Gołąbek ceglastoczerwony
Pomóż nam go sprawdzić: oceń zgłoszoną nominację.
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
gołąbek ceglastoczerwony |
| Nazwa systematyczna | |
| Russula velenovskyi Melzer & Zvára Arch. Přírod. Výzk. Čech 17(4): 92 (1928) [1927] | |
| Zasięg | |
 Zasięg w Europie | |
Gołąbek ceglastoczerwony (Russula velenovskyi Melzer & Zvára) – gatunek grzybów należący do rodziny gołąbkowatych (Russulaceae)[1].
Systematyka i nazewnictwo[edytuj | edytuj kod]
Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Russula, Russulaceae, Russulales, Incertae sedis, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy opisali go w 1927 r. Václav Melzer i Jaroslav I. Zvára i nadana przez nich nazwa jest aktualna[1]. Synonimy:
- Russula velenovskyi var. pallida Bon 1991
- Russula velenovskyi var. scrobiculata Melzer 1944[2].
Alina Skirgiełło w 1991 r. nadała mu polską nazwę gołąbek Velenovskiego, Władysław Wojewoda w 2003 r. zmienił ją na gołąbek ceglastoczerwony[3].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Średnica 2–9 cm, dość mięsisty, nie kruchy, początkowo półkulisty, następnie wypukły i w końcu rozszerzający się, na początku często z niskim garbem, potem mniej lub bardziej z wgłębionym środkiem, czasem zachowujący garba, który może zajmować prawie całe zagłębienie. Brzeg przez długi czas podwinięty, gładkie, u starszych okazów lekko żłobkowany. Powierzchnia matowa, dość ciemnoczerwona, czasem trochę ceglasta lub nawet z miedziowym odcieniem, winororudawa, lokalnie rdzawa, przeważnie przebarwiona w środku na odcienie morelowe, ochrowe lub oliwkowoochrowe. Skórka łatwo oddzielająca się na 2/3 średnicy kapelusza, gładka, początkowo lepka, szybko schnąca, ale dość błyszcząca[4].
Wysokość 2,5–9 cm, grubość 0,5–2 cm, mocny, nierówny, cylindryczny lub nieco pogrubiony u nasady, pełny, później mniej lub bardziej watowaty lub nieregularnie komorowaty. Powierzchnia białya, często różowo nabiegła, zwłaszcza z różowoczerwoną plamą u nasady po jednej stronie, ale czasami także całkowicie biała, mało zmieniający się z wiekiem, tylko trochę rdzawa lub zabarwiającya się lekko brązowawo, w górnej części oprószona, drobno pomarszczona[4].
Początkowo dość gęste, później dość rzadkie i dość regularne, równe, słabo rozwidlone, ale tylko przy trzonie, faliste w miejscu przyczepu, z przodu tępe, o szerokości 3–6 mm, początkowo blade, potem trochę sinokremowe, na koniec ochrowe lub blado maślanożółte, z kredowobiałym refleksem na ostrzach przy zmianie padania światła[4]. Pod wpływem siarczanu żelaza zmienia barwę na szaroróżową, pod wpływem fenolu na rudawą[5].
Dość gruby, początkowo dość twardy, potem nieco bardziej miękki, biały, w miejscach ukąszeń robaków trochę kremowy lub słomkowy. Ma nieznaczny zapach i łagodny smak[4].
Jasnoochrowy[4].
- Cechy mikroskopowe
Podstawki 38–50 × 10–12 µm. Bazydiospory 6–10 × 6–7,8 µm, odwrotnie jajowate lub szerokoelipsoidalne, brodawkowato-kolczaste, prawie siateczkowate z nielicznymi łącznikami i dobrze widoczną łysinką często wydłużona, prostokątna, 2,75 × 2,37 µm. Cystydy wrzecionowate, tępe, lub z wydłużonym kończykiem, o szerokości 8–12 µm, pod działaniem fuksyny wydzielające czerwone kropelki. W skórce trzonu są dermatocystydy i strzępki mleczne[5].
Występowanie i siedlisko[edytuj | edytuj kod]
Występuje w Ameryce Północnej, Europie i Azji[6]. W Polsce W. Wojewoda w 2003 r. przytoczył 8 stanowisk z uwagą, że jego rozprzestrzenienie i stopień zagrożenia nie są znane[3]. W późniejszych latach podano nowe stanowiska[7], aktualne stanowiska podaje także internetowy atlas grzybów. Znajduje się w nim na liście gatunków zagrożonych i wartych objęcia ochroną[8].
Naziemny grzyb mykoryzowy[3]. Występuje w suchych lasach liściastych, mieszanych i sosnowych[4].
Jest grzybem jadalnym[3].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c Index Fungorum [online] [dostęp 2024-03-22] (ang.).
- ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2024-03-22] (ang.).
- ↑ a b c d Władysław Wojewoda, Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, s. 614, ISBN 83-89648-09-1.
- ↑ a b c d e f H. Romagnesi, Les Russules d’Europe et d’Afrique du Nord, Mycobank, 1977, s. 1–998 [dostęp 2024-03-20] (fr.).
- ↑ a b Alina Skirgiełło, Gołąbek (Russula). Grzyby (Mycota). Podstawczaki (Basidiomycetes), gołąbkowce (Russulales), gołąbkowate (Russulaceae), Warszawa-Kraków: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1998, s. 164–165, ISBN 83-01-09137-1.
- ↑ Występowanie Russula velenovskyi na świecie (mapa) [online], gbif.org [dostęp 2024-03-22] (ang.).
- ↑ Grzyby makroskopijne Polski w literaturze mikologicznej [online], grzyby.pl [dostęp 2024-03-22] (pol.).
- ↑ Aktualne stanowiska Russula velenovskyi w Polsce [online], grzyby.pl [dostęp 2024-03-22] (pol.).