Dźbów (gmina)
| gmina wiejska | |||
| 1864–1954[1] | |||
| Państwo | |||
|---|---|---|---|
| Województwo |
1919–39: kieleckie (II RP) | ||
| Powiat | |||
| Siedziba | |||
| Szczegółowy podział administracyjny (1952) | |||
| |||
Dźbów – dawna gmina wiejska istniejąca do 1954 roku[2]. Nazwa gminy pochodzi od wsi Dźbów (obecnie dzielnica Częstochowy), lecz siedzibą władz gminy były Ostrowy (obecnie dzielnica Blachowni)[3].
Historia[edytuj | edytuj kod]
Gmina powstała w 1864 roku w Królestwie Kongresowym[4]. Początkowo wchodziła w skład powiatu wieluńskiego, a od 1867 roku w wyniku zmiany podziału administracyjnego znalazła się w powiecie częstochowskim, guberni piotrkowskiej[5]. W 1900 roku w skład gminy wchodziły: Blachownia (osiedle i wieś), folwark Błaszczyki, Brzózka, Dźbów (folwark i wieś), Gać, Kijas, Konopiska (folwark i wieś), Kopalnia, Korzonek, Kotara, Kuźnica Marianowa (folwark i wieś), Malice, Pająk, folwark Pałysz, Piła, Trzepizury (zagroda i wieś), Wyrazów. W czasie I wojny światowej do gminy Dźbów przyłączono wsie Aleksandria I i IV oraz Aleksandria II i III z gminy Rększowice.
W okresie II Rzeczypospolitej gmina należała do powiatu częstochowskiego w woj. kieleckim. W 1933 roku na terenie gminy Dźbów utworzono gromady: Aleksandria I i IV, Aleksandria II i III, Blachownia, Brzózka, Dźbów, Kopalnia, Konopiska, Wygoda, Walaszczyki, Korzonek, Kuźnica II, Kuźnica I, Ostrowy, Trzepizury, Wyrazów[6].
W trakcie II wojny światowej gminę Dźbów wcielono do III Rzeszy[7] i weszła w skład powiatu Blachownia w rejencji opolskiej. Po wojnie gmina przejściowo odzyskała przynależność do województwa kieleckiego, lecz już 6 lipca 1950 roku została wraz z całym powiatem częstochowskim przyłączona do woj. katowickiego[8] (od 9 marca 1953 pod nazwą woj. stalinogrodzkie[9]).
1 lipca 1952 roku gmina Dźbów została mocno okrojona, kiedy główna część jej obszaru weszła w skład nowych gmin[10]: gminy Ostrowy (gromady Blachownia, Brzózka, Ostrowy, Walaszczyki, Wyrazów) i gminy Konopiska (gromady Aleksandria I i IV, Aleksandria II i III, Konopiska, Kopalnia, Korzonek, Trzepizury i Wygoda). Według stanu z 1 lipca 1952 roku gmina Dźbów składała się zaledwie z 3 gromad: Dźbów, Kuźnica I i Kuźnica II[11]. Jednostka została zniesiona 29 września 1954 roku wraz z reformą wprowadzającą podział powiatów na gromady w miejsce gmin[12].
Po reaktywowaniu gmin z dniem 1 stycznia 1973 roku gminy Dźbów nie przywrócono[13], a jej dawny obszar wszedł głównie w skład gmin Konopiska i Blachownia oraz Częstochowy (od 1977 roku).
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Od 1919 jednostka administracyjna nowo utworzonego polskiego woj. kieleckiego; w czasie II wojny światowej przejściowo poza administracją polską.
- ↑ do 28 września 1954
- ↑ Główny Urząd Statystyczny w Warszawie: Województwa centralne i wschodnie Rzeczypospolitej Polskiej - podział na gminy według stanu z dnia 1.IV 1933 roku, Książnica-Atlas, Lwów 1933
- ↑ ukaz o urządzeniu gmin wiejskich z dnia 19 lutego (2 marca) 1864 roku (Dziennik Praw Królestwa Polskiego, t. 62, s. 26-93)
- ↑ zgodnie z postanowieniem Komitetu Urządzającego z dnia 5 (17) stycznia 1867 roku o podziale miast i gmin w powiatach (Dziennik Praw Królestwa Polskiego, t. 66, s. 279-303)
- ↑ na podstawie ustawy z dnia 23 marca 1933 roku o częściowej zmianie ustroju samorządu terytorialnego (Dz.U.R.P. Nr 35, poz. 294)
- ↑ na mocy dekretu Führera i kanclerza Rzeszy Niemieckiej z 12 października 1939 roku o administracji okupowanych polskich obszarów oraz dekretu Führera i kanclerza Rzeszy Niemieckiej z 8 października 1939 roku o strukturze i zarządzie obszarów wschodnich
- ↑ Dz.U. z 1950 r. nr 28, poz. 255
- ↑ Dz.U. z 1953 r. nr 13, poz. 51
- ↑ Dz.U. z 1952 r. nr 19, poz. 120
- ↑ Wykaz Gromad Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej według stanu z dnia 1.VII 1952 r., PRL, GUS, Warszawa
- ↑ Dz.U. z 1954 r. nr 43, poz. 191
- ↑ Dz.U. z 1972 r. nr 49, poz. 312