Ambroży Pampowski (zm. 1510)

Dodaj linki
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Ambroży Pampowski
Herb rodowy
Herb Poronia
Data urodzenia

ok. 1450

Data śmierci

1510

Ród

Pampowscy herbu Poronia

Rodzice

Jan Pampowski
N Dłuska herbu Kotwicz

Małżeństwo

1. Zofia z Dębna
2. Anna z Grodźca

Dzieci

z 1 żony:syn Jan (1489-1522), córki, Anna, Bogumiła i Małgorzata.
z 2 żony: Zofia Oporowska, Anna Kretkowska, Barbara Sędziwojowa Czarnkowska i Katarzyna Kościelecka .

Wojny i bitwy

Wyprawa Mołdawska 1497
Bitwa pod Koźminem (1497)

Administracja

starosta rozpierski, wojewoda sieradzki, starosta generalny wielkopolski, starosta malborski.

Ambroży Pampowski herbu Poronia – starosta generalny Wielkopolski, kasztelan rozpierski, wojewoda sieradzki, starosta malborski.

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Ambroży Pampowski (Pępowski) urodził się około 1450 w polskiej rodzinie szlacheckiej Pampowskich herbu Poronia[1] (w niektórych herbarzach podawany jest błędnie herb Gozdawa)[2][3], , wywodził się z miejscowości Pępowo w powiecie kościańskim. Był synem Jana (komandora joannitów poznańskich), matka pochodziła z rodu Dłuskich.

W 1457 rozpoczął wraz ze swoim bratem Janem naukę w Akademii Krakowskiej. W tym okresie zaprzyjaźnił się m.in. z braćmi Kurozwęckimi, Krzesławem i Stanisławem, prawdopodobnie przy ich poparciu został zatrudniony w kancelarii królewskiej (1469). W 1474 został krajczym na dworze królewiczów. W roku 1480 był już dworzaninem królewskim w randze chorążego nadwornego, został także mianowany stolnikiem poznańskim i pisarzem ziemskim kaliskim. Należał do tzw. Kuźni Kurozwęckich, stronnictwa, które dążyło do ograniczenia roli możnowładztwa i wzrostu znaczenia średniej szlachty poprzez jej emancypację i większą współpracę z królem.

Stale pomnażał majątek. W 1484 wykupił starostwo średzkie, dzierżawił starostwa konińskie, pyzdrskie oraz przejściowo gnieźnieńskie i kolskie. W 1487 objął kasztelanię rozpierską.

Pampowski jako poseł i przedstawiciel Jagiellonów odbył szereg misji i podróży zagranicznych m.in. w 1491 do Prus a w 1492 do Linzu, Wenecji, Rzymu i Neapolu. Był uczestnikiem zjazdu Jagiellonów w Lewoczy. W 1494 organizował podróż króla Jana Olbrachta do Prus Królewskich, po wizycie tej został mianowany wojewodą sieradzkim (1495). Za udział w wyprawie mołdawskiej (1497) otrzymał dobra ponieckie. Był świadkiem wydania przywileju piotrkowskiego w 1496 roku[4].

W 1498 w miejsce Jana Ostroroga, który zaniedbywał obowiązki, został mianowany starostą generalnym Wielkopolski. Jego zadaniem było uspokojenie nastrojów w objętej konfiskatami i niechętnej wyprawom wojennym Wielkopolsce.

Udało mu się stworzyć w tej prowincji stronnictwo złożone z przedstawicieli średniej szlachty, na którego czele dążył do ograniczenia wpływów arystokracji. Po wyborze na króla Aleksandra Jagiellończyka, umocnił swoją pozycję w Wielkopolsce, kosztem wpływów na dworze królewskim. W 1504 objął starostwo malborskie, gdzie położył duże zasługi w dziele zrastania się Prus Królewskich z Koroną. Jako komisarz królewski 18 września 1506 roku ogłosił statut Prus Królewskich[5]. Podpisał dyplom elekcji Zygmunta I Starego na króla Polski i wielkiego księcia litewskiego[6] na sejmie w Piotrkowie 8 grudnia 1506 roku[7]. W 1510 w Poznaniu wziął udział w rokowaniach z Krzyżakami.

Ambroży Pampowski był dwukrotnie żonaty. W 1484 poślubił Zofię ostatnią z możnego rodu Kotów z Dębna. Ich synem był Jan (1489- 1522).
W 1495 zawarł związek małżeński z Anną z Grodźca, która wraz z córkami, Anną, Bogumiłą i Małgorzatą, zmarła podczas zarazy. Córka Dorota zmarła w dzieciństwie.
Córkami Pampowskiego były też: Zofia Oporowska, Anna Kretkowska, Barbara Czarnkowska i Katarzyna Kościelecka.

Pampowski interesował się kulturą, był mecenasem sztuki. Utrzymywał prywatną orkiestrę, ufundował ołtarze w Dębnie i w Środzie. Zamawiał argenteria u złotników gdańskich i poznańskich. Napisał pierwszy, znany w Polsce, pamiętnik diariuszowy z lat 1489–1505. Zamówił dla siebie, do kaplicy w Środzie, nagrobek z płytą wzorowaną na grafice Dürera.

Ambroży Pampowski zmarł na przełomie sierpnia i września 1510. Jego życiorys jest przykładem awansu z nizin szlacheckich do najwyższych godności w państwie.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Jacek Wiesiołowski, Pampowski Ambroży [w:] Polski Słownik Biograficzny, t. 25.s. 105., 1980.
  2. ↑ Herbarz polski Kaspra Niesieckiego powiększony dodatkami z późniejszych autorów, rękopismów, dowodów urzędowych i wydany przez Jana Nep. Bobrowicza, Kasper Niesiecki, Lipsk 1841, tom VII, str.241
  3. ↑ Seweryn Uruski, Rodzina. Herbarz szlachty polskiej, tom XIII, Warszawa 1916, s.187
  4. ↑ Jan Wincenty Bandtkie, Ius Polonicum : codicibus veteribus manuscriptum et editionibus quibusque collatis, Warszawa 1831, s. 359.
  5. ↑ Karol Górski, Łukasz Watzenrode : życie i działalność polityczna (1447-1512), Wrocław 1973, s. 80.
  6. ↑ Ludwik Finkel, Elekcya Zygmunta I. Sprawy dynastyi Jagiellońskiej i Unii Polsko-Litewskiej, Kraków 1910, s. 215.
  7. ↑ Corpus iuris Polonici. Sectionis 1, Privilegia, statuta, constitutiones, edicta, decreta, mandata regnum Polniae spectantia comprehendentis. Vol. 3, Annos 1506-1522 continentis, Kraków 1906, s. 10-11.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • Herbarz polski Kaspra Niesieckiego powiększony dodatkami z późniejszych autorów, rękopismów, dowodów urzędowych i wydany przez Jana Nep. Bobrowicza, Kasper Niesiecki, Lipsk 1841, tom VIII.
  • Jacek Wiesiołowski, Ambroży Pampowski [w] Wielkopolski Słownik Biograficzny, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa – Poznań, s.551-552.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Ambroży_Pampowski_(zm._1510)&oldid=73139564”