Aleksandr Dejneka

Aleksandr Dejneka
Александр Дейнека
	; Aleksandr Dejneka, maj 1964 rok
Data i miejsce urodzenia	20 maja 1899 ; Kursk
Data i miejsce śmierci	12 czerwca 1969 ; Moskwa, ZSRR
Język	rosyjski
Dziedzina sztuki	malarstwo, grafika, rzeźba
	Odznaczenia
	;
	Multimedia w Wikimedia Commons

Aleksandr Aleksandrowicz Dejneka (ros. Александр Александрович Дейнека; ur. 8 maja^?/20 maja 1899 w Kursku, zm. 12 czerwca 1969 w Moskwie) – rosyjski malarz, rzeźbiarz i grafik. Ludowy Artysta ZSRR.

Biografia[edytuj | edytuj kod]

Aleksandr Dejneka urodził się w Kursku w 1899 roku, w rodzinie kolejarza. W roku 1916 rozpoczął studia na Akademii Sztuk Pięknych w Charkowie. W swoich notatkach z tamtych lat Dejneka wspomina, jak musiał opuścić Kursk i przeprowadzić się do Charkowa. Wspomina też o ojcu, który nie był zadowolony z wyboru syna i nie pomagał mu finansowo. W 1917 roku w liście do rodziców Dejneka zwraca się z prośbą o przesłanie mu niedużej kwoty na kupno rękawiczek, ponieważ „jego rękawiczki zostały skradzione na uczelni, przez co ma zmarznięte i spuchnięte dłonie”^[1].

Młodość artysty, podobnie jak wielu jego współczesnych, wiązała się z rewolucyjnymi wydarzeniami. Po roku 1917 Dejneka najpierw uczył rysunku w gimnazjum żeńskim, później dekorował agitacyjne pociągi, pracował w Kurskim Teatrze Dramatycznym. W latach 1919–1920 w szeregach Armii Czerwonej tworzył propagandowe Okna RosTA. W roku 1920 Dejneka odbył swój pierwszy w życiu lot samolotem Farman o drewnianej konstrukcji. Po latach Dejneka przyznał, że lot ten zrobił na niego ogromne wrażenie i miał poważny wpływ na jego twórczość^[1].

Z wojska został wysłany na studia do moskiewskiego Wchutiemas. Studiował na wydziale drukarskim, gdzie jego nauczycielami byli Władimir Faworski i I.I. Niwinski (1920–1925). Lata praktyk i komunikacji z Faworskim, a także spotkania z Władimirem Majakowskim nabrały wielkiego znaczenia w twórczym rozwoju artysty.

W roku 1928 namalował monumentalny obraz „Obrona Piotrogrodu”^[2], który wzbudził zainteresowanie krytyki za względu na podobieństwo do dzieła Ferdinanda Hodlera Auszug der Jenenser Studenten in den Freiheitskrieg 1813 („Wymarsz studentów z Jeny na wojnę wyzwoleńczą 1813”). Stworzył wyrazisty, plakatowy styl malarstwa. W latach trzydziestych projektował mozaikowe plafony dla stacji „Majakowskaja” moskiewskiego metra i 1960–1961 dla kremlowskiego Pałacu Zjazdów.

Na paryskiej Wystawie Światowej 1937 nagrodzony złotym medalem. 10 czerwca 1969 otrzymał tytuł Bohatera Pracy Socjalistycznej i Order Lenina; był również odznaczony Orderem Czerwonego Sztandaru Pracy^[3]. Pochowany na Cmentarzu Nowodziewiczym w Moskwie.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Catherine Cooke: Russian Avant-Garde. Theories of art, architecture and the city, London, Academy Edition 1995, ISBN 1-85490-390-X

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ ^a ^b Дейнека. Живопись [online], Issuu [dostęp 2022-04-13] (ang.).
↑ Dejneka Aleksandr A., [w:] Encyklopedia PWN [dostęp 2017-05-15] .
↑ Дейнека Александр Александрович. [w:] Герои страны [on-line]. [dostęp 2017-11-21]. (ros.).

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Alexander Deineka (Deyneka) - Soviet Russian painter [online], www.deineka.info [zarchiwizowane z adresu 2007-09-28] (ang.).

[issuu.com-1] Дейнека. Живопись [online], Issuu [dostęp 2022-04-13] (ang.).

[ency-2] Dejneka Aleksandr A., [w:] Encyklopedia PWN [dostęp 2017-05-15] .

[3] Дейнека Александр Александрович. [w:] Герои страны [on-line]. [dostęp 2017-11-21]. (ros.).

[1]

[2]

[3]