Wolha Abramawa

Wolha Abramawa

Вольга Абрамава

Pełne imię i nazwisko	Wolha Michajłauna Abramawa
Data i miejsce urodzenia	19 września 1953 Mińsk
Deputowana do Izby Reprezentantów Zgromadzenia Narodowego Republiki Białorusi II i III kadencji
Okres	od 21 listopada 2000 do 27 października 2008
Deputowana do Rady Najwyższej Republiki Białorusi XIII kadencji
Okres	od 9 stycznia 1996 do 9 stycznia 2001
Przynależność polityczna	bezpartyjna; frakcja „Związek Pracy”
Następca	wybory nie odbyły się
Przewodnicząca Białoruskiego Zjednoczenia Społecznego „Jabłko”
Okres	od 1997 do 30 maja 2007
Przynależność polityczna	Białoruskie Zjednoczenie Społeczne „Jabłko”
Poprzednik	stanowisko utworzone
Następca	stanowisko zlikwidowane
Współprzewodnicząca Ruchu Demokratycznych Reform
Okres	od ? do ?
Przynależność polityczna	Ruch Demokratycznych Reform
Współprzewodnicząca Ruchu Demokratycznych Reform Białorusi
Okres	od 1991 do 1994
Przynależność polityczna	Ruch Demokratycznych Reform Białorusi

Wolha Abramava

Kandydat nauk filozoficznych
Alma Mater	Białoruski Uniwersytet Państwowy im. Lenina
Doktorat	1988
Nauczycielka akademicka
Instytut	Białoruski Instytut Technologiczny
Instytut	Miński Instytut Radiotechniczny

Wolha Michajłauna Abramawa (biał. Вольга Міхайлаўна Абрамава, ros. Ольга Михайловна Абрамова, Olga Michajłowna Abramowa; ur. 19 września 1953 w Mińsku) – białoruska naukowiec i polityk, publicystka, deputowana do Rady Najwyższej Republiki Białorusi XIII kadencji; w latach 2000–2008 deputowana do Izby Reprezentantów Zgromadzenia Narodowego Republiki Białorusi II i III kadencji; kandydat nauk filozoficznych (odpowiednik polskiego stopnia doktora). Wolha Abramawa jest politykiem prorosyjskim, lecz także zwolenniczką dobrych stosunków Białorusi z Zachodem. Jej zdaniem polityka Alaksandra Łukaszenki cieszy się poparciem większości społeczeństwa. Abramawa krytycznie odnosi się do części liderów białoruskiej opozycji.

Życiorys

Młodość i praca

Urodziła się 19 września 1953 roku w Mińsku w Białoruskiej SRR, ZSRR. W 1975 roku ukończyła Białoruski Uniwersytet Państwowy im. Lenina, uzyskując wykształcenie socjologa i filozofa. W 1988 roku uzyskała stopień kandydata nauk filozoficznych (odpowiednik polskiego stopnia doktora). Temat jej rozprawy kandydackiej brzmiał: Humanizm stosowania środków przymusu rewolucji socjalistycznej. Wykładała w Białoruskim Instytucie Technologicznym i w Mińskim Instytucie Radiotechnicznym, stopniowo awansowała z asystentki na docenta. W 1995 i od 1997 roku pełniła funkcję dyrektora programów badawczych Narodowego Centrum Inicjatyw Strategicznych „Wschód – Zachód”. Pracowała jako dyrektor programów naukowych i edukacyjnych centrum analitycznego „Strategia”. Posługuje się językiem niemieckim.

Początek działalności społeczno-politycznej

Pod koniec lat 80. XX wieku stała się aktywna w życiu społeczno-politycznym. Sprzeciwiała się przejściu systemu oświaty na język białoruski, ostro występowała przeciwko prawu o językach, przyjętemu 26 stycznia 1990 roku na 14. sesji Rady Najwyższej, który przewidywał ustanowienie białoruskiego jedynym językiem państwowym. Opowiadała się za tym, by Białoruska SRR posiadała dwa języki państwowe: białoruski i rosyjski. W latach 1991–1994 była współprzewodniczącą Ruchu Demokratycznych Reform Białorusi. Pełniła także funkcję współprzewodniczącej międzynarodowego Ruchu Demokratycznych Reform.

Działalność w Radzie Najwyższej

W drugiej turze uzupełniających wyborów parlamentarnych 10 grudnia 1995 roku została wybrana na deputowaną do Rady Najwyższej Republiki Białorusi XIII kadencji z Akademicznego Okręgu Wyborczego Nr 242 miasta Mińska. 19 grudnia 1995 roku została zarejestrowana przez centralną komisję wyborczą, a 9 stycznia 1996 roku zaprzysiężona na deputowaną. Od 23 stycznia pełniła w Radzie Najwyższej funkcję członkini, a potem sekretarza Stałej Komisji ds. Międzynarodowych. Była bezpartyjna; należała do socjaldemokratycznej frakcji „Związek Pracy”. Od 3 czerwca była członkinią grupy roboczej Rady Najwyższej ds. współpracy z Bundestagiem Republiki Federalnej Niemiec. 21 czerwca została członkinią delegacji Rady do Zgromadzenia Parlamentarnego Stowarzyszenia Białorusi i Rosji. W listopadzie 1996 roku, podczas kryzysu politycznego związanego z zainicjowanym przez prezydenta Alaksandra Łukaszenkę referendum, Abramawa wystąpiła przeciwko prezydentowi i poparła wniosek o jego impeachment. 27 listopada 1996 roku, po dokonanej przez prezydenta kontrowersyjnej i częściowo nieuznanej międzynarodowo zmianie konstytucji, nie weszła w skład utworzonej przez niego Izby Reprezentantów Zgromadzenia Narodowego Republiki Białorusi I kadencji. Ostro krytykowała jednak także opozycję. Zgodnie z Konstytucją Białorusi z 1994 roku jej mandat deputowanej do Rady Najwyższej zakończył się 9 stycznia 2001 roku; kolejne wybory do tego organu jednak nigdy się nie odbyły.

W 1997 roku utworzyła i stanęła na czele Białoruskiego Zjednoczenia Społecznego „Jabłko”, które zrzeszało rosyjskojęzycznych demokratów, miało charakter centrowy, socjalno-liberalny i zostało utworzone przy poparciu rosyjskiej partii Jabłoko. Organizacja koordynowała swoją działalność z Radą Koordynacyjną Sił Demokratycznych (RKSD), organem jednoczącym białoruską opozycję, w ramach Rady Konsultacyjnej Opozycyjnych Partii Politycznych, za pośrednictwem Misji Konsultacyjno-Obserwacyjnej OBWE. W drugiej połowie 1999 roku i w pierwszej połowie 2000 roku kierowana przez Abramawą organizacja uczestniczyła w rozmowach z władzami na temat demokratyzacji kodeksu wyborczego przed wyborami parlamentarnymi w 2000 roku. Przedstawiciele „Jabłka” uczestniczyli w rozmowach do samego końca, do lipca 2000 roku, także po tym, jak wycofały się z nich główne partie opozycyjne. Białoruskie media państwowe określały organizację mianem „konstruktywnej opozycji”.

Działalność w Izbie Reprezentantów

Wolha Abramawa i jej organizacja nie dołączyły do ogłoszonego 2 lipca przez IV Kongres RKSD bojkotu wyborów parlamentarnych. Wysunęła swoją kandydaturę i 21 listopada 2000 roku została deputowaną do Izby Reprezentantów Zgromadzenia Narodowego II kadencji ze Wschodniego Okręgu Wyborczego Nr 106 miasta Mińska. Stała się tym samym jedną z dwojga osób, obok Uładzimira Nawasiada, które zostały wybrane do Izby, a które wcześniej należały do opozycji w Radzie Najwyższej XIII kadencji. Z powodu udziału w wyborach zwolennicy bojkotu uznali ją za „pseudodemokratkę”. Abramawa wkrótce po wyborze do Izby przeszła do obozu proprezydenckiego. Pełniła funkcję członkini Komisji ds. Prawodawstwa i Kwestii Sądowo-Prawnych. Należała do grupy deputackiej „Wspieranie Rozwoju Ekonomicznego”. Była jedną z dwojga deputowanych, obok Iwana Paszkiewicza, którzy zareagowali na list wystosowany 3 marca 2001 roku przez liderów czterech głównych Kościołów protestanckich na Białorusi. W liście krytykowali oni nową redakcję prawa O wolności wyznań…, zgodnie z którą utrudniona została rejestracja związków wyznaniowych, a także wyrazili zaniepokojenie szczególnie uprzywilejowaną pozycją Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego. Pozostali deputowani, podobnie jak członkowie Rady Republiki i Alaksandr Łukaszenka, zignorowali list.

Wolha Abramawa brała udział w wyborach parlamentarnych w 2004 roku. Zdaniem Juryja Czawusaua w czasie kampanii wyborczej przekraczała środki wydzielone na agitację poprzez rozpowszechnianie sprawozdań o działalności deputackiej dla deputowanych Izby Reprezentantów II kadencji. Nie zdarzały się przypadki, by władze konfiskowały jej materiały wyborcze, co miało miejsce z materiałami kandydatów opozycyjnych. 16 listopada 2004 roku została deputowaną do Izby Reprezentantów III kadencji z Kalinowskiego Okręgu Wyborczego Nr 108 miasta Mińska. Pełniła w niej funkcję członkini Stałej Komisji ds. Budownictwa Państwowego, Samorządu Lokalnego i Przepisów. Według Alaksandra Piatkiewicza i Wolfa Rubinczyka, w Izbie Reprezentantów wykazywała „umiarkowaną opozycyjność”, tzn. wypowiadała się przeciwko pojedynczym represyjnym działaniom władzy wykonawczej. 29 czerwca 2005 roku była jedyną deputowaną, która zagłosowała przeciwko prawu O organizacjach społecznych, która m.in. ułatwiała ich likwidację, utrudniała rejestrację i działalność oraz zakazywała działalności organizacjom niezarejestrowanym. Jej kadencja w Izbie Reprezentantów zakończyła się 27 października 2008 roku.

30 maja 2007 roku Wolha Abramawa ogłosiła likwidację Białoruskiego Zjednoczenia Społecznego „Jabłko”. Przyczyną było dwukrotne ostrzeżenie ze strony Ministerstwa Sprawiedliwości w związku z brakiem adresu prawnego zjednoczenia. Abramawa już kilka lat wcześniej przestała wynajmować dla niego biuro z powodu braku środków.

Poglądy

Zdaniem Wolhi Abramawej, białoruska tożsamość narodowa polega przede wszystkim na więzi z ojczystą ziemią i miłości do rodzimych krajobrazów. Nie uważa wspólnoty Słowian za istotny czynnik, ponieważ jej zdaniem jest to jedynie wspólnota krwi, podczas gdy narody słowiańskie mają różne kultury i zmierzają w różnych kierunkach. Istnieje natomiast wspólnota narodów byłego Związku Radzieckiego, z której Abramawa wyłącza Litwę, Łotwę i Estonię, włącza natomiast Izraelczyków pochodzących z terytorium dawnego ZSRR.

Abramawa określa się jako polityk prorosyjski, ale jednocześnie i proeuropejski. Deklaruje poparcie dla zachowania pragmatycznej równowagi między polityką wschodnią i zachodnią w celu osiągnięcia korzyści dla kraju. Jej zdaniem wygodne i celowe jest, by Białoruś pozostawała w wojskowo-politycznym sojuszu z Federacją Rosyjską, a także w innych organizacjach, w których jest zaangażowana, np. w Szanghajskiej Organizacji Współpracy. Zastrzega jednak, iż Białoruś nie powinna wchodzić w skład Federacji Rosyjskiej, wskazane jest bowiem, by rozwijała także dobre stosunki z Zachodem. Politykę Federacji Rosyjskiej wobec Białorusi określa mianem pragmatycznej, zgodnej z jej narodowo-państwowym interesem oraz wolą większości rosyjskiego społeczeństwa. Bardzo negatywnie natomiast ocenia politykę Polski, Litwy i Ukrainy w tej dziedzinie. Jej zdaniem nie odpowiada ona interesom tych państw, a miejscowe elity polityczne prowadzą ją wbrew woli większości ich obywateli.

Europa, jej zdaniem, stanowi wspólnotę wartości kulturowych i cywilizacyjnych, do której Białoruś należy z punktu widzenia geografii i historii, ale nie pod względem dominującej myśli społecznej. Białoruś powinna dążyć do osiągnięcia europejskich standardów w dziedzinie jakości i komfortu życia, a także zabezpieczeń socjalnych, nie powinna jednak przyjmować niektórych wartości obywatelskich. Abramawa krytykuje zbyt wielką, jej zdaniem, ufność mieszkańców Europy wobec informacji podawanych w mediach, ich materialistyczny styl życia i nadmierną biurokrację. Według niej, europejczycy nie rozumieją specyfiki Białorusi i jej osobliwości narodowego charakteru. Integrację europejską uważa za proces ogólnie korzystny, bo lepsza jest eurointegracja, niż gospodarcza autarkia. Białoruś mogłaby wnieść do niej swój wkład przede wszystkim w dziedzinie kultury i nauki. Idealnym wariantem byłaby integracja również Federacji Rosyjskiej ze strukturami europejskimi. Jednak w przewidywalnej perspektywie czasowej Białoruś nie powinna dokonywać wyboru cywilizacyjnego i poczekać na ostateczne ukształtowanie się ładu międzynarodowego. Negatywny stosunek Unii Europejskiej do władz Białorusi Abramawa tłumaczy niezrozumieniem procesów zachodzących w tym kraju. Jej zdaniem politykę Unii kształtuje część białoruskiej opozycji, która w rzeczywistości nie chce żadnych zmian. Abramawa krytykuje też Unię za brak konkretnych materialnych zachęt do integracji z nią.

Według Abramawej białoruskie media państwowe idealizują sytuację w kraju, niepaństwowe przesadzają zaś z krytyką. Aby uniknąć nieprawdziwego, jednostronnego obrazu Białorusi, należy do obu źródeł podchodzić z dystansem. Twierdzi, że w kraju następują zmiany zarówno polityczne, jak i ekonomiczne, należy jednak być bardziej cierpliwym w oczekiwaniu na nie. Jej zdaniem polityka Alaksandra Łukaszenki, zarówno wewnętrzna, jak i zagraniczna, ma poparcie większości białoruskiego społeczeństwa. Bardzo krytycznie odnosi się do części liderów białoruskiej opozycji, którzy przetworzyli politykę w biznes. W jej ocenie mimo głośnych deklaracji, nie chcą demokratyzacji Białorusi i jej otwarcia na świat, ponieważ wygodny jest dla nich obecnie posiadany status. Według Abramawej, to oni kształtują politykę Unii Europejskiej wobec Białorusi.

Wolha Abramawa określa samą siebie mianem choleryka i ekstrawertyka.

Oceny

Wolha Abramawa została określona mianem „pseudodemokratki” przez zwolenników bojkotu wyborów parlamentarnych w 2000 roku. Stało się po to bym, gdy większość opozycji poparła bojkot, a Abramawa do niego nie dołączyła, wystawiła swoją kandydaturę i zdobyła mandat deputowanej. Brian Maurice Bennett określił ją w tym kontekście mianem ulubionej opozycjonistki Łukaszenki. Bardzo krytycznie ocenia ją Zianon Pazniak, nazywając politrusyfikatorem z łukaszenkowskiej „pałatki”. Zdaniem politolog Iryny Jekadumawej kierowana przez nią organizacja „Jabłko”, po tym, gdy partie prawicowe odmówiły kontaktów z nielegalnymi ich zdaniem organami władzy, miała szansę w 2001 roku zagospodarować elektorat sił centrowych, reprezentowany przez klasę średnią, inteligencję, część nomenklatury i pracowników aparatu państwowego.

Odznaczenia

• Gramota Pochwalna Zgromadzenia Narodowego Republiki Białorusi (3 listopada 2003) – za zasługi dla rozwoju prawodawstwa i parlamentaryzmu.

Prace

Wolha Abramawa aktywnie występowała w prasie. Jest autorką ponad 200 publikacji – artykułów, broszur i książek. Jedną z jej prac jest wydana w języku niemieckim w 1998 roku w Niemczech Białorusko-rosyjska integracja: między symulacją i rzeczywistością.

Życie prywatne

Wolha Abramawa jest mężatką, ma syna.

Bibliografia

• Centrum Naukowo-Analityczne „Białoruska Perspektywa”: Kto jest kim w Białorusi. Białystok: Podlaski Instytut Wydawniczy, 2000, s. 313, seria: Biblioteka Centrum Edukacji Obywatelskiej Polska – Białoruś. ISBN 83-913780-0-4.
• Пад рэдакцыяй Валера Булгакава: Беларусь: ні Эўропа, ні Расея. Меркаваньні беларускіх эліт. Warszawa: Wydawnictwo ARCHE, 2006, s. 258. ISBN 83-89406-77-2. (biał.).
• Зянон Пазьняк: Прамаскоўскі режым або як адбываецца разбурэньне Беларусі. W: Зянон Пазьняк: Цяжкі час — Працяг. Канцэпцыя новага Беларускага Адраджэньня, кн. 3, артыкулы і матэр’ялы (2003–2010). Warszawa, Nowy Jork, Wilno: „Biełaruskija Wiedamaści” u Polszczy, Towarzystwo Kultury Białoruskiej na Litwie, 2010, s. 600–609. ISBN 978-9955-578-12-3. (biał.).
• Юры Чавусаў: Ход і вынікі парлямэнцкіх выбараы і рэфэрэндуму 2004 г.; Прававая сыстэма: зьмена нарматыўнага парадку вядзеньня палітыкі. W: Пад агульнай рэд. В. Булгакава: Палітычная гісторыя незалежнай Беларусі (да 2006 г.). Wyd. 2. Białystok, Wilno: Białoruskie Towarzystwo Historyczne, Instytut Białorutenistyki, 2011, s. 935–953; 993–1001. ISBN 80-86961-16-8. (biał.).
• Алесь Пяткевіч, Вольф Рубінчык: Кароткія зьвесткі аб некаторых беларускіх палітыках, актыўных у 1991—2006 гадах. W: Пад агульнай рэд. В. Булгакава: Палітычная гісторыя незалежнай Беларусі (да 2006 г.). Wyd. 2. Białystok, Wilno: Białoruskie Towarzystwo Historyczne, Instytut Białorutenistyki, 2011, s. 1178–1213. ISBN 80-86961-16-8. (biał.).
• Наталя Васілевіч: Рэлігійнае поле Беларусі (канец 1990-х — першая палова 2000-х гадоў). W: Пад агульнай рэд. В. Булгакава: Палітычная гісторыя незалежнай Беларусі (да 2006 г.). Wyd. 2. Białystok, Wilno: Białoruskie Towarzystwo Historyczne, Instytut Białorutenistyki, 2011, s. 1020–1027. ISBN 80-86961-16-8. (biał.).
• Віталь Сіліцкі: Роля парлямэнту ў найноўшай палітычнай гісторыі Беларусі. W: Пад агульнай рэд. В. Булгакава: Палітычная гісторыя незалежнай Беларусі (да 2006 г.). Wyd. 2. Białystok, Wilno: Białoruskie Towarzystwo Historyczne, Instytut Białorutenistyki, 2011, s. 45–56. ISBN 80-86961-16-8. (biał.).
• Ірына Екадумава: Суб’екты беларускай палітычнай сцэны ў 2001 годзе; Працэс пабудовы выбарчай кааліцыі паміж дэмакратычнымі кандыдатамі ў 2001 г. W: Пад агульнай рэд. В. Булгакава: Палітычная гісторыя незалежнай Беларусі (да 2006 г.). Wyd. 2. Białystok, Wilno: Białoruskie Towarzystwo Historyczne, Instytut Białorutenistyki, 2011, s. 670–678; 687–693. ISBN 80-86961-16-8. (biał.).
• Андрэй Ляховіч: Сыстэма ўлады і сыстэма апазыцыі пасьля альтэрнатыўных прэзыдэнцкіх выбараў 1999 году. W: Пад агульнай рэд. В. Булгакава: Палітычная гісторыя незалежнай Беларусі (да 2006 г.). Wyd. 2. Białystok, Wilno: Białoruskie Towarzystwo Historyczne, Instytut Białorutenistyki, 2011, s. 374–380. ISBN 80-86961-16-8. (biał.).
• Алесь Зелімханаў: Выбары ў палату прадстаўнікоў 2000 г. W: Пад агульнай рэд. В. Булгакава: Палітычная гісторыя незалежнай Беларусі (да 2006 г.). Wyd. 2. Białystok, Wilno: Białoruskie Towarzystwo Historyczne, Instytut Białorutenistyki, 2011, s. 386–395. ISBN 80-86961-16-8. (biał.).
• Brian Maurice Bennett: The Last Dictatorship in Europe. Belarus under Lukashenko. Londyn: Hurst & Company, 2011, s. 358. ISBN 978-1-84904-167-6. (ang.).