Elżbieta Jabłońska

Elżbieta Jabłońska

Data i miejsce urodzenia	1970 Olsztyn
profesor nauk o sztukach pięknych
Specjalność: malarstwo, rysunek, grafika
Alma Mater	Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu
Habilitacja	14 stycznia 2014
Profesura	21 września 2020
Nauczyciel akademicki
Uczelnia	Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu
Strona internetowa

Elżbieta Jabłońska (ur. 1970 w Olsztynie) – artystka zajmująca się malarstwem, rysunkiem, grafiką, fotografią, działaniem performance i sztuką instalacji. Mieszka i tworzy w Kozielcu. Ma syna Antoniego (1997). Jest wdową po Jacku Majewskim.

Edukacja

Studiowała na Wydziale Sztuk Pięknych Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, w którym naukę zakończyła w 1995 broniąc dyplom z grafiki warsztatowej w pracowni prof. Lecha Kiljańskiego. Od 1996 roku pracuje jako asystentka w Zakładzie Rysunku UMK w Toruniu. Obecnie jest profesorem.

Twórczość

Jako animatorka kultury związana była z bydgoskim klubem Mózg, współpracowała z toruńską Galerią Rusz. Zajmuje się głównie instalacją i performance, a jej twórczość jest przede wszystkim ironicznym komentarzem do sytuacji i statusu kobiet w Polsce oraz refleksją dotyczącą wykluczenia społecznego. Realizacje Jabłońskiej, zabarwione humorem i dystansem, dalekie są od publicystyki i demagogii właściwej często tzw. „sztuce zaangażowanej”. Artystka po prostu pomaga dostrzec to, co zazwyczaj niewidoczne, skrywane, trudne do zaakceptowania w społeczeństwie. Najbardziej znaną realizacją jest autoportret artystki siedzącej w kuchni, w stroju Supermana, we właściwej dla religijnych przedstawień pozie Maryi z dzieciątkiem – tu z synem Antkiem na kolanach. Praca ta jako Gry domowe w 2002 roku była prezentowana w ramach Galerii Zewnętrznej AMS na 400 billboardach w największych miastach Polski. Plakat ten z jednej strony jest ironicznym komentarzem do sytuacji kobiet w Polsce – wskazaniem na ich przypisanie do sfery prywatnej, domowej, wynikającego z ich fizjologii macierzyństwa, a z drugiej – dowartościowaniem, tego co zmarginalizowane. Artystka wskazuje tu także, na mitologizację kobiecych cnót, niemożność sprostania im w rzeczywistości. Jako Superman Kobieta staje się bohaterką dnia codziennego, ma szansę zbliżenia się do ideału łączącego cechy tzw. męskie, te bardziej poważane w społeczeństwie, z tzw. kobiecymi, których wartość jest umniejszana. Równolegle do plakatu powstał także projekt Supermatka (2002) – cykl trzech autoportretów: w kostiumach Batmana, Spidermana i Supermana, ulubionych fikcyjnych postaci Antka, usytuowanych kolejno w kuchni, przedpokoju i pokoju mieszkania artystki. Praca ta pokazywana była jako instalacja złożona z ustawionych przestrzennie wielkoformatowych wydruków połączonych z rodzajem placu zabaw-świetlicy dla dzieci. Drugą bardzo znaną realizacją Jabłońskiej jest performance Przez żołądek do serca, czyli publiczne gotowanie dla zgromadzonych. Po raz pierwszy akcja została wykonana w 1999 roku w łódzkim klubie Forum Fabrikum, i od tamtej pory kilkakrotnie powtórzono ją, zmieniając nieco scenariusz zależnie od okoliczności. Artystka dużą wagę przywiązuje do możliwości spotkania, wspólnego spędzenia czasu, a nie produkcji kolejnych obiektów – otaczanych kultem dzieł. Do najciekawszych realizacji należą na pewno spotkanie z bezdomnymi i wspólne wykonanie z nimi kwiatów z papieru (za co panowie otrzymali stosowne honoraria), które potem rozdawane były 8 marca na ulicach Krakowa (w ramach „Święta Kobiet”, 2004), czy zorganizowanie dla samotnych matek i ich dzieci specjalnego oprowadzania po kolekcji sztuki współczesnej Muzeum Narodowego w Krakowie (2006). Mieszka i pracuje w Bydgoszczy.

Nagrody

• 2001 – stypendium Ministra Kultury na rok 2002
• 2002 – nominacja do nagrody Paszporty Polityki za rok 2002
• 2003 – nagroda Spojrzenia 2003 Fundacji Kultury Deutsche Bank
• 2002 – tytuł Artysty Roku w plebiscycie czytelników bydgoskiego dodatku „Gazety Wyborczej”
• 2002 – uznana za jedną z najbardziej obiecujących indywidualności młodego pokolenia artystów polskich przez tygodnik „Newsweek Polska”
• 2022 – Nagroda im. Katarzyny Kobro

Wybrane wystawy

• 2007: Homage to Domestic Familiarity, Anya Tish Gallery, Houston, USA; Transphotographiques, Tripostal, Lille, Francja; Photo Biennial, Dunaújváros, Węgry; Global Feminisms, Brooklyn Museum, Nowy Jork, USA; Zatrute źródło – polska sztuka współczesna w pejzażu poromantycznym, organizator: Muzeum Narodowe w Szczecinie, galeria Arsenals, Muzeum Narodowe, Ryga, Łotwa; Kobieta o kobiecie, Galeria Bielska BWA, Bielsko-Biała; Słodka sztuka, CSW Łaźnia, Gdańsk; Początek c.d. – Kolekcja Zachęty, Muzeum Warmii i Mazur, Olsztyn; G K Collection 1 – Wystawa z kolekcji Grażyny Kulczyk, Stary Browar, Poznań; Kuchnie zmysłów, Muzeum Sztuki, Łódź; Ego sum, BWA, Bydgoszcz; Przypadkowa przyjemność, wyst. ind. Galeria Mosart, Gorzów Wielkopolski; Mechaniczna Pomarańcza, Galeria Sektor I, Katowice; Przypadkowa Przyjemność, wyst. ind. Galeria Arsenał, Białystok; Spotkanie, wyst. ind. Noc Muzeów, Śmiełów

• 2006 83 kelnerów i pomocnik, wyst. ind. Galeria Atlas Sztuki, Łódź; Spotkanie, proj. ind. w ramach Przewodnika, MN Kraków; Przypadkowa przyjemność, wyst. ind. Instytut Polski w Rzymie; Zamieszkanie, Motorenhale, Drezno; Uwolnić emocje. Mity. Symbole. Systemy, NCK Gdańsk; Polyphony of Images. The De Lamar Mansion Centennial Salon of Arts & Ideas, NY USA;

• 2005 Spółdzielnia, Nałęczów; Strażnicy doków, IS Wyspa, Gdańsk; Continental Breakfast, Memory (W)Hole, Ljubljana Castle; Biennale w Pradze; Madonna, Kunsthaus, Drezno; Dzień Matki, Galeria XXI, Warszawa;

• 2004 Palimpsest Muzeum, Muzeum Poznańskiego, Łódź; Dialog Loci, Kostrzyń; Święto Kobiet, Kraków; Pod flagą biało-czerwoną, Estonian Art Museum, Tallin;

• 2003 HELP YOURSELF, wyst. ind. BGSW, Słupsk; Architectures of Gender, Sculpture Center, NY USA; Łódź; Bialy Mazur, NBK, Berlin;

• 2002 Przez żołądek do serca VI; wyst. ind. Galeria Arsenał, Białystok; Gry domowe, wyst. ind. Kronika, Bytom; Supermatka, wyst. ind. Zachęta, Warszawa;

• 2001 Kobieta o Kobiecie, Galeria Bielska BWA, Bielsko-Biała; Maskarady, Inner Spaces, Poznań; Przenoszenie przedmiotów sztuki, wyst. ind. Galeria ON, Poznań; Substancja odżywcza, wyst. ind. BWA Zielona Góra;

• 2000 O czym marzą trzydziestolatki, wyst. ind. Mózg, Bydgoszcz; Leżenie, Galeria Róż, Toruń;

• 1999 Przez żołądek do serca, perf. Forum Fabrikum, Łódź;

• 1998 Matka Polka prezentuje nr 1, Historie domowe obrazki z cyklu Kiedy Antek śpi, wyst. ind. Mózg, Bydgoszcz.

Bibliografia

• Ewa Małgorzata Tatar, Elżbieta Jabłońska [w:] Tekstylia bis, red. Piotr Marecki, Kraków 2006.
• M. Lisok, E. Łączyńska, Elżbieta Jabłońska w krakowskim Muzeum Narodowym, www.bunkier.com.pl, 2006.
• Agata Jakubowska, Przez żołądek do serca, Czas Kultury 1/2003.
• Sebastian Cichocki, Trzech herosów w kuchni, nie licząc Antka. O sztuce Elżbiety Jabłońskiej, www.free.art.pl/artmix, 2003.
• Izabela Kowalczyk, Supermenka w krainie codzienności (wywiad), www.free.art.pl/artmix, 2003.
• K. Nowacka, Problem macierzyństwa w myśli feministycznej, fragm. pracy mag., www.free.art.pl/artmix.
• Sebastian Cichocki, Sztuka domowa/ Indoor Art – cała prawda o planecie X, www.free.art.pl/artmix, 2002.
• Magdalena Ujma, Nadzwyczaj udane dzieło, www.free.art.pl/artmix.
• Adam Mazur, Supermatki gry domowe (rozmowa), www.fototapeta.art.pl, 2002.

Linki zewnętrzne

• strona internetowa artystki.
• Elżbieta Jabłońska, [w:] Twórcy [online], Culture.pl [dostęp 2024-03-21] .
• Tekst na temat wystawy E. Jabłońskiej "Nadzwyczaj(nie)udanedzieło" - O.pl