Tlenek berylu
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Ogólne informacje | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Wzór sumaryczny |
BeO | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Masa molowa |
25,01 g/mol | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Wygląd |
białe kryształy[1] | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Identyfikacja | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Numer CAS | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| PubChem | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą stanu standardowego (25 °C, 1000 hPa) | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Tlenek berylu, BeO – nieorganiczny związek chemiczny berylu z grupy tlenków. Został odkryty w 1797 roku przez Louisa Nicolasa Vauquelina podczas badań nad odmianami minerału berylu[5]. Występuje w nim w ilości około 11%[6]. Krystalizuje w układzie heksagonalnym (wurcytu)[7].
Otrzymywanie[edytuj | edytuj kod]
W praktyce przemysłowej starsze metody otrzymywania tlenku berylu obejmują prażenie koncentratów rud berylowych lub ich stapianie z alkaliami, a następnie przeprowadzenie w rozpuszczalny w wodzie siarczan berylu (BeSO4). Po oczyszczeniu wodorotlenek (Be(OH)2) strącany był za pomocą wody amoniakalnej, a następnie w wyniku procesu kalcynacji przekształcany w tlenek berylu. W przypadku minerałów krzemianowych obecnie stosuje się nieco odmienny sposób postępowania – w wyniku działania fluorowodoru powstaje kompleks Na2[BeF4], który ługuje się wodą, strąca Be(OH)2 i kalcynuje[8][9]. Tlenek berylu kalcynowany w temperaturze 1000 °C lub wyższej (nazywany „wysokoprażonym”) jest mało reaktywny (poprzez zmniejszenie ilości wody w sieci krystalicznej w wyniku oddziaływania wysokiej temperatury[10]), natomiast kalcynowany w zakresie temperatury 500–800 °C („niskoprażony” tlenek berylu) lepiej rozpuszcza się w kwasach mineralnych[8].
Zastosowanie[edytuj | edytuj kod]
Tlenek berylu służy do wyrobu ceramicznych rur cechujących się wysoką odpornością na działanie odczynników chemicznych, a także tygli, w których można wytapiać aktywne chemicznie metale, takie jak chrom, cyrkon i uran. Stosowany jest również w procesach produkcji tranzystorów, zestawów półprzewodników i innych części mikroelektronicznych oraz w produkcji elementów do urządzeń mikrofalowych[8]. Jest również wykorzystywany w chemii gazów szlachetnych do otrzymywania związków kompleksowych, np. z argonem ArBeO.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e f Haynes 2014 ↓, s. 4-51.
- ↑ a b Tlenek berylu, [w:] Classification and Labelling Inventory, Europejska Agencja Chemikaliów [dostęp 2015-08-28] (ang.).
- ↑ Beryllium Oxide - Material Safety Data Sheet. Anachemia. [dostęp 2015-11-04].
- ↑ Tlenek berylu (nr 202770) (ang.) – karta charakterystyki produktu Sigma-Aldrich (Merck) na obszar Stanów Zjednoczonych. [dostęp 2015-08-28]. (przeczytaj, jeśli nie wyświetla się prawidłowa wersja karty charakterystyki)
- ↑ Petzow i in. 2003 ↓, s. 1.
- ↑ Petzow i in. 2003 ↓, s. 7.
- ↑ Bielański 2010 ↓, s. 827.
- ↑ a b c Maria Madej. Beryl i jego związki – występowanie, zastosowanie i ocena narażenia. „Bezpieczeństwo Pracy – Nauka i Praktyka”. 5, s. 26–28, 1999. [dostęp 2015-08-05].
- ↑ Lee 1997 ↓, s. 160.
- ↑ Petzow i in. 2003 ↓, s. 17.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Adam Bielański, Podstawy chemii nieorganicznej, wyd. 6, t. 1–2, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2010, ISBN 978-83-01-16283-2.
- CRC Handbook of Chemistry and Physics, William M. Haynes (red.), wyd. 95, Boca Raton: CRC Press, 2014, ISBN 978-1-4822-0867-2 (ang.).
- John David Lee, Zwięzła chemia nieorganiczna, wyd. 4, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1997, ISBN 83-01-12352-4.
- Günter Petzow i inni, Beryllium and Beryllium Compounds, [w:] Ullmann’s Encyclopedia of Industrial Chemistry, Weinheim: Wiley‐VCH, ISBN 978-3-527-30385-4 (ang.).
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Tlenek berylu, międzynarodowa karta bezpieczeństwa chemicznego, Międzynarodowa Organizacja Pracy (pol. • ang.).