1-Pentanol

1-Pentanol
Nazewnictwo
	Nomenklatura systematyczna (IUPAC)
	pentan-1-ol
	Inne nazwy i oznaczenia
	alkohol amylowy, alkohol pentylowy, n-pentanol, alkohol n-pentylowy
	Ogólne informacje
Wzór sumaryczny	C5H12O
Inne wzory	C5H11OH
Masa molowa	88,15 g/mol
Wygląd	bezbarwna ciecz o charakterystycznym zapachu
	Identyfikacja
Numer CAS	71-41-0
PubChem	6276
InChI
	InChI=1S/C5H12O/c1-2-3-4-5-6/h6H,2-5H2,1H3
	InChIKey
	AMQJEAYHLZJPGS-UHFFFAOYSA-N
Właściwości
	Gęstość
	0,8144 g/cm³ (20 °C); ciecz
	Rozpuszczalność w wodzie
	21,9 g/kg (25 °C)
	w innych rozpuszczalnikach
	rozpuszczalny w acetonie i chloroformie, mieszalny w każdym stosunku z etanolem i eterem dietylowym
Temperatura topnienia	(−77,58 ± 0,04) °C
Temperatura wrzenia	(137,6 ± 0,4) °C
Punkt krytyczny	314,8 °C; 3,9 MPa; 331 cm³/mol ≈ 0,266 g/cm³
logP	1,51
Współczynnik załamania	1,4101 (589 nm, 20 °C)
Lepkość	3,62 mPa·s (25 °C)
Napięcie powierzchniowe	25,01 mN/m (25 °C)
Prężność pary	0,259 kPa (25 °C)
Budowa
Moment dipolowy	1,7 D
Niebezpieczeństwa
	Globalnie zharmonizowany system; klasyfikacji i oznakowania chemikaliów
	Na podstawie podanego źródła
Zwroty H	H226, H315, H318, H332, H335
Zwroty P	P210, P233, P280, P303+P361+P353, P304+P340+P312, P305+P351+P338
Temperatura zapłonu	42,5 °C (zamknięty tygiel)
Temperatura samozapłonu	320 °C
Granice wybuchowości	1,3–10,5%
	Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą; stanu standardowego (25 °C, 1000 hPa)
	Multimedia w Wikimedia Commons

1-Pentanol, pentan-1-ol, alkohol amylowy, C
5H
11OH – organiczny związek chemiczny z grupy alkanoli, jeden z izomerycznych pentanoli.

Występuje naturalnie w owocach wielu roślin, m.in. papryki rocznej, maliny właściwej^[12], pomidora zwyczajnego czy szałwii muszkatołowej^[13].

Powstaje wraz z innymi izomerami jako uboczny produkt fermentacji alkoholowej i znajduje się w niedogonie podestylacyjnym. Stosowany jest do otrzymywania estrów^[14], jak również w wąskim zakresie wykorzystywany jest jako rozpuszczalnik, m.in. przy ekstrakcji soli uranu i niektórych frakcji smoły pogazowej. Służy również do otrzymywania plastyfikatorów i ksantogenianów(inne języki) (pochodnych kwasu ditiowęglowego(inne języki))^[15].

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

↑ Wartość wyznaczona w fazie ciekłej z możliwym dużym błędem wskutek asocjacji.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ Farmakopea Polska X, Polskie Towarzystwo Farmaceutyczne, Warszawa: Urząd Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych, 2014, s. 4276, ISBN 978-83-63724-47-4 .
↑ ^a ^b ^c ^d 1-Pentanol, [w:] GESTIS-Stoffdatenbank, Institut für Arbeitsschutz der Deutschen Gesetzlichen Unfallversicherung, ZVG: 13590 [dostęp 2023-09-22] (niem. • ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Haynes 2016 ↓, s. 3-438.
↑ Haynes 2016 ↓, s. 5-176.
↑ Haynes 2016 ↓, s. 5-160.
↑ ^a ^b ^c Haynes 2016 ↓, s. 6-78.
↑ Haynes 2016 ↓, s. 6-246.
↑ Haynes 2016 ↓, s. 6-193.
↑ Haynes 2016 ↓, s. 15-18.
↑ Haynes 2016 ↓, s. 9-65.
↑ 1-Pentanol, karta charakterystyki produktu Sigma-Aldrich, Merck, 20 marca 2023, numer katalogowy: 398268 [dostęp 2023-09-22] . (przeczytaj, jeśli nie wyświetla się prawidłowa wersja karty charakterystyki)
↑ 1-Pentanol, [w:] Dr. Duke’s Phytochemical and Ethnobotanical Databases [online], U.S. Department of Agriculture [dostęp 2023-09-22] (ang.).
↑ n-Pentanol, [w:] Dr. Duke’s Phytochemical and Ethnobotanical Databases [online], U.S. Department of Agriculture [dostęp 2023-09-22] (ang.).
↑ amylowy alkohol, [w:] Encyklopedia techniki. Chemia, WładysławW. Gajewski (red.), wyd. 2, Warszawa: Wydawnictwa Naukowo-Techniczne, 1966, s. 26, OCLC 864218327 .
↑ DieterD. Stoye DieterD., Solvents, [w:] Ullmann’s Encyclopedia of Industrial Chemistry, Weinheim: Wiley‐VCH, [cop. 2005], s. 53, DOI: 10.1002/14356007.a24_437 (ang.).

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

CRC Handbook of Chemistry and Physics, William M.W.M. Haynes (red.), wyd. 97, Boca Raton: CRC Press, 2016, ISBN 978-1-4987-5429-3 (ang.).

[10] Wartość wyznaczona w fazie ciekłej z możliwym dużym błędem wskutek asocjacji.

[FPX-1] Farmakopea Polska X, Polskie Towarzystwo Farmaceutyczne, Warszawa: Urząd Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych, 2014, s. 4276, ISBN 978-83-63724-47-4 .

[GESTIS-2] 1-Pentanol, [w:] GESTIS-Stoffdatenbank, Institut für Arbeitsschutz der Deutschen Gesetzlichen Unfallversicherung, ZVG: 13590 [dostęp 2023-09-22] (niem. • ang.).

[CRC-3] Haynes 2016 ↓, s. 3-438.

[4] Haynes 2016 ↓, s. 5-176.

[5] Haynes 2016 ↓, s. 5-160.

[CRC-KR-6] Haynes 2016 ↓, s. 6-78.

[7] Haynes 2016 ↓, s. 6-246.

[8] Haynes 2016 ↓, s. 6-193.

[CRC-15-9] Haynes 2016 ↓, s. 15-18.

[11] Haynes 2016 ↓, s. 9-65.

[12] 1-Pentanol, karta charakterystyki produktu Sigma-Aldrich, Merck, 20 marca 2023, numer katalogowy: 398268 [dostęp 2023-09-22] . (przeczytaj, jeśli nie wyświetla się prawidłowa wersja karty charakterystyki)

[13] 1-Pentanol, [w:] Dr. Duke’s Phytochemical and Ethnobotanical Databases [online], U.S. Department of Agriculture [dostęp 2023-09-22] (ang.).

[14] n-Pentanol, [w:] Dr. Duke’s Phytochemical and Ethnobotanical Databases [online], U.S. Department of Agriculture [dostęp 2023-09-22] (ang.).

[15] amylowy alkohol, [w:] Encyklopedia techniki. Chemia, WładysławW. Gajewski (red.), wyd. 2, Warszawa: Wydawnictwa Naukowo-Techniczne, 1966, s. 26, OCLC 864218327 .

[16] DieterD. Stoye DieterD., Solvents, [w:] Ullmann’s Encyclopedia of Industrial Chemistry, Weinheim: Wiley‐VCH, [cop. 2005], s. 53, DOI: 10.1002/14356007.a24_437 (ang.).

[1]

[2]

[3]

[5]

[6]

[4]

[7]

[8]

[9]

[a]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]