Gąska białobrązowa

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Gąska białobrązowa
Ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

grzyby

Typ

podstawczaki

Klasa

pieczarniaki

Rząd

pieczarkowce

Rodzina

gąskowate

Rodzaj

gąska

Gatunek

gąska białobrązowa

Nazwa systematyczna
Tricholoma albobrunneum (Pers.) P. Kumm.
Der Führer in die Pilzkunde (Zwickau): 130 (1871)

Gąska białobrązowa (Tricholoma albobrunneum (Pers.) P. Kumm) – gatunek grzybów należący do rodziny gąskowatych (Tricholomataceae)[1].

Systematyka i nazewnictwo[edytuj | edytuj kod]

Pozycja w klasyfikacji: Tricholoma, Tricholomataceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi (według Index Fungorum)[1].

Po raz pierwszy takson ten zdiagnozowany został w 1801 r. przez Persoona, który nadał mu nazwę Agaricus albobrunneus. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w 1871 r. P. Kumm., przenosząc go do rodzaju Tricholoma[1].

Niektóre synonimy nazwy naukowej[2]:

  • Agaricus albobrunneus Pers.1801
  • Agaricus albobrunneus Pers. 1801 var. albobrunneus

Nazwę polską nadał Władysław Wojewoda w 2003 r[3].

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Kapelusz

Średnicy 4–10 cm, początkowo dzwonkowato-wypukły i na brzegu podwinięty, później rozpostarty, z wrośniętymi promieniowymi włókienkami, kasztanowobrązowy do rdzawobrązowego, na szczycie ziarnisty. Skórka wilgotna, kleista i mazista[4][5].

Blaszki

Gęste, przy trzonie zatokowato wycięte, młode białe, na starość na ogół rdzawo plamiste. Po ugnieceniu barwiące się czerwonobrązowo[4].

Trzon

Długości 5–7 cm i grubości 1–2 cm, cylindryczny[4]. Trzon o barwie jasnobrązowej, pod kapeluszem jaśniejsza strefa pierśieniowa, słabo jednak zaznaczona[6].

Miąższ

Biały, po ugnieceniu powoli czerwienieje, pachnie mąką i ma początkowo łagodny, a po dojrzeniu gorzki smak[4].

Wysyp zarodników

Biały, nieamyloidalny. Zarodniki kulisto-jajowate, gładkie, bezbarwne, o średnicy 4–5(6) × 3–4 µm, bez pory rostkowej[4].

Występowanie[edytuj | edytuj kod]

Gąska białobrązowa w Ameryce Północnej i Europie jest szeroko rozprzestrzeniona. Notowana jest także w niektórych miejscach w Ameryce Południowej (w Urugwaju), Azji ((Korea i Japonia), w Afryce i na Nowej Zelandii[7]. W Polsce jej rozprzestrzenienie i liczebność nie są znane, nie znajduje się jednak na listach gatunków zagrożonych[3].

Rośnie na ziemi w lasach iglastych, zwłaszcza sosnowych, a także mieszanych; na glebach piaszczystych, szczególnie pod sosnami i dębami[3], w miejscach obfitujących w porosty, na wspólnych stanowiskach z gąską zielonką (Tricholoma equestre) i gąską niekształtną (Tricholoma portentosum)[4].

Znaczenie[edytuj | edytuj kod]

Grzyb mikoryzowy[3]. Grzyb trujący. Powoduje zaburzenia w trawieniu, powiązane z mdłościami i wymiotami, które następnego dnia mijają[4].

Gatunki podobne[edytuj | edytuj kod]

Jest kilka podobnych gatunków brązowych gąsek o białych blaszkach. Przy ich oznaczaniu należy zwrócić uwagę na trzon: czy występuje na nim pierścień i czy na jego szczycie (pod kapeluszem) widoczna jest wyraźnie kontrastująca biała strefa[6]. Podobne są np. gąska kroplistobrzega (Tricholoma pessundatum), gąska topolowa (Tricholoma populinum).

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. a b c Index Fungorum. [dostęp 2014-09-01]. (ang.).
  2. Species Fungorum. [dostęp 2014-09-01].
  3. a b c d Władysław Wojewoda: Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003. ISBN 83-89648-09-1.
  4. a b c d e f g Ewald Gerhardt: Grzyby – wielki ilustrowany przewodnik. KDC, 2006, s. 84. ISBN 83-7404-513-2.
  5. Aurel Dermek: Grzyby znane i mniej znane. Warszawa: Państ. Wydaw. Rolnicze i Leśne, 1988, s. 198. ISBN 83-09-01196-2.
  6. a b Andreas Gminder: Atlas grzybów. Jak bezbłędnie oznaczać 340 gatunków grzybów Europy Środkowej. Warszawa: Weltbild, 2011. ISBN 978-83-258-0588-3.
  7. Discover Life Maps. [dostęp 2014-09-01].