Tyniewicze Duże
52°51′40″N 23°28′14″E/52,861111 23,470556| wieś | |
| |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2011) | |
| Strefa numeracyjna |
85 |
| Kod pocztowy |
17-210[4] |
| Tablice rejestracyjne |
BHA |
| SIMC |
0036647[5] |
Położenie na mapie gminy Narew  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa podlaskiego  | |
Położenie na mapie powiatu hajnowskiego  | |
| 52°51′40″N 23°28′14″E/52,861111 23,470556[1]
| |
.jpg)
Tyniewicze Duże (białorus. Тыневічы Вялікія[6]) – wieś w Polsce, położona w województwie podlaskim, w powiecie hajnowskim, w gminie Narew[7][5].
W latach 1975−1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa białostockiego.
Integralne części wsi
[edytuj | edytuj kod]| SIMC | Nazwa | Rodzaj |
|---|---|---|
| 0036280 | Glinica | część wsi |
| 0036660 | Hrudek | część wsi |
| 0036676 | Morgi | część wsi |
Historia
[edytuj | edytuj kod]Wieś założona w XVII wieku przez rodzinę Tyniewickich.
Wieś królewska w starostwie narewskim w ziemi bielskiej województwa podlaskiego w 1795 roku[8].
W okresie I Wojny Światowej w Tyniewiczach Dużych powstała szkoła powszechna nauczająca w języku białoruskim[9].
Według Pierwszego Powszechnego Spisu Ludności, przeprowadzonego w 1921 r., wieś liczyła 67 domostw, które zamieszkiwało 298 osób (147 kobiet i 151 mężczyzn). Niemal wszyscy mieszkańcy miejscowości, w liczbie 293, zadeklarowali wówczas wyznanie prawosławne oraz białoruską przynależność narodową (5 mieszkańców podało wyznanie mojżeszowe i narodowość żydowską). W owym czasie miejscowość znajdowała się w gminie Narew w powiecie bielskim i nosiła nazwę Tyniewicze Wielkie[10].
Dnia 20 listopada 2011 r. w świetlicy wiejskiej w Tyniewiczach Dużych odbyło się białoruskie spotkanie kulturalne z cyklu „Żywie jaszcze tardycyja” zorganizowane przez Narwiański Ośrodek Kultury we współpracy ze Stowarzyszeniem na rzecz dzieci i młodzieży uczących się języka białoruskiego „AB-BA”[11].
Inne
[edytuj | edytuj kod]Tyniewicze Duże zamieszkują prawosławni Białorusini posługujący się na co dzień ukraińską gwarą podlaską, typową dla tej mniejszości na terenach powiatu hajnowskiego[12]. Miejscowość posiada charakter rolniczy, umiejscowiona jest w otoczeniu lasów. Na jednym z końców wsi znajduje się żwirownia. W centrum wsi znajduje się mleczarnia, a na wyjeździe do Tyniewicz Małych sklep spożywczo-przemysłowy. Kiedyś we wsi funkcjonowała Rolnicza Spółdzielnia Produkcyjna, obecnie pozostały po niej stare zabudowania oraz silosy.
W Tyniewiczach Dużych znajduje się cerkiew prawosławna pod wezwaniem św. Apostoła i Ewangelisty Łukasza, zbudowana pierwotnie około 1750. Spłonęła ona podczas II wojny światowej w 1944 po podpaleniu jej przez zwiad sowiecki. Ocalała wtedy jedynie dzwonnica. Odbudowę cerkwi zakończono w 1948. Obecnie jest to świątynia parafialna.
Wierni kościoła rzymskokatolickiego należą do parafii Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny i św. Stanisława Biskupa i Męczennika w Narwi[13].
Zabytki
[edytuj | edytuj kod]- cerkiew pod wezwaniem św. Apostoła i Ewangelisty Łukasza, drewniana, XVIII wiek, 1944–1948, nr rej.:A-25 z 14 września 2001
- cmentarz parafialny przycerkiewny, XVIII wiek, nr rej.:j.w.
Urodzeni w Tyniewiczach Dużych
[edytuj | edytuj kod]- Andrzej Sadowski (ur. 1945) – polski socjolog
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 142154
- ↑ Wieś Tyniewicze Duże w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2021-01-16], liczba ludności na podstawie danych GUS.
- ↑ GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r..
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 1311 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ a b c GUS. Rejestr TERYT
- ↑ Тыневічы Вялікія, вёска. Radzima.net. [dostęp 2016-09-08].
- ↑ a b Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ Karol de Perthées , Mappa Szczegulna Woiewodztwa Podlaskiego, 1795
- ↑ Sławomir Iwaniuk: [http://www.ab-ba.com.pl/page.php?id=100 Szkolnictwo z językiem białoruskim w Białymstoku w latach 1917-2012 (na tle regionu białostockiego)]. [w:] Historia nauczania j. białoruskiego w Białymstoku [on-line]. Stowarzyszenie na rzecz dzieci i młodzieży uczących się języka białoruskiego „AB-BA”. [dostęp 2016-08-21].
- ↑ Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej: opracowany na podstawie wyników pierwszego powszechnego spisu ludności z dn. 30 września 1921 r. i innych źródeł urzędowych.. T. 5: Województwo białostockie. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 1924, s. 32 (23).
- ↑ Żywie jaszcze tradycyja w Tyniewiczach Dużych. Narwiański Ośrodek Kultury w Narwi, 21 listopada 2011. [dostęp 2016-09-09].
- ↑ Ludmiła Filimoniuk. Pozytywne zmiany. „Над Бугом і Нарвою”. 1 (33), 2001. Związek Ukraińców Podlasia. ISSN 1230-2759. [dostęp 2015-10-22]. (pol.).
- ↑ Opis parafii na stronie diecezji
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Tyniewicze (3) T. Wielkie, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XII: Szlurpkiszki – Warłynka, Warszawa 1892, s. 714.
| Wsie |
|
|---|---|
| Przysiółki | |
| Integralne części wsi |
|
.svg)