Wina hiszpańskie
Hiszpania to drugi najstarszy winiarski kraj basenu Morza Śródziemnego[1]. Produkuje nowoczesne wina od owocowych po gronowe wysokiej jakości i potencjale starzenia.
Rys historyczny[edytuj | edytuj kod]
Pierwsze wina były produkowane już pomiędzy 1100 a 500 rokiem p.n.e. w Andaluzji i u podnóża Pirenejów. Pierwszymi producentami byli mieszkańcy mitycznego Tartessos[2], osadnicy feniccy z Gadesu, Qart Hadasht i Abdery, a także koloniści greccy, przede wszystkim z Messalii i Syrakuz, którzy założyli m.in. Majnake, Emporion i Saguntum, skąd − w 212 roku p.n.e. − rozpoczął się podbój Półwyspu Iberyjskiego przez Rzymian. Ci rozwinęli produkcję wina do wielkości pozwalającej wyżywić legiony. Głównymi jednak produktami eksportowymi półwyspu były złoto, srebro, wełna, garum i oliwa[3].
W roku 409 n.e. Hiszpania została najechana przez barbarzyńców z północy, a w 711 przez plemiona arabsko-berberyjskie z południa. Powstały wówczas kalifaty muzułmańskich Maurów, co spowodowało upadek przemysłu winiarskiego[4].
Ponowny rozkwit nastąpił w czasie rekonkwisty w XIV-XV wieku. W XVII i XVIII wieku otworzyły się nowe rynki w krajach podbitych przez Hiszpanów w Ameryce. W latach pięćdziesiątych XIX wieku w regionie La Rioja po raz pierwszy wyprodukowano wino czerwone metodą bordoską. Największy rozwój rynku i produkcji wina nastąpił po wybuchu we Francji epidemii filoksery. Wielu producentów francuskich straciło swoje winnice a wina zaczęto sprowadzać z Hiszpanii. Kolejny skok rynku winiarskiego nastąpił dopiero po 1978 roku i po przystąpieniu Hiszpanii do EWG, w 1986 roku. Dzięki większym inwestycjom w winnicach ulepszono sposoby uprawy i wytwarzania, co przełożyło się na poprawę jakości wina.
Obecnie Hiszpania ma największy areał winnic na świecie - 1,1 mln ha i zajmuje trzecie miejsce w produkcji wina - 45,3 mln hl rocznie[5]. W Hiszpanii działa dziesięć tysięcy winiarni w 60 apelacjach i 17 dystryktach autonomicznych.
Hiszpańskie prawo winiarskie[edytuj | edytuj kod]
Hiszpańskie nowe prawo regulujące uprawę i produkcję win istnieje od 2003 roku. Przepisy wprowadziły dwie nowe kategorie DO Pago i VCIG. Poza tym, zgodnie z prawem unijnym, wina hiszpańskie dzielą się na jakościowe − wytwarzane zgodnie ze ściśle przestrzeganymi regulacjami i w określonych strefach − regionalne oraz stołowe. Wina posiadają cztery kategorie jakościowe: Pago DO, DO, DOCa i VCIG. Kategorie i ich przyznawanie kontrolowane jest przez organ concejo regulador.
Klasyfikacja win hiszpańskich[6][7][edytuj | edytuj kod]
- Denominacion de Origen de Pago (DO Pago) - najwyższy stopień klasyfikacji zarezerwowany dla najlepszych win z pojedynczych posiadłości osiągających co roku najwyższą jakość.
- Denominacion de Origen Calificada (DOCa) - wina o stałej jakości. Status ten otrzymały wina z regionów Rioja oraz Priorat
- Denominacion de Origen (DO)
- Vino de Calidad con Indicacion Geografica (VCIG)
- Vino de la tierra (VdIT)
- Vino de mesa (VdM)
Regiony winiarskie Hiszpanii[8][edytuj | edytuj kod]
| Region | Klimat | Gleby | Szczepy | Regiony winiarskie (DO) | Wina |
|---|---|---|---|---|---|
| Galicia | klimat chłodny, wilgotny | uniwersalne granitowe gleby | albariño | Rias Baixas, Roberio, Valderros | głównie wina białe: Fillaboa, Martin Codax, |
| Kastylia-Leon | ograniczony wpływ Atlantyku | albariño, mencia, tempranillo | Ribera del Duero, Rueda (wina białe), Toro, Cigales, Bierzo | głównie wina czerwone. Aalto, Abadia Reuerta, Alejandro Fernandez, Alvarez y Diez, Castila la Vieja, Emilio Moro, Farina, Vina Bajoz, Mauro | |
| Kraj Basków | białe hondarrabi zuri i czerwone hondarrabi beltza | biakaiko, txakolina, getariako txakolina | |||
| La Rioja | tempranillo, graciano, cariñena, garnacha, macabeo, malvasia, garnacha blanca | Rioja Alta, Rioja Alavesa, Rioja Baja | |||
| Nawarra | cabernet sauvignon, chardonnay, garnacha blanca, merlot | Valdizarbe, Tierra Estella, Ribera Alta, Baja Montana i Ribera Baja | |||
| Aragonia | miękkie piaszczyste gleby o podłożu wapiennym | cabernet sauvignon, garnacha, tempranillo, merlot, syrah | Campo de Borja, Calatayud, Cariñena, Somontano | ||
| Katalonia | parellada, macabeo, xarel·lo | Penedès, Priorat, Tarragona, Montsant, Costers del Segre, Emporda-Costa Brava, Pla de Bages, Alella, Conca de Barbera, Terra Alta, Catalunya | |||
| Baleary | manto negro, callet, monastrell, cabernet sauvignon, merlot | Binissalem, Pla, Lievant de Mallorca | |||
| Madryt i Estremadura | malvar, garnacha | Vinos de Madrid, Ribera del Guadiana | |||
| Kastylia-La Mancha | tempranillo, airén | La Mancha, Valdepenas, Almansa, Mentrida, Manchuela, Mondejar, Ribera del Jucar, Domino de Valdepusa, Finca Elez | |||
| Walencja i Murcja | Alcant, Utiel-Requena, Valencia, Jumilla, Yecla, Bullas | ||||
| Andaluzja | gleby kredowe | Montilla-Moriles, Condado de Huelva, Malaga | głównie sherry | ||
| Wyspy Kanaryjskie | listán negro, negramoll, malvasia, bujariego, gual (dwie ostatnie odmiany występują tylko na wyspie) | Tacoronte-Acentejo, Lanzarote |
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Wina świata, Wyd. Wiedza i życie, s.288
- ↑ T.Miłkowski, P.Machcewicz, s.12-13.
- ↑ R.Carr, s.34.
- ↑ R.Carr, s.63.
- ↑ Wina świata, Wyd. Wiedza i życie, s.289.
- ↑ Felicia Sherbert Niezależny przewodnik po Winach s.104
- ↑ Wina świata, Wyd. Wiedza i życie, s.290-323
- ↑ Felicia Sherbert Niezależny przewodnik po Winach s.172-174
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Spain: A History. Raymond Carr (red.). Oxford University Press, 2000. ISBN 0-19-280236-4.
- Tadeusz Miłkowski, Paweł Machcewicz: Historia Hiszpanii. Wrocław: Ossolineum, 1998. ISBN 83-04-04403-X.
- Geoff Adams, Susan Keevil, Tomasz Prange-Barczyński: Wina świata. Warszawa: Wiedza i Życie, 2010. ISBN 978-83-7575-729-3.
- Jürgen Mathäß: Wina hiszpańskie - Rioja. Warszawa: Wiedza i Życie, 2002. ISBN 83-7184-132-9.
- Felicia Sherbert: Niezależny przewodnik po winach. Warszawa: Wyd. Mada, 2004. ISBN 83-89624-02-8.
- Sylvie Girardo Lagorce: Wyjątkowe wina: Największe wina świata. Wydawnictwo Olesiejuk, 2011. ISBN 978-83-7708-720-6.
