C, z. 88 Warszawa 1938 Główny Urząd Statystyczny
- ↑ Dolina Popradu. Wierchomla [online] [dostęp 2021-02-08].
- ↑ Plan Rozwoju Uzdrowiska Muszynana lata 2016– 2023 [online] [dostęp 2021-02-08].
- ↑ Muszyna - przedszkola - Przedszkola.net.pl - baza przedszkoli [online], przedszkola.net.pl [dostęp 2021-02-08].
- ↑ OSP Sczawnik na stronie OSP gminy Muszyna
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Szczawnik, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XI: Sochaczew – Szlubowska Wola, Warszawa 1890, s. 825.
- Siedziba gminy: Muszyna
| Miasto | |
|---|---|
| Części miasta | |
| Wsie | |
| Części wsi | |
| Osada wsi | |
| Przysiółki wsi |
