Ryjówka aksamitna: Różnice pomiędzy wersjami
[wersja przejrzana] | [wersja nieprzejrzana] |
co to za pozycjonowanie było? |
m drobne merytoryczne, wikizacja, źródła/przypisy |
||
Linia 47: | Linia 47: | ||
== Pokarm == |
== Pokarm == |
||
Żywi się [[Owady|owadami]], [[Pająki|pająkami]], [[Ślimaki|ślimakami]], a także [[Padlina|padliną]].<ref name=":0" /> Ryjówka aksamitna jest bardzo żarłocznym zwierzęciem, żeruje całą dobę i zjada w tym czasie pokarm o masie 80–90% ciężaru jej ciała, jedząc co 2–3 godziny<ref>{{Cytuj pismo|nazwisko=Bogdziewicz|imię=Michał|tytuł=Życie w zimie - przypadek najmniejszych ssaków świata|czasopismo=Wszechświat|wolumin=113|wydanie=|strony=49-51|data=2012|wydawca=|miejsce=|issn=}}</ref>. Bez pożywienia ginie w ciągu 10 godzin. Z uwagi na zbyt niską masę ciała (niskie rezerwy tłuszczu) ryjówka aksamitna nie zapada w [[sen zimowy]]. |
Żywi się [[Owady|owadami]], [[Pająki|pająkami]], [[Ślimaki|ślimakami]], a także [[Padlina|padliną]].<ref name=":0" /> Ryjówka aksamitna jest bardzo żarłocznym zwierzęciem, żeruje całą dobę i zjada w tym czasie pokarm o masie 80–90% ciężaru jej ciała, jedząc co 2–3 godziny<ref>{{Cytuj pismo|nazwisko=Bogdziewicz|imię=Michał|tytuł=Życie w zimie - przypadek najmniejszych ssaków świata|czasopismo=Wszechświat|wolumin=113|wydanie=|strony=49-51|data=2012|wydawca=|miejsce=|issn=}}</ref>. Bez pożywienia ginie w ciągu 10 godzin. Z uwagi na zbyt niską masę ciała (niskie rezerwy tłuszczu) ryjówka aksamitna nie zapada w [[sen zimowy]]. Ryjówka aksamitna jest obok [[Rzęsorek rzeczek|rzęsorka rzeczka]] drugim polskim jadowitym ssakiem. Zawarte w jej ślinie toksyny powodują hemolizę erytrocytów żab z rodzaju ''[[Pelophylax]]'', co prawdopodobnie ułatwia ryjówce polowanie na większą zdobycz<ref>{{Cytuj |autor = Krzysztof Kowalski, Paweł Marciniak, Leszek Rychlik |tytuł = A new, widespread venomous mammal species: hemolytic activity of Sorex araneus venom is similar to that of Neomys fodiens venom |czasopismo = Zoological Letters |data = 2022-06-07 |data dostępu = 2022-06-10 |issn = 2056-306X |wolumin = 8 |numer = 1 |s = 7 |doi = 10.1186/s40851-022-00191-5 |pmid = 35672837 |pmc = PMC9172195 |url = https://doi.org/10.1186/s40851-022-00191-5}}</ref>. |
||
== Rozmnażanie i rozwój == |
== Rozmnażanie i rozwój == |
Wersja z 13:04, 10 cze 2022
Sorex araneus[1] | |
Linnaeus, 1758 | |
Systematyka | |
Domena | |
---|---|
Królestwo | |
Typ | |
Podtyp | |
Gromada | |
Podgromada | |
Infragromada | |
Rząd | |
Rodzina | |
Podrodzina | |
Plemię | |
Rodzaj | |
Gatunek |
ryjówka aksamitna |
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2] | |
Zasięg występowania | |
Ryjówka aksamitna[3][4] (Sorex araneus) – gatunek małego ssaka z rodziny ryjówkowatych.
Wygląd
Długość ciała tego zwierzęcia wynosi 6,5-8 cm, a ogona około 4 cm. Ryjówka aksamitna waży 5-12 g. Kolor sierści zmienia się zależnie od sezonu: zimą ma barwę prawie czarną, a latem brunatno-szaro-kasztanową. Jej okrągłe uszy ledwie wystają z futerka. Ma wydłużony, spiczasty ryjek i ogon o krótkim włosie.[5]
Występowanie i środowisko
Ryjówka aksamitna występuje w Środkowej i Wschodniej Europie (na terenie Francji, Włoch i Hiszpanii istnieją izolowane populacje), Skandynawii, na Wyspach Brytyjskich i we wschodniej Syberii[6]. W Polsce należy do najpospolitszych ssaków.
Żyje w różnych środowiskach: w ogrodach, lasach liściastych i mieszanych, na zakrzewionych łąkach. Gniazda buduje pod ziemią, pod gęstą roślinnością lub przy próchniejących pniach.
Tryb życia
Jest aktywna w dzień i w nocy. Pokarmu szuka w liściastej ściółce i w górnych warstwach ziemi. Potrafi dobrze pływać. Wykopuje sobie gniazdo, lub zajmuje opuszczone nory.[5] Każda ryjówka ustala swoje terytorium o promieniu 370–630 metrów od gniazda, którego trzyma się przez całe życie. Ryjówka aksamitna jest bardzo niegościnna i reaguje agresywnie na pojawienie się innej ryjówki na swoim terytorium.
Pokarm
Żywi się owadami, pająkami, ślimakami, a także padliną.[5] Ryjówka aksamitna jest bardzo żarłocznym zwierzęciem, żeruje całą dobę i zjada w tym czasie pokarm o masie 80–90% ciężaru jej ciała, jedząc co 2–3 godziny[7]. Bez pożywienia ginie w ciągu 10 godzin. Z uwagi na zbyt niską masę ciała (niskie rezerwy tłuszczu) ryjówka aksamitna nie zapada w sen zimowy. Ryjówka aksamitna jest obok rzęsorka rzeczka drugim polskim jadowitym ssakiem. Zawarte w jej ślinie toksyny powodują hemolizę erytrocytów żab z rodzaju Pelophylax, co prawdopodobnie ułatwia ryjówce polowanie na większą zdobycz[8].
Rozmnażanie i rozwój
W okresie rozrodczym (od września do stycznia[5]) samce podejmują wyprawy również poza swoje terytorium w celu znalezienia partnerki. Ciąża ryjówki trwa 19-21 dni. 5-9 ślepych młodych przychodzi na świat w gnieździe miękko wysłanym mchem i liśćmi. W chwili urodzenia ważą tylko ok. 1 g. Ich naga skóra jest tak cienka, że widać prześwitujące przez nią narządy wewnętrzne. Ryjówki aksamitne otwierają oczy w 18 dniu życia. Ssą matkę przez 3 tygodnie, po czym stają się samodzielne.[5]
Ochrona i zagrożenia
Na ryjówki polują głównie ptaki drapieżne i sowy. Ryjówki aksamitne mają po bokach ciała i u nasady ogona gruczoły produkujące wydzielinę niesmaczną i śmierdzącą piżmem. Czyni ona ryjówkę niejadalną dla lisów, kun i wielu innych drapieżników.[5] Dlatego stosunkowo często spotyka się w terenie martwe ryjówki, zabite i natychmiast porzucone przez te drapieżniki.
W Polsce podlega ochronie częściowej[9].
Zobacz też
Przypisy
- ↑ Sorex araneus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ R. Hutterer , B. Kryštufek , Sorex araneus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2015, wersja 2015.2 [dostęp 2015-08-17] (ang.).
- ↑ Nazwa polska za: Włodzimierz Cichocki, Agnieszka Ważna, Jan Cichocki, Ewa Rajska, Artur Jasiński, Wiesław Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 72. ISBN 978-83-88147-15-9.
- ↑ Kazimierz Kowalski (redaktor naukowy), Adam Krzanowski, Henryk Kubiak, G. Rzebik-Kowalska, L. Sych: Mały słownik zoologiczny: Ssaki. Wyd. IV. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1991. ISBN 83-214-0637-8.
- ↑ a b c d e f Ewa. Żuchowska , Ssaki, Wyd. 2, Warszawa: MUZA, 1995, ISBN 83-7079-404-1, OCLC 751420339 .
- ↑ Wilson Don E. & Reeder DeeAnn M. (red.) Sorex (Sorex) araneus. w: Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3.) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. (ang.) [dostęp 7 czerwca 2009]
- ↑ Michał Bogdziewicz. Życie w zimie - przypadek najmniejszych ssaków świata. „Wszechświat”. 113, s. 49-51, 2012.
- ↑ Krzysztof Kowalski , Paweł Marciniak , Leszek Rychlik , A new, widespread venomous mammal species: hemolytic activity of Sorex araneus venom is similar to that of Neomys fodiens venom, „Zoological Letters”, 8 (1), 2022, s. 7, DOI: 10.1186/s40851-022-00191-5, ISSN 2056-306X, PMID: 35672837, PMCID: PMC9172195 [dostęp 2022-06-10] .
- ↑ Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 16 grudnia 2016 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt Dz.U. z 2016 r. poz. 2183.
Bibliografia
- Rainer Hutterer: Sorex (Sorex) araneus. W: D. E. Wilson, D. M. Reeder (red.): Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (3rd ed). Wyd. 3. Johns Hopkins University Press. ISBN 0-8018-8221-4.