Ulica 3 Maja w Sosnowcu
| Śródmieście, Sielec, Środula, Zagórze | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
 Skrzyżowanie z ul. Marszałka J. Piłsudskiego | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Państwo | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Województwo | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Miejscowość | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Długość |
5 km | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Poprzednie nazwy |
Główna, Kolejowa, Stalinogrodzka, Czerwonego Zagłębia | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Przebieg | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Położenie na mapie Sosnowca  | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Położenie na mapie Polski  | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Położenie na mapie województwa śląskiego  | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
 50°17′17,2″N 19°09′06,4″E/50,288119 19,151783
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Ulica 3 Maja w Sosnowcu − główna arteria komunikacyjna łącząca dzielnice Śródmieście, Sielec, Środula i Zagórze[1]. Rozciąga się od skrzyżowania z ulicami Józefa Piłsudskiego i Dęblińską na Rondzie Praw Kobiet do bezkolizyjnego skrzyżowania z aleją Zagłębia Dąbrowskiego w Sosnowcu[2]. Na całej długości ulica posiada po dwa pasy w każdym kierunku. W 1928 r. na ulicy 3 Maja pojawiły się pierwsze tramwaje kursujące do Będzina[3]. Do lat 70. XX wieku ulica kończyła swój bieg, skręcając na wysokości Huty im. M. Buczka w ulicę Nowopogońską[4]. Od 2018 r. na obu jezdniach istnieją wydzielone wyłącznie dla ruchu komunikacji miejskiej buspasy[5].
Nazwa[edytuj | edytuj kod]
W spisie ulic z 1904 r. pojawiła się pod nazwą Główna, a potem występuje jako Kolejowa[6]. W 1916 r., dla upamiętnienia 125. rocznicy uchwalenia Konstytucji 3 Maja, przemianowano ulicę na 3 Maja[7]. W trakcie okupacji niemieckiej w czasie I i II wojny światowej ulicę przemianowano na Hauptstrasse (ul. Główna), a w 1945 r. nadano jej powrotnie nazwę 3 Maja. 20 maja 1953 r. nazwę ulicy przemianowano na Stalinogrodzką, jednak już 30 października 1956 r. otrzymała nazwę Czerwonego Zagłębia. Do historycznej nazwy - 3 Maja powrócono 28 lutego 1990 r.[6].
Obiekty[edytuj | edytuj kod]
Przy ulicy 3 Maja zlokalizowane są historyczne obiekty, wpisane do rejestru zabytków[8][9]:
- historyczny zespół kościelny (ul. 3 Maja 20), pochodzący z drugiej połowy XIX wieku (nr rej.: A/1624/97 z 11 kwietnia 1997 r.), obejmujący:
- kościół Najświętszego Serca Pana Jezusa (zwany kolejowym), wybudowany w 1862 r.,
- kaplicę Grobu Chrystusa,
- kaplicę Bożego Narodzenia,
- grotę Matki Boskiej z Lourdes,
- teren przykościelny (park);
- budynek dworca Sosnowiec Główny, należący niegdyś do Kolei Warszawsko-Wiedeńskiej przy ulicy 3 Maja 16, wzniesiony w 1859 r. i przebudowany w 1915 r. (nr rej.: A/15/99 z 30 kwietnia 1999 r.).
- Poczta Główna — budynek główny Poczty Polskiej w Sosnowcu
Przy ulicy istnieją też historyczne zabudowania osiedla patronackiego ufundowanego przez Heinricha Dietla, z początku XX wieku (ul. 3 Maja 42, 44, 46)[10].
Przy ulicy znajdują się[9]:
- nr 1: dawny Dom Towarowy „Plaster Miodu”
- nr 14: dawny Dom Towarowy „Sezam”
- nr 16: dworzec kolejowy Sosnowiec Główny
- nr 20a: Kościół Najświętszego Serca Pana Jezusa (zwany „Kościółkiem Kolejowym”)
- plac Stulecia, tzw. „Patelnia”
- nr 20: budynek Urzędu Skarbowego w Sosnowcu
- nr 24: budynek główny Poczty Polskiej w Sosnowcu, dawny budynek Poczty Głównej (1931)
- nr 26: gmach byłej Izby Przemysłowo-Handlowej i Komitetu Miejskiego PZPR w Sosnowcu (1936)
- nr 33: Urząd Miasta w Sosnowcu w budynku dawnego Szpitala Miejskiego nr 2, dawny budynek Powiatowej Kasy Chorych (1932)
- Park Sielecki - zabytkowy park zamkowy
- nr 41: pływalnia letnia i siłownia plenerowa MOSiR
- dzielnica Środula
- nr 51: Park Środula ze stokiem narciarskim
- dzielnica Zagórze
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Okręg Katowicki − Plany miast, wyd. Demart SA, Warszawa 2009, ISBN 978-83-89239-38-9.
- ↑ Od wtorku Sosnowiec ma rondo Praw Kobiet [online], www.portalsamorzadowy.pl, 23 listopada 2021 [dostęp 2024-03-11] (pol.).
- ↑ Pierwsze tygodnie z tramwajami [online], Kurier Miejski, 12 lutego 2024 [dostęp 2024-02-20] (pol.).
- ↑ Plan miasta Sosnowca, Polskie Przedsiębiorstwo Wydawnictw Kartograficznych, 1963 [dostęp 2024-02-20].
- ↑ Redakcja, Jak jeździć po buspasach w Sosnowcu? Od 6 listopada ma zacząć obowiązywać nowa organizacja ruchu ZDJĘCIA [online], Dziennik Zachodni, 1 listopada 2018 [dostęp 2020-09-08] (pol.).
- ↑ a b Janusz Maszczyk: Gdy jeszcze ulica 3 Maja była ulicą Czerwonego Zagłębia [online] [dostęp 2024-03-10] (pol.).
- ↑ Małgorzata Śmiałek, Sosnowieckie ABC, tom II, Muzeum w Sosnowcu, 2003, ISBN 978-83-89199-03-4 [dostęp 2020-09-08].
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo śląskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2023 [dostęp 2011-07-05].
- ↑ a b Zabytek.pl: lista obiektów zabytkowych przy ulicy 3 Maja w Sosnowcu
- ↑ Michał Bulsa, Patronackie osiedla robotnicze. Tom 2: Zagłębie Dąbrowskie, Ziemia Rybnicka, Ziemia Wodzisławska, Łódź 2023, s. 78.
