Przejdź do zawartości

Władcy Wielkopolski

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Wielkopolska w czasach piastowskich według Kodeksu dyplomatycznego Wielkopolski (kolorem żółtym zaznaczona ziemia lubuska i zielonym Nowa Marchia)

Książęta wielkopolscy – lista obejmuje władców Wielkopolski. Wielkopolska w 1138 roku, na mocy ustawy sukcesyjnej Bolesława III Krzywoustego, przypadła jego synowi Mieszkowi III Staremu. Dzielnicą tą rządzili Piastowie wielkopolscy, a przejściowo także Henryk I Brodaty i Henryk II Pobożny, przedstawiciele śląskiej linii tej dynastii.

Po wygaśnięciu męskiej linii Piastów wielkopolskich w 1296 roku Wielkopolska stała się przedmiotem rozgrywek między Henrykiem III głogowskim a Władysławem I Łokietkiem. W latach 1299–1305 władał nią Wacław II, król czeski z dynastii Przemyślidów. Ostatecznie w 1314 roku Wielkopolskę opanował Władysław Łokietek. W ten sposób Wielkopolska weszła w skład odrodzonego Królestwa Polskiego (Łokietek koronował się na króla w 1320 roku).

Z dzielnicowych władców Wielkopolski koronacji dostąpili Przemysł II w 1295 roku i Wacław II w 1300 roku.

Księstwo wielkopolskie (1138–1177)

[edytuj | edytuj kod]
Daty panowania Władca Pokrewieństwo Uwagi
(Kursywą oznaczono władztwa spoza dzielnicy)
1138–1177 Mieszko III Stary syn Bolesława III Krzywoustego

Księstwo poznańskie (1177–1279)

[edytuj | edytuj kod]
Daty panowania Władca Pokrewieństwo Uwagi
(Kursywą oznaczono władztwa spoza dzielnicy)
1177–1193 Odon syn Mieszka III
  • od 1177 – tylko w Poznaniu,
  • po 1182 – prawdopodobnie tylko nad południowo-zachodnią częścią księstwa, od 1193 w Kaliszu
1181–1202 Mieszko III Stary
1194–1229 Władysław III Laskonogi syn Mieszka III Starego
  • do 1202 w południowej Wielkopolsce,
  • od 1202 w całej Wielkopolsce,
  • w 1206 oddał Kalisz Henrykowi I Brodatemu z linii śląskiej,
  • 1207–1210 i 1218–1225 – w ziemi lubuskiej,
  • 1216–1217 – tylko w Gnieźnie, choć według innych wersji oddanie bratankowi południowo-zachodniej Wielkopolski
1216–1217
usunięty
Władysław Odonic syn Odona
  • Poznań, lub według innych wersji południowo-zachodnia Wielkopolska
  • (od 1207 także w Kaliszu z ramienia Henryka I Brodatego)
1229–1239 Władysław Odonic
1234–1238 Henryk I Brodaty wnuk brata Mieszka III
  • od 1201 książę śląski,
  • od 1232 książę krakowski

od 1232, pd. WielkopolskaPoznań i Kalisz, od 1234 oddanie księstwa kaliskiego w lenno Władysławowi (w latach 1241–1244 samodzielny książę kaliski)

1238–1241 Henryk II Pobożny syn Henryka I BrodategoI
1241 Bolesław II Rogatka syn Henryka II Pobożnego
1241–1247 Przemysł I syn Władysława Odonica
  • 1239–1241 – z bratem na Ujściu
  • 1241–1247 – rządy braci w większej części Wielkopolski (bez Rudy, Kalisz od 1244)
Bolesław Pobożny syn Władysława Odonica
1247–1257 Przemysł I syn Władysława Odonica
  • 1247–1249 – w Poznaniu i Gnieźnie,
  • od 1249 Ruda do kaliskiego, 1249–1250 w Poznaniu i Kaliszu, 1250–1253 w całej Wielkopolsce,
  • 1253–1257 – tylko w Poznaniu
1257–1273 Bolesław Pobożny syn Władysława Odonica
  • 1257–1273 – w całej Wielkopolsce,
  • od 1261 w Lądzie,
  • 1268–1273 – książę bydgoski
  • 1271–1273 – książę innowrocławski,
  • 1273–1279 książę kalisko-gnieźnieński
  • W 1273 nadaje Poznań swojemu bratankowi Przemysłowi II
1273–1279 Przemysł II syn Przemysła I
  • od 1273 w Poznaniu
  • po 1279 w całej Wielkopolsce (patrz niżej)
1279 Wielkopolska zjednoczona w rękach Przemysła II.
Daty panowania Władca Pokrewieństwo Uwagi
(Kursywą oznaczono władztwa spoza dzielnicy)
1177–1181 Kazimierz II Sprawiedliwy syn Bolesława III Krzywoustego
  • także książę sandomierski
  • także książę krakowski
1181–1202 Mieszko III Stary syn Bolesława III Krzywoustego
  • także książę krakowski
1194–1229 Władysław III Laskonogi syn Mieszka III Starego
  • do 1202 w południowej Wielkopolsce,
  • od 1202 w całej Wielkopolsce,
  • w 1206 oddał Kalisz Henrykowi I Brodatemu z linii śląskiej,
  • 1207–1210 i 1218–1225 – w ziemi lubuskiej,
  • 1216–1217 – tylko w Gnieźnie, choć według innych wersji oddanie bratankowi południowo-zachodniej Wielkopolski
1229–1239
usunięty
Władysław Odonic syn Odona od 1239 książę na Ujściu nad Notecią, 1234–1239 tylko na pn. od rzeki Warty – Gniezno
1239–1241 Henryk II Pobożny syn Henryka I Brodatego
1241 Bolesław II Rogatka syn Henryka II Pobożnego
1241–1247 Przemysł I syn Władysława Odonica
  • 1239–1241 – z bratem na Ujściu
  • 1241–1247 – rządy braci w większej części Wielkopolski (bez Rudy, Kalisz od 1244)
Bolesław Pobożny syn Władysława Odonica
1247–1249 Przemysł I syn Władysława Odonica
  • 1247–1249 – w Poznaniu i Gnieźnie,
  • od 1249 Ruda do kaliskiego,
  • 1249–1250 – w Poznaniu i Kaliszu,
  • 1250–1253 – w całej Wielkopolsce,
  • 1253–1257 – tylko w Poznaniu
1249–1250 Bolesław Pobożny syn Władysława Odonica
1250–1253 Przemysł I syn Władysława Odonica
  • 1247–1249 – w Poznaniu i Gnieźnie,
  • od 1249 Ruda do kaliskiego,
  • 1249–1250 – w Poznaniu i Kaliszu,
  • 1250–1253 – w całej Wielkopolsce,
  • 1253–1257 – w Poznaniu
1253–1279 Bolesław Pobożny syn Władysława Odonica
  • ponownie
  • 1253–1257 – książę kalisko-gnieźnieński,
  • 1257–1273 – w całej Wielkopolsce,
  • od 1261 w Lądzie,
  • 1268–1273 – książę bydgoski
  • 1271–1273 – książę innowrocławski,
  • 1273–1279 książę kalisko-gnieźnieński
1279 Wielkopolska zjednoczona w rękach Przemysła II.
Daty panowania Władca Pokrewieństwo Uwagi
(Kursywą oznaczono władztwa spoza dzielnicy)
1177–1181 Kazimierz II Sprawiedliwy syn Bolesława III Krzywoustego
  • także książę sandomierski
  • także książę krakowski
1181–1191 Mieszko III Stary syn Bolesława III Krzywoustego
  • także książę krakowski
1191–1193 Mieszko Młodszy syn Mieszka III
1193–1194 Odon syn Mieszka III
  • od 1177 – tylko w Poznaniu,
  • po 1182 prawdopodobnie tylko nad południowo-zachodnią częścią księstwa
1194–1202
ponownie
Mieszko III Stary syn Bolesława III Krzywoustego
1202–1206 Władysław III Laskonogi syn Mieszka III Starego
  • do 1202 w południowej Wielkopolsce,
  • od 1202 w całej Wielkopolsce,
  • w 1206 oddał Kalisz Henrykowi I Brodatemu z linii śląskiej,
  • 1207–1210 i 1218–1225 – w ziemi lubuskiej,
  • 1216–1217 – tylko w Gnieźnie, choć według innych wersji oddanie bratankowi południowo-zachodniej Wielkopolski
1206–1207
zwierzchnik:
1207–1217
Henryk I Brodaty prawnuk Bolesława III Krzywoustego zwierzchnik Kalisza 1207–1217
1207–1217
usunięty
Władysław Odonic syn Odona książę z nadania Henryka I Brodatego
1217–1229
ponownie
Władysław III Laskonogi syn Mieszka III Starego
1229–1234
ponownie
Władysław Odonic syn Odona
1234
ponownie,
zwierzchnik:
1234–1248
Henryk I Brodaty prawnuk Bolesława III Krzywoustego zwierzchnik Kalisza 1234–1238
zwierzchnik:
1238–1241
Henryk II Pobożny syn Henryka I Brodatego zwierzchnik Kalisza 1234–1241
1234–1239 Mieszko II Otyły synowie Kazimierza I opolskiego
  • z nadania Henryka I Brodatego i pod jego zwierzchnictwem do 1238, pod zwierzchnictwem Henryka II Pobożnego do 1239, współrządy z bratem
  • także książę rudzki
1234–1244 Władysław opolski
  • z nadania Henryka I Brodatego i pod jego zwierzchnictwem do 1238, pod zwierzchnictwem Henryka II Pobożnego do 1241, do 1239 współrządy z bratem
  • także książę rudzki do 1249
1244–1247 Przemysł I syn Władysława Odonica
  • 1239–1241 – z bratem na Ujściu
  • 1241–1247 – rządy braci w większej części Wielkopolski (bez Rudy)
Bolesław Pobożny syn Władysława Odonica
1247–1249 Bolesław Pobożny syn Władysława Odonica
  • 1247–1249 – książę kaliski,
  • 1249–1250 – książę gnieźnieński,
  • W latach 1250–1253 usunięty
1249–1253 Przemysł I syn Władysława Odonica
  • 1247–1249 – w Poznaniu i Gnieźnie,
  • od 1249 Ruda do kaliskiego,
  • 1249–1250 – w Poznaniu i Kaliszu,
  • 1250–1253 – w całej Wielkopolsce,
  • 1253–1257 – tylko w Poznaniu
1253–1279 Bolesław Pobożny syn Władysława Odonica
  • ponownie
  • 1253–1257 – książę kalisko-gnieźnieński,
  • 1257–1273 – w całej Wielkopolsce,
  • od 1261 w Lądzie,
  • 1268–1273 – książę bydgoski
  • 1271–1273 – książę innowrocławski,
  • 1273–1279 książę kalisko-gnieźnieński
1279 Wielkopolska zjednoczona w rękach Przemysła II.

Księstwo wielkopolskie (zjednoczone 1279–1320)

[edytuj | edytuj kod]
Daty panowania Władca Pokrewieństwo Uwagi
(Kursywą oznaczono władztwa spoza dzielnicy)
1279–1296 Przemysł II syn Przemysła I
  • od 1273 w Poznaniu (patrz wyżej)
  • 1281–1287 – bez Wielunia (Rudy), 1284–1287 bez Ołoboku
  • 1290–1291 – książę krakowski
  • 1294–1296 – książę pomorski (gdański)
  • od 1295 król Polski
w Wieluniu: 1281–1287
w Ołoboku 1284–1287
Henryk IV Prawy wnuk Henryka II Pobożnego
1296–1299
usunięty
Władysław Łokietek zięć Bolesława Pobożnego
1299–1305 Wacław II
z dynastii Przemyślidów
zięć Przemysła II
1305–1309 Henryk III głogowski wnuk Henryka II Pobożnego
W Kaliszu:
1306–1307
Bolesław III Rozrzutny wnuk Bolesława II Rogatki
1309–1312 Henryk III głogowski rządy wspólne
1312–1314
usunięci
w wyniku podziału – w Poznaniu: rządy wspólne
w wyniku podziału – w Gnieźnie i Kaliszu: rządy wspólne
1314–1333 Władysław Łokietek
od 1320 do Królestwa Polskiego

1326–1370 – ziemia wieluńska częścią Królestwa Polskiego

Od 1392 ziemia wieluńska do Królestwa Polskiego

Zobacz też

[edytuj | edytuj kod]

Uwaga! Daty w wielu przypadkach są tylko orientacyjne. Uwzględniono te księstwa, nad którymi panowali odrębni książęta. Zostawiono Wacława II i Wacława III z rodu Przemyślidów, aby nie powodować przerw chronologicznych. Również przynależność niektórych ziem do poszczególnych Piastowiczów może być dyskusyjna.

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]