Dydelf wirginijski: Różnice pomiędzy wersjami

Dydelf wirginijski
	Didelphis virginiana
	Kerr, 1792
	; Dydelf wirginijski w zimowej szacie
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Podgromada	ssaki żyworodne
Infragromada	ssaki niższe
Nadrząd	torbacze
Rząd	dydelfokształtne
Rodzina	dydelfowate
Rodzaj	Didelphis
Gatunek	dydelf wirginijski
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Zasięg występowania
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Przeglądaj historię interaktywnie

[wersja przejrzana]

← poprzednia edycja następna edycja →

Usunięta treść Dodana treść

WizualnieWikikod

Jednokolumnowy

Wersja z 11:45, 27 maj 2013

Dydelf wirginijski (Didelphis virginiana syn. Didelphis marsupialis virginiana) zwany też oposem – gatunek torbacza z rodziny dydelfowatych, wcześniej klasyfikowany jako podgatunek dydelfa północnego (Didelphis marsupialis)^[3].

Występowanie

Jest to jedyny torbacz szeroko występujący w Ameryce Północnej powyżej Rio Grande. W 1910 został introdukowany w Kalifornii. Obszar jego występowania ulega systematycznemu powiększeniu, pojawiają się nawet doniesienia o obserwacjach pojedynczych osobnikach przy granicy z Kanadą^[4]. Zwierzę o dużych możliwościach przystosowawczych, raczej nie zagrożone wyginięciem.

Wygląd

Kształtem ciała przypomina szczura, pysk wydłużony, ogon długi, nagi, chwytny. Sierść barwy szarej, czarnej, rudawej, rzadziej białej. Włosy sierści wełniste, długie z białymi zakończeniami. Wzdłuż głowy przechodzą trzy ciemniejsze pasy.

Długość ciała: 38-51 cm
Długość ogona: 25-54 cm
Masa ciała: 4-6 kg

Dydelf wirginijski posiada 50 zębów, więcej niż jakikolwiek inny ssak Ameryki Północnej^[5]. Ponadto tylne kończyny dydelfów wirginijskich wyposażone są w przeciwstawne kciuki, całkowicie pozbawione pazurów.

Tryb życia

Dydelf wirginijski jest ssakiem wszystkożernym, preferującym jaja ptaków, owady, padlinę, owoce, kwiaty.

Prowadzi samotny tryb życia z wyjątkiem okresu rozmnażania, aktywny nocą, dzień spędza w ukryciu. Występuje na terenach leśnych i zakrzewionych, jest zwierzęciem nadrzewnym. Dydelf wirginijski nie jest zwierzęciem terytorialnym, ale poza okresem rozmnażania unika innych przedstawicieli swego gatunku. Dydelf wirginijski ma duże zdolności adaptacyjne, dlatego zwierzę to systematycznie rozszerza obszar swego występowania. Jest też zwierzęciem synantropijnym.

Ciąża trwa 12-13 dni, w jednym miocie rodzi się od 8 do 18 młodych. Samica dydelfa ma tylko 13 sutków - reprodukcyjna "nadwyżka" musi zginąć. Młode przez okres ok. 50 dni przebywają w torbie matki przyczepione do sutek, po tym okresie - do ok. 70 dnia życia - żywią się pokarmem stałym, wędrują przyczepione do sierści matki. Dojrzałość płciową osiągają w pierwszym roku życia.

Dydelfy wirginijskie charakteryzuje się najniższym stopniem encefalizacji wśród ssaków, ich mózg jest objętościowo najmniejszy wśród wszystkich torbaczy i ok. pięć razy mniejszy niż należałoby oczekiwać od zwierzęcia tych rozmiarów (np.: w porównaniu do szopa). Wbrew obiegowej opinii opisywanego oposa nie można nazwać szkodnikiem, bowiem nie przenosi chorób którymi mógłby zarazić się człowiek, a także jest prawie całkowicie odporny na wściekliznę. Nie zmienia to faktu, że jako gatunek jest jedynym z dwóch nosicieli ostatecznych groźnego pasożyta Sarcocystis neurona, który potrafi w kilka godzin zdziesiątkować populacje koni, wydr morskich i innych^[6]. Interesującym faktem jest również sposób obrony przed drapieżnikami. W chwili śmiertelnego zagrożenia, dydelf wirginijski potrafi udawać martwego, przewraca się na grzbiet i wysuwa język a z gruczołów przyodbytniczych wydziela specjalną substancję nadającą mu nieprzyjemny zapach padliny^[7].

↑ Didelphis virginiana, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ Didelphis virginiana, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
↑ The Comparative Toxicogenomics Database (CTD), Organism: Didelphis virginiana (en)
↑ Virginia Opossum (Didelphis Virginiana Virginiana) from Yavapai County, Arizona (en)
↑ Wildlife Directory: Virginia Opossum — Living with Wildlife — University of Illinois Extension. Web.extension.illinois.edu. Retrieved on 2011-09-15.
↑ D. Rejmanek, E. Vanwormer, MA. Miller, JA. Mazet i inni. Prevalence and risk factors associated with Sarcocystis neurona infections in opossums (Didelphis virginiana) from central California. „Vet Parasitol”. 166 (1-2), s. 8-14, 2009. DOI: 10.1016/j.vetpar.2009.08.013. PMID: 19735983.
↑ Richard H. Yahner: Wildlife Behavior and Conservation. Springer, 2012, s. 55-64. DOI: 10.1007/978-1-4614-1518-3_7. ISBN 978-1-4614-1518-3.

[itis-1] Didelphis virginiana, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[iucn-2] Didelphis virginiana, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).

[3] The Comparative Toxicogenomics Database (CTD), Organism: Didelphis virginiana (en)

[4] Virginia Opossum (Didelphis Virginiana Virginiana) from Yavapai County, Arizona (en)

[5] Wildlife Directory: Virginia Opossum — Living with Wildlife — University of Illinois Extension. Web.extension.illinois.edu. Retrieved on 2011-09-15.

[Rejmanek-2009-6] D. Rejmanek, E. Vanwormer, MA. Miller, JA. Mazet i inni. Prevalence and risk factors associated with Sarcocystis neurona infections in opossums (Didelphis virginiana) from central California. „Vet Parasitol”. 166 (1-2), s. 8-14, 2009. DOI: 10.1016/j.vetpar.2009.08.013. PMID: 19735983.

[Yahner-7] Richard H. Yahner: Wildlife Behavior and Conservation. Springer, 2012, s. 55-64. DOI: 10.1007/978-1-4614-1518-3_7. ISBN 978-1-4614-1518-3.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

@@ Linia 4: / Linia 4: @@
  |TSN                    = 179921
  |zoolog                 = [[Robert Kerr|Kerr]], 1792
  |okres istnienia        =
  |grafika                = Opossum 2.jpg
  |opis grafiki           = Dydelf wirginijski w zimowej szacie
@@ Linia 17: / Linia 17: @@
  |rodzaj                 = ''[[Didelphis]]''
  |gatunek                = dydelf wirginijski
  |synonimy               =
  |status IUCN            = LC
  |IUCN id                = 40502
  |mapa występowania      = Virginia Opossum area.png
  |opis mapy występowania =
  |wikispecies            = Didelphis virginiana
  |commons                = Didelphis virginiana
 }}
-'''Dydelf wirginijski''' (''Didelphis virginiana'' syn. ''Didelphis marsupialis virginiana'') zwany nieraz '''oposem''' – [[gatunek (biologia)|gatunek]] [[torbacze|torbacza]] z [[rodzina (biologia)|rodziny]] [[dydelfowate|dydelfowatych]], wcześniej klasyfikowany jako [[podgatunek]] [[dydelf północny|dydelfa północnego]] (''Didelphis marsupialis'')<ref>[http://ctd.mdibl.org/detail.go;jsessionid=4EBF7540D54DA011CDC70D8F4C865166?type=taxon&acc=9267  The Comparative Toxicogenomics Database (CTD), Organism: Didelphis virginiana] (en)</ref>.
+'''Dydelf wirginijski''' (''Didelphis virginiana'' syn. ''Didelphis marsupialis virginiana'') zwany też '''oposem''' – [[gatunek (biologia)|gatunek]] [[torbacze|torbacza]] z [[rodzina (biologia)|rodziny]] [[dydelfowate|dydelfowatych]], wcześniej klasyfikowany jako [[podgatunek]] [[dydelf północny|dydelfa północnego]] (''Didelphis marsupialis'')<ref>[http://ctd.mdibl.org/detail.go;jsessionid=4EBF7540D54DA011CDC70D8F4C865166?type=taxon&acc=9267  The Comparative Toxicogenomics Database (CTD), Organism: Didelphis virginiana] (en)</ref>.
 === Występowanie ===
-Jest to jedyny torbacz szeroko występujący w [[Ameryka Północna|Ameryce Północnej]] powyżej [[Rio Grande]]. W 1910 został [[Introdukcja|introdukowany]] w [[Kalifornia|Kalifornii]]. Obszar jego występowania ulega systematycznemu powiększeniu, pojawiają się nawet doniesienia o obserwacjach pojedynczych osobnikach przy granicy z [[Kanada|Kanadą]]<ref>[http://ag.arizona.edu/research/redsquirrel/res_pdf/Gwinnetal2011WNAmNat_opossum_Yavapai_county.pdf   Virginia Opossum (Didelphis Virginiana Virginiana) from Yavapai County, Arizona (en)</ref>.   Zwierzę o dużych możliwościach przystosowawczych, raczej nie zagrożone [[wyginięcie]]m.
+Jest to jedyny torbacz szeroko występujący w [[Ameryka Północna|Ameryce Północnej]] powyżej [[Rio Grande (rzeka w Ameryce Północnej)|Rio Grande]]. W 1910 został [[Introdukcja|introdukowany]] w [[Kalifornia|Kalifornii]]. Obszar jego występowania ulega systematycznemu powiększeniu, pojawiają się nawet doniesienia o obserwacjach pojedynczych osobnikach przy granicy z [[Kanada|Kanadą]]<ref>[http://ag.arizona.edu/research/redsquirrel/res_pdf/Gwinnetal2011WNAmNat_opossum_Yavapai_county.pdf   Virginia Opossum (Didelphis Virginiana Virginiana) from Yavapai County, Arizona (en)]</ref>.   Zwierzę o dużych możliwościach przystosowawczych, raczej nie zagrożone [[Wymieranie|wyginięciem]].
 === Wygląd ===
@@ Linia 36: / Linia 36: @@
 * Długość ogona: 25-54 cm
 * Masa ciała: 4-6 kg
-Dydelf wirginijski posiada 50 [[ząb|zębów]], więcej niż jakikolwiek inny [[ssak]] [[Ameryka Północna|Ameryki Północnej]].<ref>[http://web.extension.illinois.edu/wildlife/directory_show.cfm?species=opossum Wildlife Directory: Virginia Opossum — Living with Wildlife — University of Illinois Extension]. Web.extension.illinois.edu. Retrieved on 2011-09-15.</ref> Ponad to tylne kończyny dydelfów wirginijskich wyposażone są w przeciwstawne [[kciuk|kciuki]], całkowicie pozbawione [[pazur|pazurów]].
+Dydelf wirginijski posiada 50 zębów, więcej niż jakikolwiek inny [[ssaki|ssak]] [[Ameryka Północna|Ameryki Północnej]]<ref>[http://web.extension.illinois.edu/wildlife/directory_show.cfm?species=opossum Wildlife Directory: Virginia Opossum — Living with Wildlife — University of Illinois Extension]. Web.extension.illinois.edu. Retrieved on 2011-09-15.</ref>. Ponadto tylne kończyny dydelfów wirginijskich wyposażone są w przeciwstawne [[kciuk]]i, całkowicie pozbawione [[pazur]]ów.
 === Tryb życia ===
@@ Linia 45: / Linia 45: @@
 [[Ciąża]] trwa 12-13 dni, w jednym miocie rodzi się od 8 do 18 młodych. Samica dydelfa ma tylko 13 sutków - reprodukcyjna "nadwyżka" musi zginąć. Młode przez okres ok. 50 dni przebywają w torbie matki przyczepione do sutek, po tym okresie - do ok. 70 dnia życia - żywią się pokarmem stałym, wędrują przyczepione do sierści matki. Dojrzałość płciową osiągają w pierwszym roku życia.
-Dydelfy wirginijskie charakteryzuje się najniższym stopniem encefalizacji wśród [[ssak|ssaków]], ich [[mózg]] jest objętościowo najmniejszy wśród wszystkich [[torbacz|torbaczy]] i ok. pięć razy mniejszy niż należałoby oczekiwać od zwierzęcia tych rozmiarów (np.: w porównaniu do [[szop|szopa]]).
+Dydelfy wirginijskie charakteryzuje się najniższym stopniem encefalizacji wśród [[ssaki|ssaków]], ich [[Mózgowie|mózg]] jest objętościowo najmniejszy wśród wszystkich [[torbacze|torbaczy]] i ok. pięć razy mniejszy niż należałoby oczekiwać od zwierzęcia tych rozmiarów (np.: w porównaniu do [[Procyon|szopa]]).
-Wbrew obiegowej opinii opisywanego [[opos|oposa]] nie można nazwać [[szkodnik|szkodnikiem]], bowiem nie przenosi chorób którymi mógłby zarazić się [[człowiek]], a także jest prawie całkowicie odporny na [[wścieklizna|wściekliznę]]. Nie zmienia to faktu, że jako gatunek jest jedynym z dwóch nosicieli ostatecznych groźnego pasożyta [[sarcocystis neurona]]; który potrafi w kilka godzin zdziesiątkować populacje [[koń|koni]], [[wydra morska|wydr morskich]]  i innych<ref>http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/19735983 Prevalence and risk factors associated with Sarcocystis neurona infections in opossums (Didelphis virginiana) from central California. (en).</ref>.
+Wbrew obiegowej opinii opisywanego [[Dydelf północny|oposa]] nie można nazwać [[szkodniki]]em, bowiem nie przenosi chorób którymi mógłby zarazić się człowiek, a także jest prawie całkowicie odporny na [[wścieklizna|wściekliznę]]. Nie zmienia to faktu, że jako gatunek jest jedynym z dwóch nosicieli ostatecznych groźnego pasożyta ''[[Sarcocystis neurona]]'', który potrafi w kilka godzin zdziesiątkować populacje [[koń|koni]], [[wydra morska|wydr morskich]]  i innych<ref name="Rejmanek-2009">{{Cytuj pismo  | nazwisko = Rejmanek | imię = D. | nazwisko2 = Vanwormer | imię2 = E. | nazwisko3 = Miller | imię3 = MA. | nazwisko4 = Mazet | imię4 = JA. | nazwisko5 = Nichelason | imię5 = AE. | tytuł = Prevalence and risk factors associated with Sarcocystis neurona infections in opossums (Didelphis virginiana) from central California | czasopismo = Vet Parasitol | wolumin = 166 | numer = 1-2 | strony = 8-14 | rok = 2009 | doi = 10.1016/j.vetpar.2009.08.013 | pmid = 19735983 }}</ref>.
-Interesującym faktem jest również sposób obrony przed [[drapieżnik|drapieżnikami]]. W chwili śmiertelnego zagrożenia, Dydelf wirginijski potrafi udawać martwego (stąd też się wzięło powiedzenie "udawać oposa”), przewraca się na [[grzbiet]] i wysuwa [[język]] a z [[gruczoł|gruczołów]] przy odbytniczych wydziela specjalną substancję nadającą mu nieprzyjemny zapach [[padlina|padliny]]<ref>http://link.springer.com/content/pdf/10.1007%2F978-1-4614-1518-3_7.pdf Additional Adaptations Against Predation. (en).</ref>.
+Interesującym faktem jest również sposób obrony przed [[drapieżnictwo|drapieżnikami]]. W chwili śmiertelnego zagrożenia, dydelf wirginijski potrafi udawać martwego, przewraca się na grzbiet i wysuwa język a z [[gruczoł]]ów przyodbytniczych wydziela specjalną substancję nadającą mu nieprzyjemny zapach [[padlina|padliny]]<ref name="Yahner">{{cytuj książkę | autor = Richard H. Yahner | tytuł = Wildlife Behavior and Conservation | wydawca = Springer | data = 2012  | strony = 55-64  | doi = 10.1007/978-1-4614-1518-3_7|isbn=978-1-4614-1518-3 }}</ref>.
 {{Przypisy}}