54°00′45″N 17°55′52″E/54,012500 17,931111Wdzydze (gmina Kościerzyna)
|
||
 Zagroda w skansenie Kaszubskiego Parku Etnograficznego |
||
| Państwo |  Polska |
|
| Województwo | pomorskie | |
| Powiat | kościerski | |
| Gmina | Kościerzyna | |
| Wysokość | 140 m n.p.m. | |
| Liczba ludności (30.06.2014) | 227[1] | |
| Strefa numeracyjna | (+48) 58 | |
| Kod pocztowy | 83-408 | |
| Tablice rejestracyjne | GKS | |
| SIMC | 0164799 | |
|
Położenie na mapie gminy wiejskiej Kościerzyna
 Wdzydze
|
||
|
Położenie na mapie powiatu kościerskiego
Wdzydze
|
||
|
Położenie na mapie województwa pomorskiego
Wdzydze
|
||
|
Położenie na mapie Polski
Wdzydze
|
||
| 54°00′45″N 17°55′52″E/54,012500 17,931111 |
||
Wdzydze (nieformalnie: Wdzydze Kiszewskie; dodatkowa nazwa w j. kaszub. Wdzydze, tradycyjnie: Wdzëdzé[2]; niem. Wdzidze[3]) – wieś kaszubska w Polsce położona w województwie pomorskim, w powiecie kościerskim, w gminie Kościerzyna, na Pojezierzu Kaszubskim i na obszarze Wdzydzkiego Parku Krajobrazowego. Wieś jest siedzibą sołectwa Wdzydze Kiszewskie o powierzchni 2558 ha, w którego skład wchodzą również miejscowości Gołuń, Zabrody i Kruszyna. Prowadzi tędy również turystyczny 
Szlak Kaszubski.
W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa gdańskiego.
Jest to miejscowość turystyczna na Kaszubach, położona nad jeziorem Gołuń, siedziba najstarszego w Polsce skansenu – Kaszubskiego Parku Etnograficznego – założonego w 1906 roku przez nauczyciela miejscowej szkoły Izydora Gulgowskiego i jego żonę Teodorę. Zgromadzono w nim obiekty ludowe z XVII–XIX w., w tym kompletne wyposażenie kilku budynków. W skansenie znajduje się między innymi XVII-wieczny kościółek przeniesiony ze Swornegaci, chata z Piechowic oraz wiatrak holenderski.
Nad jeziorem znajduje się wieża widokowa o wysokości prawie 36 m. Budynek dawnej szkoły, w której uczył Izydor Gulgowski, pełni obecnie funkcję świetlicy wiejskiej.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Pierwsza pisana wzmianka o jeziorze Wdzydze pochodzi z 1258 roku i ma związek z przynależnością do starostwa kiszewskiego. Pod koniec XVII w. we wsi Wdzydze mieszkało 11 rybaków i karczmarz. W 1780 roku wieś liczyła 40 mieszkańców. W końcu XIX w. była to wieś wyjątkowo biedna (z powodu piaszczystej gleby) i odcięta od świata. Mieszkańcy corocznie od wiosny do jesieni pracowali na saksach – u bauerów na Żuławach, w Saksonii i Meklemburgii. Wracali późną jesienią i aż do wiosny żyli w dotkliwej biedzie[4]. W 1894 roku, podczas germanizacji historycznego nazewnictwa pomorskiego, Niemcy zastąpili nazwę historyczną Wdzidze poprzez sztuczną i obcą kulturowo formę Sanddorf.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Gmina Kościerzyna - informator turystyczny, ISBN 978-83-935985-0-2
- ↑ "Polsko-Kaszubski Słownik Nazw Miejscowych i Fizjograficznych" pod. redakcją Andrzeja Chludzińskiego, Zrzeszenie Kaszubsko-Pomorskie, Gdańsk 2006 ISBN 978-83-87258-86-3
- ↑ Dr F. Lorentz "Polskie i kaszubskie nazwy miejscowości na Pomorzu Kaszubskiem" (ISBN 83-60437-22-X) (ISBN 978-83-60437-22-3)
- ↑ Franciszek Mamuszka, Izabella Trojanowska – Kościerzyna i ziemia kościerska – Wydawnictwo Morskie, Gdańsk, 1972
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
- Kaszubski Park Etnograficzny we Wdzydzach Kiszewskich
- jezioro Wdzydze
- Juszki
- Loryniec
- Wdzydze Tucholskie
