Felice Schragenheim

Felice Rachel Schragenheim (ur. 9 marca 1922 w Berlinie, zm. na początku 1945 w pobliżu Bergen) – niemiecka Żydówka, uczestniczka ruchu oporu, więźniarka obozów koncentracyjnych Theresienstadt, Auschwitz, Groß-Rosen (obecnie Rogoźnica, woj. dolnośląskie). Jej historia stała się znana za sprawą austriackiej pisarki Eriki Fischer, która w książce Aimée & Jaguar opisała historię jej związku z Niemką Lilly Wust.

Rodzina

Rodzicami Felice byli lekarze dentyści, dr Albert Schragenheim i dr Erna Schragenheim, z d. Karewski. Siostra Felice, Irene Cahn, z d. Schragenheim, wyemigrowała w czasie wojny do Anglii. Babcia Felice od strony matki, Hulda Karewski została zamordowana 15 września 1942 w Theresienstadt, do którego potem trafiła sama Felice. Jej krewnym ze strony ojca jest Lion Feuchtwanger.

Okoliczności śmierci

Felice Schragenheim została aresztowana przez Gestapo dnia 21 sierpnia 1944 roku ze względu na swoje żydowskie pochodzenie i przewieziona do obozu zbiorczego dla Żydów przy Schulstraße 78, gdzie uprzednio funkcjonował Szpital Żydowski. Stąd natomiast wczesnym rankiem 8 września 1944 roku transportem nr 14890-I/116 wyrusza do Theresienstadt, który znajdował się na terenie Protektoratu Czech i Moraw, tzw. „getta dla starców”, gdzie 15 września 1942 roku została zamordowana jej babcia Hulda Karewski. 9 października 1944 roku, gdy w przemyśle wojennym gwałtownie wzrasta zapotrzebowanie również na żydowską siłę roboczą, Felice z Theresienstadt zostaje wysłana transportem do Auschwitz. Po tygodniu zostaje wysłana jako młoda i zdolna do pracy do Groß-Rosen na piechotę. Stamtąd wraz z tysiącem innych trafia do podobozu Kurzbach (Bukołowo, około 50 km na północ od Wrocławia). 25 stycznia 1945 roku obóz Kurzbach zostaje ewakuowany, kobiety na mrozie muszą maszerować przez 8 dni do obozu macierzystego Groß-Rosen, gdzie pozostają 2 tygodnie. Po tym czasie w otwartych wagonach towarowych ruszają w drogę do Bergen-Belsen. Felice Schragenheim umiera podczas deportacji do tego obozu, bądź też już w samym obozie. W 1948 roku zostaje oficjalnie uznana za zmarłą na mocy decyzji Sądu Rejonowego w Berlinie-Charlottenburgu, a jako dzień jej śmierci zostaje podany 31 grudnia 1944. Jednak faktyczna data jej śmierci oraz dokładne jej miejsce pozostaje nieznane.

Film

Stolperstein upamiętniający Felice Schragenheim. Znajduje się przy Friedrichshaller Straße 23, w Berlinie

W 1999 Max Färberböck wyreżyserował film będący ekranizacją powieści „Aimée & Jaguar” z Marią Schrader i Juliane Köhler w rolach głównych. Muzykę do filmu skomponował Jan A.P. Kaczmarek.

Wystawa

Kilkaset dokumentów i fotografii Felice, które przechowywała Lilly Wust, zostały po jej śmierci w 2006 r. przekazane do Muzeum Żydowskiego w Berlinie i są prezentowane w stałej wystawie „Two Millennia of German Jewish History” w segmencie „Persecution-Resistance-Annihilation”.

Bibliografia

• Erica Fischer Aimée & Jaguar, I wyd. polskie wyd. Czarne, Wołowiec 2008, ISBN 978-83-7536-034-9.
• Filip Gańczak Miłość w III Rzeszy, wywiad z Ericą Fischer, „Newsweek Polska”, nr 27/2008, 2008-07-06, s. 96–97
• Paulina Reiter Orgazmy Lilly, wywiad z Ericą Fischer, „Gazeta Wyborcza” dodatek „Wysokie Obcasy”, 2008-06-22