Heksan: Różnice pomiędzy wersjami
[wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
uzupełn., źródła/przypisy, -Akron |
|||
Linia 17: | Linia 17: | ||
|PubChem = 8058 |
|PubChem = 8058 |
||
|DrugBank = |
|DrugBank = |
||
|gęstość = 0, |
|gęstość = 0,6594 |
||
|gęstość źródło = {{ |
|gęstość źródło = {{odn|Kleiber|Joh|Span|2010|s=311}} |
||
|stan skupienia w podanej g = ciecz |
|stan skupienia w podanej g = ciecz |
||
|g warunki niestandardowe = |
|g warunki niestandardowe = 20 °C |
||
⚫ | |||
|2. gęstość źródło = <ref name="PubChem">{{PubChem|cid=8058|nazwa=Hexane|data dostępu=2020-03-20}}</ref> |
|||
|2. stan skupienia w podanej g = ciecz |
|||
⚫ | |||
|rozpuszczalność w wodzie = 9,5 mg/l |
|rozpuszczalność w wodzie = 9,5 mg/l |
||
|rww źródło = {{r|CID}} |
|rww źródło = {{r|CID}} |
||
|rww warunki niestandardowe = |
|rww warunki niestandardowe = |
||
|2. rozpuszczalność w wodzie = 2 mg/l |
|||
⚫ | |||
⚫ | |||
|inne rozpuszczalniki = '''[[etanol]]''': bez ograniczeń{{r|FPX}} |
|inne rozpuszczalniki = '''[[etanol]]''': bez ograniczeń{{r|FPX}} |
||
|temperatura topnienia = -95, |
|temperatura topnienia = -95,4 |
||
|tt źródło = |
|tt źródło = {{odn|Kleiber|Joh|Span|2010|s=304}} |
||
|tt warunki niestandardowe = |
|tt warunki niestandardowe = |
||
|temperatura |
|2. temperatura topnienia = -95,3– -94,3 |
||
| |
|2. tt źródło = <ref name="CID">{{ChemIDplus|110-54-3|data dostępu=2012-11-01}}</ref>{{r|SA}} |
||
|2. tt warunki niestandardowe = |
|||
⚫ | |||
|tw źródło = {{odn|Kleiber|Joh|Span|2010|s=304}} |
|||
|tw warunki niestandardowe = |
|tw warunki niestandardowe = |
||
|temperatura |
|2. temperatura wrzenia = 67–69 |
||
| |
|2. tw źródło = {{r|CID|FPX}}<ref name="SA">{{Sigma-Aldrich|MSDS=tak|32293|Sigma-Aldrich}}</ref> |
||
|2. tw warunki niestandardowe = |
|||
⚫ | |||
| |
|temperatura krytyczna = 234,64 |
||
| |
|tk źródło = {{odn|Kleiber|Joh|Span|2010|s=304}} |
||
|ciśnienie krytyczne = 3,042 |
|||
|ck źródło = {{odn|Kleiber|Joh|Span|2010|s=304}} |
|||
|logP = 3,9{{r|PubChem}} |
|||
|kwasowość = |
|kwasowość = |
||
|zasadowość = |
|zasadowość = |
||
|lepkość = 0, |
|lepkość = 0,31 [[Puaz|cP]] |
||
|l źródło = {{ |
|l źródło = {{odn|Kleiber|Joh|Span|2010|s=354}} |
||
|l warunki niestandardowe = 20 °C |
|l warunki niestandardowe = 20 °C |
||
|napięcie powierzchniowe = 18, |
|napięcie powierzchniowe = 18,5 mN/m |
||
|np źródło = {{ |
|np źródło = {{odn|Kleiber|Joh|Span|2010|s=387}} |
||
|np warunki niestandardowe = 20 °C |
|np warunki niestandardowe = 20 °C |
||
|układ krystalograficzny = |
|układ krystalograficzny = |
||
|moment dipolowy = 0 |
|moment dipolowy = 0,09 |
||
|moment dipolowy źródło = <ref name="Ouellette">{{Cytuj | autor = Robert J. Ouellette, J. David Rawn | tytuł = Organic Chemistry. Structure, Mechanism, Synthesis | wydanie = 2 | wydawca = Academic Press | s = 161 | isbn = 978-0-12-812838-1 | doi = 10.1016/C2016-0-04004-4 | język = en}}</ref> |
|||
|moment dipolowy źródło = {{r|AKRON}} |
|||
|karta charakterystyki = {{Sigma-Aldrich|link=tak|32293|Sigma-Aldrich}} |
|karta charakterystyki = {{Sigma-Aldrich|link=tak|32293|Sigma-Aldrich}} |
||
|zagrożenia GHS źródło = {{CLI|115449|CLP=tak|data dostępu=2015-04-07}} |
|zagrożenia GHS źródło = {{CLI|115449|CLP=tak|data dostępu=2015-04-07}} |
||
Linia 61: | Linia 68: | ||
|zwroty R = {{Zwroty R|11|38|48/20|62|65|67|51/53}} |
|zwroty R = {{Zwroty R|11|38|48/20|62|65|67|51/53}} |
||
|zwroty S = {{Zwroty S|2|9|16|29|33|36/37|61|62}} |
|zwroty S = {{Zwroty S|2|9|16|29|33|36/37|61|62}} |
||
|NFPA 704 = |
|NFPA 704 = |
||
|NFPA 704 źródło = |
|NFPA 704 źródło = |
||
|temperatura zapłonu = - |
|temperatura zapłonu = -22 |
||
|tz źródło = {{r| |
|tz źródło = {{r|PubChem}} |
||
|tz warunki niestandardowe = |
|tz warunki niestandardowe = |
||
|temperatura samozapłonu = |
|temperatura samozapłonu = 225 |
||
|ts źródło = {{r| |
|ts źródło = {{r|PubChem}} |
||
|ts warunki niestandardowe = |
|ts warunki niestandardowe = |
||
|numer RTECS = MN9275000 |
|numer RTECS = MN9275000 |
||
Linia 100: | Linia 107: | ||
== Przypisy == |
== Przypisy == |
||
{{Przypisy}} |
{{Przypisy}} |
||
== Bibliografia == |
|||
* {{Cytuj |autor r= Michael Kleiber, Ralph Joh, Roland Span |tytuł = VDI Heat Atlas|rozdział= Properties of Pure Fluid Substances |data = 2010 |isbn = 978-3-540-77876-9 |wydawca = Springer Berlin Heidelberg |doi = 10.1007/978-3-540-77877-6_18 |język = en|dostęp=z|odn={{odn/id|Kleiber|Joh|Span|2010}} }} |
|||
== Linki zewnętrzne == |
== Linki zewnętrzne == |
Wersja z 10:45, 20 mar 2020
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Ogólne informacje | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Wzór sumaryczny |
C6H14 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Masa molowa |
86,18 g/mol | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Wygląd |
bezbarwna, łatwopalna ciecz[1] | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Identyfikacja | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Numer CAS | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
PubChem | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Podobne związki | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Podobne związki | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą stanu standardowego (25 °C, 1000 hPa) |
Heksan – organiczny związek chemiczny z grupy alkanów. Izomery heksanu są bardzo niereaktywne oraz są często stosowane jako rozpuszczalniki w reakcjach organicznych, ponieważ są wysoce niepolarne. Wchodzą również w skład benzyn.
Izomery
Heksan ma pięć izomerów:
- n-heksan (heksan)
- izoheksan (2-metylopentan)
- 3-metylopentan
- neoheksan 2,2-dimetylobutan
- biizopropyl (2,3-dimetylobutan).
Produkcja
Heksan jest produkowany w wyniku rafinacji ropy naftowej. Wyjściowa mieszanina frakcji silnie zależy od źródła surowca i wymuszenia rafinacji. Przemysłowy produkt (zwykle około 50% wagowych n-heksanu) jest frakcją wrzącą w temperaturze 65–70 °C.
Toksyczność
Inhalacje parami heksanu w wysokim stężeniu wywołują stan słabej euforii, połączonej z sennością, zawrotami głowy oraz nudnościami.
Stałe odurzenie heksanem było obserwowane u pracowników w wytwórniach butów, zakładach odnawiających meble oraz w zakładach samochodowych. Pierwsze objawy to osłabienie sprawności ruchowej mięśni, poprzedzone mrowieniem i skurczami kończyn. W odosobnionych przypadkach, obserwowany jest zanik mięśni szkieletowych, połączony z utratą koordynacji i osłabieniem wzroku[11].
Podobne objawy są obserwowane w przypadku zwierząt. Są one połączone z degeneracją obwodowego układu nerwowego (czasem również ośrodkowego układu nerwowego), rozpoczynając od niektórych dłuższych i szerszych aksonów. Toksyczność nie jest przynależna do samego heksanu, ale do jednego z produktów jego metabolizmu: heksa-2,5-dionu należącego do grupy ketonów. Jest on podejrzewany o reagowanie z grupą aminową bocznego łańcucha lizyny pozostawianej w białkach, co skutkuje krzyżowaniem i stratą funkcji białkowych.
Efekty zatrucia heksanem nie są długotrwałe i zwykle zanikają stopniowo po jednej do trzech godzin od końca narażenia na kontakt.
Przypisy
- ↑ a b c Farmakopea Polska X, Polskie Towarzystwo Farmaceutyczne, Warszawa: Urząd Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych, 2014, s. 4276, ISBN 978-83-63724-47-4 .
- ↑ a b c d Hexane, [w:] PubChem, United States National Library of Medicine, CID: 8058 [dostęp 2020-03-20] (ang.).
- ↑ Kleiber, Joh i Span 2010 ↓, s. 311.
- ↑ a b c Heksan, [w:] ChemIDplus, United States National Library of Medicine [dostęp 2012-11-01] (ang.).
- ↑ a b c d Kleiber, Joh i Span 2010 ↓, s. 304.
- ↑ a b Heksan (nr 32293) – karta charakterystyki produktu Sigma-Aldrich (Merck) na obszar Polski.
- ↑ Kleiber, Joh i Span 2010 ↓, s. 354.
- ↑ Kleiber, Joh i Span 2010 ↓, s. 387.
- ↑ Robert J. Ouellette , J. David Rawn , Organic Chemistry. Structure, Mechanism, Synthesis, wyd. 2, Academic Press, s. 161, DOI: 10.1016/C2016-0-04004-4, ISBN 978-0-12-812838-1 (ang.).
- ↑ a b Heksan, [w:] Classification and Labelling Inventory, Europejska Agencja Chemikaliów [dostęp 2015-04-07] (ang.).
- ↑ Institut national de recherche et de sécurité. (2005). „Hexane”. Fiche toxicologique n° 113, 8pp. (po francusku).
Bibliografia
- Michael Kleiber , Ralph Joh , Roland Span , Properties of Pure Fluid Substances, [w:] VDI Heat Atlas, Springer Berlin Heidelberg, 2010, DOI: 10.1007/978-3-540-77877-6_18, ISBN 978-3-540-77876-9 (ang.).
Linki zewnętrzne
- NIOSH Pocket Guide to Chemical Hazards (izomery heksanu) (ang.)