Walenty Barczewski

Walenty Barczewski

Data i miejsce urodzenia	10 lutego 1856 Jaroty
Data i miejsce śmierci	28 maja 1928 Brąswałd
Zawód, zajęcie	działacz narodowy, historyk, pisarz, folklorysta, redaktor, wydawca, ksiądz

Walenty Barczewski

Data urodzenia	10 lutego 1856
Data śmierci	28 maja 1928
Wyznanie
Prezbiterat	8 grudnia 1883

Pomnik Walentego Barczewskiego przed kościołem w Brąswałdzie

Grób ks. Barczewskiego na cmentarzu w Brąswałdzie

Walenty Barczewski (ur. 10 lutego 1856 w Jarotach, zm. 28 maja 1928 w Brąswałdzie) – Warmiak, działacz narodowy, historyk, pisarz, folklorysta, redaktor i wydawca, wieloletni proboszcz w Brąswałdzie.

Życiorys

Syn Jakuba Barczewskiego i Barbary z Burlińskich. Uczęszczał do gimnazjum w Braniewie, Reszlu i Chełmnie. Studia teologiczne odbywał w Braniewie w latach 1879–1882 i w bawarskim Eichstätt w 1883. Święcenia kapłańskie przyjął 8 grudnia 1883. Był wikarym w Butrynach (1884), Świętej Lipce i Biskupcu, a następnie proboszczem w Wielbarku (1889–1894) i Brąswałdzie (od 1894). Zabiegał o powszechne wprowadzenie języka polskiego w kościołach i szkołach. Aktywny członek Towarzystwa Czytelni Ludowych (TCL) na Warmię, prezes Towarzystwa w latach 1914–1916. Zasłynął polskimi kazaniami. Za wybudowanie kościoła i umieszczenie w nim obrazów o tematyce polskiej został oskarżony przez władze pruskie o szerzenie polskiej propagandy.

Współredagował w języku polskim „Nowiny Warmińskie” i „Warmiaka”. Od 1907 roku współpracował z „Gazetą Olsztyńską”. Wtedy też został członkiem Komitetu Wyborczego na Prusy Wschodnie, Warmię, Mazury i Pomorze. Od 1912 przewodniczył Radzie Nadzorczej Banku Ludowego w Olsztynie. W 1914 został prezesem Komitetu Oświatowego z ramienia Poznańskiej Rady Narodowej. W 1918 prezesował Polskiej Radzie Ludowej dla Warmii. W okresie plebiscytu wchodził w skład Warmińskiego Komitetu Plebiscytowego będąc współzałożycielem Związku Polaków w Prusach Wschodnich. Dwukrotnie w 1921 i 1924 wybierany był do sejmiku prowincjalnego w Królewcu, a także kandydował na posła do Sejmu Pruskiego.

W 1922 na synodzie diecezjalnym w Wartemborku zgłosił projekt powołania specjalnej komisji mającej się zająć uregulowaniem sprawy polskich katolików w Prusach Wschodnich. Zajmował się literaturą, historią i folklorem regionu warmińskiego. Pisał artykuły i prace, dokonywał przekładów literackich, wydawał polskie książki religijne np. żywoty świętych, moralitety oraz zbiory modlitw i pieśni, w tym Katolicki Kancjonał.

Był Warmiakiem, który przedstawił dzieje kultury ludowej, obyczaje, zwyczaje, geografię i historię Kościoła polskiej Warmii.

Ważniejsze prace z tego zakresu

• „Kiermasy na Warmii”,
• „Gwary ludu na Warmii i Mazurach”,
• „Kościoły katolickie na Mazurach”,
• „Źródła naszej Łyny”,
• „Geografia polskiej Warmii”,
• „Piśmiennictwo polskie na Warmii w XIX i XX stuleciu”.

Posiadał zasobną bibliotekę, w której znajdowały się rzadkie druki polskie z Warmii. Odznaczony był między innymi Krzyżem Kawalerskim Polonia Restituta. W 1946 dla uczczenia pamięci Walentego Barczewskiego miasto Wartembork nazwano Barczewem, a wieś Stary Wartembork Barczewkiem. Ks. Walenty Barczewski pochowany został na cmentarzu w Brąswałdzie, a parafianie ufundowali mu nagrobek z polskimi napisami.

Bibliografia

• Wakar A., Olsztyn 1355-1945, Olsztyn 1971
• Oracki T., Słownik biograficzny Warmii, Mazur i Powiśla XIX i XX wieku (do 1945 roku), Olsztyn 1983
• Chłosta J., Księża spod znaku Rodła, Słowo Powszechne, 1987
• Achremczyk S. Historia Warmii i Mazur. Od pradziejów do 1945 roku, Olsztyn 1992
• http://web.archive.org/web/20051025131641/http://www.zenderowski.gower.pl/

Literatura uzupełniająca

• ks. Alfons Mańkowski, w: Polski Słownik Biograficzny. T. 1. Kraków: Polska Akademia Umiejętności – Skład Główny w Księgarniach Gebethnera i Wolffa, 1935, s. 301–302. Reprint: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Kraków 1989, ISBN 83-04-03484-0.

Linki zewnętrzne

• Walenty Barczewski – publikacje w bibliotece Polona