Przejdź do zawartości

Wojtek (niedźwiedź)

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
To jest stara wersja tej strony, edytowana przez Fallaner (dyskusja | edycje) o 22:39, 13 mar 2015. Może się ona znacząco różnić od aktualnej wersji.
Wojtek
Ilustracja
Wojtek z polskim żołnierzem.
Kapral Kapral
Data i miejsce urodzenia

1941
Hamadan, Persja

Data i miejsce śmierci

2 grudnia 1963[a]
Edynburg, Wielka Brytania

Przebieg służby
Lata służby

1941–1945

Siły zbrojne

2 Korpus Polski

Jednostki

22 Kompania Zaopatrywania Artylerii

Główne wojny i bitwy

II wojna światowa
Bitwa o Monte Cassino

Multimedia w Wikimedia Commons

Wojtek (ur. w 1941 w pobliżu Hamadan w Persji, zm. 2 grudnia 1963 w Edynburgu) – syryjski niedźwiedź brunatny adoptowany przez żołnierzy 22 Kompanii Zaopatrywania Artylerii w 2 Korpusie Polskim dowodzonym przez gen. Andersa. Niedźwiedź brał udział w bitwie o Monte Cassino. W jednostce nadano mu stopień kaprala.

Historia Wojtka

Polski żołnierz z Wojtkiem w Iranie w 1942 roku.
Wojtek zapoznaje się w Iranie z psem jednego z oficerów 2 Korpusu.
Ulubionym sportem Wojtka były zapasy z żołnierzami 22 Kompanii.

W kwietniu 1942 roku polscy żołnierze w drodze z Pahlevi w Iranie do Palestyny za parę puszek konserw odkupili małego niedźwiadka brunatnego od przygodnie napotkanego perskiego chłopca. Niedźwiadek nie umiał jeszcze jeść i żołnierze karmili go rozcieńczonym skondensowanym mlekiem z butelki po wódce i skręconego ze szmat smoczka. Podobno z tego powodu Wojtkowi na zawsze pozostało upodobanie do napojów z takiej butelki. Miś został oficjalnie wciągnięty na stan ewidencyjny 22 Kompanii Zaopatrywania Artylerii, z którą to jednostką przeszedł cały szlak bojowy: z Iranu przez Irak, Syrię, Palestynę, Egipt do Włoch, a po demobilizacji do Wielkiej Brytanii.

Niedźwiadkiem opiekowano się troskliwie. Jego ulubionymi przysmakami były owoce, słodkie syropy, marmolada, miód oraz piwo, które dostawał za dobre zachowanie. Jadał razem z żołnierzami i spał z nimi w namiocie. Kiedy urósł, dostał własną sypialnię w dużej drewnianej skrzyni, nie lubił jednak samotności i często w nocy chodził przytulać się do śpiących w namiocie żołnierzy. Był łagodnym zwierzęciem mającym pełne zaufanie do ludzi. Stwarzało to często zabawne sytuacje z udziałem obcych żołnierzy lub ludności cywilnej.

Żołnierze wspominają, że Wojtek uwielbiał jazdę wojskowymi ciężarówkami – w szoferce, a czasami na pace, czym wzbudzał sporą sensację na drodze. Lubił też zapasy z żołnierzami, które na ogół kończyły się jego zwycięstwem: pokonany leżał „na łopatkach” a niedźwiedź lizał go po twarzy. Pośród opowieści o Wojtku jest również taka, jak to podczas działań pod Monte Cassino kapral Wojtek pomagał pozostałym żołnierzom w noszeniu ciężkich skrzyń z amunicją artyleryjską i nigdy nie zdarzyło mu się żadnej upuścić. Od tamtej pory symbolem 22 Kompanii stał się niedźwiedź z pociskiem w łapach. Odznaka taka pojawiła się na samochodach wojskowych, proporczykach i mundurach żołnierzy.

 Osobny artykuł: Bitwa o Monte Cassino.
Chorągiewka z wizerunkiem Wojtka 22 Kompanii Zaopatrywania Artylerii.

Po wojnie 22 Kompania Zaopatrywania Artylerii jako część 2 Korpusu Polskiego Polskich Sił Zbrojnych została przetransportowana do Glasgow w Szkocji, a razem z nią niedźwiedź. Kompania stacjonowała w Winfield Park, a wkrótce kapral Wojtek został ulubieńcem całego obozu i okolicznej ludności. Stał się też tematem licznych publikacji prasowych. Miejscowe Towarzystwo Polsko-Szkockie mianowało go nawet swoim członkiem. Na uroczystości przyjęcia do towarzystwa, obdarzono nowego członka jego ulubioną butelką piwa.

Po demobilizacji jednostki wojskowej, zapadła bardzo smutna decyzja oddania niedźwiedzia do ogrodu zoologicznego w Edynburgu. Dyrektor ZOO zgodził się zaopiekować kapralem Wojtkiem i nie oddać go nikomu bez zgody dowódcy kompanii majora Antoniego Chełkowskiego. 15 listopada 1947 roku był dniem rozstania z kombatantem niedźwiedziem. Później dawni koledzy z kompanii, już w cywilu wielokrotnie odwiedzali Wojtka i nie bacząc na obawy pracowników ZOO przekraczali często ogrodzenie.

Kombatant, kapral 22 Kompanii Zaopatrywania Artylerii Wojtek zmarł 2 grudnia[a] 1963 roku w wieku 22 lat[1]. O jego śmierci poinformowały wówczas brytyjskie stacje radiowe. W wieku dojrzałym ważył blisko 500 funtów (ok. 250 kg) i mierzył ponad 6 stóp (ponad 180 cm).

Upamiętnienia

Kpr. Wojtek niosący pocisk armatni – logotyp 22 Kompanii Zaopatrywania Artylerii umieszczany na wszystkich pojazdach jednostki
Wojtek po wojnie po demobilizacji na farmie Sunwick w Anglii.

Polskiego niedźwiedzia-żołnierza upamiętniają:

  • tablica pamiątkowa w ZOO w Edynburgu,
  • drewniany pomnik Wojtka, który dźwiga artyleryjski pocisk w angielskim miasteczku Grimsby[2],
  • pomnik niedźwiedzia autorstwa artysty rzeźbiarza Wojciecha Batko w Krakowie w parku im. Henryka Jordana odsłonięty 18 maja 2014 roku, w 70. rocznicę zdobycia klasztoru Monte Cassino przez żołnierzy II Korpusu pod dowództwem gen. Andersa[3][4],
  • plakiety w Imperial War Museum w Londynie oraz w Kanadyjskim Muzeum Wojny w Ottawie,
  • rzeźba w Instytucie Polskim i Muzeum im. gen. Sikorskiego w Londynie.
  • 22 listopada 2011 uczniowie LO o profilu wojskowym przy Zespole Szkół Tekstylno-Handlowych w Żaganiu przejęli tradycje 22 Kompanii Zaopatrywania Artylerii (kompanii, w której służył niedźwiedź Wojtek). Tradycje i symbole 22 Kompanii (proporzec, oznakę i naszywkę z logo przedstawiającym niedźwiedzia niosącego pocisk) przekazał ostatni, żyjący w Polsce świadek historii Wojtka, prof. Wojciech Narębski (nazywany przez towarzyszy broni „małym Wojtkiem”) wraz z przedstawicielami dowództwa spadkobierców tradycji 2 Korpusu Polskiego – 2 Korpusu Zmechanizowanego w Krakowie[5].
  • Zainspirowany historią niedźwiedzia angielski browar z Conglenton w 2012 r. wprowadził na rynek piwo pod nazwą „Wojtek”[6].
  • W dniu 7 czerwca 2013 na Placu Słowiańskim w Żaganiu odbyła się uroczystość odsłonięcia pomnika Niedźwiedzia Wojtka[7]. Odsłonięcia monumentu, zaprojektowanego przez Wiolettę Sosnowską, dokonał w/w prof. Wojciech Narębski. Wykonawcą pomnika jest Stanisław Grzesiowski, a fundatorem – Starostwo Powiatowe w Żaganiu. Uroczystość uświetniła obecność Katy Carr – brytyjskiej piosenkarki polskiego pochodzenia[8][9].
  • 17 września 2013 w Szymbarku odsłonięto pomnik Niedźwiedzia Wojtka. Rzeźbę wykonała gdańska artystka Izyda Szydnicka. Wykonana z brązu figura ma 185 centymetrów wysokości – dokładnie tyle, ile miał Wojtek. Niedźwiedź w łapie trzyma pocisk, na głowie ma żołnierską czapkę, a na ramieniu biało-czerwoną przepaskę. Zdaniem fundatora, jest on w pewnym sensie symbolem losu polskiego żołnierza, który najpierw walczył za ojczyznę, aby umrzeć w niewoli[10].
  • Fundacja Na Rzecz Budowy Pomnika „Misia Wojtka” w Sopocie[11].

Muzyka związana z kapralem Wojtkiem

  • Piosenka angielska „VOYTEK THE SOLDIER BEAR” szkolnego zespołu SANGS AND CLATTER GROUP napisana przez Roberta Owena z muzyką Billy Stewarta[12].
  • Piosenka „Wojtek, the bear soldier” polskiej grupy Őszibarack z ich wydanego w 2011 roku albumu „40 surfers waiting for the wave”[13].
  • Piosenka „Wojtek” z albumu „Paszport” brytyjskiej piosenkarki polskiego pochodzenia Katy Carr[14],
  • „Piosenka o Wojtku” z albumu „Panny Wyklęte «Wygnane» Vol. 1” w wykonaniu Mariki i Maleo Reggae Rockers[15]
  • Piosenka „Kapral Wojtek” z albumu ,,Księżycówka” Jacka Stęszewskego[16].

Filmy o żołnierzu i kombatancie

  • W 2008 roku powstał polski film dokumentalny pt. Piwko dla niedźwiedzia! w reż. Marii Dłużewskiej[17].
  • W 2011 roku w kooperacji BBC i TVP powstał na podstawie książki Wiesława Lasockiego, pt. Niedźwiedź Wojtek, polski bohater wojenny film dokumentalny w reż. Williama Hooda i Adama Lavisa pt. The bear that went to war (O niedźwiedziu co poszedł na wojnę)[18][19] Polska premiera filmu miała miejsce w 2 programie TVP 22 listopada 2011 roku o godz 22.50[20].
  • Telewizja BBC w programie dla dzieci Blue Peter nadawała reportaże o Wojtku. Opowiada się również, że gdy książę Karol zwiedzał muzeum w Londynie i zatrzymał się przy rzeźbie Wojtka, zaczęto mu opowiadać jego historię, ale książę przerwał, mówiąc, że zarówno on i jego obydwaj synowie znają dobrze tę historię z programów radiowych i opowiadań.

Zobacz też

  1. ↑ a b Według niektórych źródeł np. Aillen Orr: „Niedźwiedź Wojtek. Niezwykły żołnierz Armii Andersa” (Wyd. Replika, 2011) – 15 listopada 1963 roku.
  1. ↑ Tweedsmuir Military Camp. [dostęp 2011-12-04].
  2. ↑ Niedźwiedź Wojtek uhonorowany. swiat.newsweek.pl, 2011-11-16. [dostęp 2014-12-21]. (pol.).
  3. ↑ W Krakowie powstanie pomnik niedźwiedzia Wojtka.
  4. ↑ Pomnik niedźwiedzia Wojtka. radiomaryja.pl, 2014-05-18. [dostęp 2014-12-21]. (pol.).
  5. ↑ Przejecie tradycji 22KZA. W: Strona internetowa Zespołu Szkół Tekstylno-Handlowych w Żaganiu.
  6. ↑ Wojtek Duch: Brytyjski browar wprowadził piwo „Wojtek”. historia.org.pl, 2012-09-02. [dostęp 2014-12-21]. (pol.).
  7. ↑ Pomnik niedźwiedzia Wojtka. fakty.interia.pl. [dostęp 2013-06-11]. (pol.).
  8. ↑ mt: Niedźwiedź Wojtek doczekał się pomnika!. gazetalubuska.pl, 2013-06-08. [dostęp 2014-12-21]. (pol.).
  9. ↑ ZSTH Żagań: Odsłonięcie pomnika niedźwiedzia Wojtka i nadanie Zespołowi Szkół Tekstylno-Handlowych w Żaganiu imienia gen. Władysława Andersa. powiatzaganski.pl, 23 maja 2013. [dostęp 2013-06-11]. (pol.). (arch.)
  10. ↑ dor: W Szymbarku stanął pomnik... niedźwiedzia, który walczył pod Monte Cassino. trojmiasto.gazeta.pl, 2013-09-19. [dostęp 2014-12-21]. (pol.).
  11. ↑ http://miswojteksopot.org/o-fundacji/.
  12. ↑ Angielska piosenka o Wojtku na Youtube – „VOYTEK THE SOLDIER BEAR” – SANGS AND CLATTER GROUP – ROBERT OWEN.
  13. ↑ Informacje o albumie „40 surfers waiting for the wave”. (arch.)
  14. ↑ Utwór Katy Carr pt. „Wojtek” na Youtube.
  15. ↑ Piosenka o Wojtku. YouTube.com.
  16. ↑ Księżycówka Jacek Stęszewski. itunes.apple.com. [dostęp 2014-12-01]. (ang.).
  17. ↑ „PIWKO DLA NIEDŹWIEDZIA!” na filmpolski.pl.
  18. ↑ Film o niedźwiedziu Wojtku i żołnierzach gen. Andersa w TVP i BBC.
  19. ↑ Wojtek – the Bear that Went to War. Oficjalna strona filmu.
  20. ↑ Świat bez fikcji: Wojtek, niedźwiedź, który poszedł na wojnę.

Literatura uzupełniająca

  • Wiesław Antoni Lasocki Wojtek spod Monte Cassino: opowieść o niezwykłym niedźwiedziu, Gryf Publications LTD, Stowarzyszenie Polskich Kombatantów, Londyn 1968 (pol.)
  • Geoffrey Morgan, Wiesław Antoni Lasocki Soldier bear, wyd. Gryf Publications, Londyn 1971, ISBN 0-00-211793-2 (ang.)
  • Wiesław Antoni Lasocki Wojtek. Niedźwiedź-żołnierz, Instytut Polski i Muzeum im. gen. Sikorskiego, Londyn 1986 (pol.)
  • Gaye Hiçyılmaz, Annie Campling And the Stars were Gold, wyd. Orion Children’s, Londyn 1997, ISBN 1-85881-481-2 – książka dla dzieci (ang.)
  • Wiesław Antoni Lasocki Wojtek spod Monte Cassino: opowieść o niezwykłym niedźwiedziu, Polska Fundacja Kulturalna, Londyn 2003, ISBN 0-9543805-3-3 (pol.)
  • Janusz Przymanowski Kanonier Wojciech, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 1979, ISBN 83-210-0085-1, z serii zeszytów dla dzieci o zwierzętach, uczestnikach wojny (pol.)
  • Maryna Miklaszewska Wojtek z Armii Andersa, Fronda, Warszawa 2007, ISBN 978-83-88747-26-7 (pol.)
  • Garry Paulin Voytek – The Soldier Bear, ilustracje Sophie Stubbs, nakładem autora, 2008, ISBN 978-0-9558295-0-5.
  • Łukasz Wierzbicki Dziadek i niedźwiadek. Historia prawdziwa, Pointa, Konstancin 2009, ISBN 978-83-924991-1-4 – książka dla dzieci (pol.)
  • Aileen Orr, Niedźwiedź Wojtek. Niezwykły żołnierz Armii Andersa, Replika, Poznań 2011 (wydanie oryginalne: Wojtek the Bear: Polish War Hero, Birlinn Ltd, Published 20/09/2010, ISBN 9781841588452)
  • Aleksandra Zaprutko, Niedżwiedź szeregowym Polskich Sił Zbrojnych? Czemu nie!, „Ciekawostki historyczne”, 4 kwietnia 2011.
  • Komiks „Jak niedźwiedź Wojtek został polskim żołnierzem” w 4 wersjach językowych: polskiej, włoskiej, angielskiej i francuskiej. Komiks powstał w ramach projektu eTwinning (2010 – 2011)realizowanego przez Zespół Szkół Tekstylno-Handlowych w Żaganiu pod kierunkiem Wioletty Sosnowskiej i Paolini-Cassiano, Imola, Włochy; pod kierunkiem Angeli Riccomi. Autorką rysunków jest Anna Kret.

Linki zewnętrzne

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Wojtek_(niedźwiedź)&oldid=42073334”