Gorzycko Stare

Gorzycko Stare
	wieś
	; Fragment wsi Gorzycko Stare
Państwo	Polska
Województwo	wielkopolskie
Powiat	międzychodzki
Gmina	Międzychód
Sołectwo	Gorzycko
Strefa numeracyjna	95
Kod pocztowy	64-400
Tablice rejestracyjne	PMI
SIMC	0183420
	Położenie na mapie gminy Międzychód Gorzycko Stare
	Położenie na mapie Polski Gorzycko Stare
	Położenie na mapie województwa wielkopolskiego Gorzycko Stare
	Położenie na mapie powiatu międzychodzkiego Gorzycko Stare
	52°34′38″N 15°51′06″E/52,577222 15,851667
	Multimedia w Wikimedia Commons

Gorzycko Stare (do 2011 Gorzycko) – wieś sołecka w Polsce położona w województwie wielkopolskim, w powiecie międzychodzkim, w gminie Międzychód.

Historia[edytuj | edytuj kod]

Miejscowość pierwotnie związana była z Wielkopolską. Ma metrykę średniowieczną i istnieje co najmniej od XIV wieku. Wymieniona pierwszy raz w dokumencie zapisanym po łacinie z 1397 jako "Gorziczsko, Gorziczko", a później w 1401 "Gorzice", 1404 "Gorzicze", 1418 "Goriczsko", 1425 "Gorziska", 1426 "Antiqua Gorziczsko", 1428 "Antiqua Gorziczko", 1434 "Stare Gorziczko, Staregorziczsko", 1508 "Gorzisko Antiqum", 1563 "Gorzisko Antiqua", 1577 "Gorzicka Antiqua”^[3].

W 1434 wieś leżała w powiecie poznańskim Korony Królestwa Polskiego. W 1508 w parafii Kamionna, a w 1510 w parafii Wierzbno w dekanacie Wronki. W 1580 i w latach 1603-07 w parafii Kamionna. Była początkowo własnością szlachecką w dobrach międzychódzkich^[3].

Miejscowość wspominały historyczne dokumenty prawne, własnościowe i podatkowe. W 1462 wymienione zostały jeziora Gorzyckie Wielkie i Małe oraz młyn przynależny do Gorzycka. W 1536 nastąpił podział dóbr między braćmi Maciejem i Serafinem Wierzbieńskimi m.in. po połowie wszystkich trzech jezior, których nie wymieniono imiennie we wsiach "Gorzisko Antiqua", a także w Wierzbnie i Brzeźnie koło Międzychodu. W 1547 opisano zmiany własnościowe we wsi. Posiadacz Serafin Wierzbieński, zwany Zdunowskim, w ugodzie sądowej daje Bodzęcie Gorzyckiemu Bielawy na Starych Gorzycach, położone w stronę Wierzbieńskiego Młyna, a także dwa ostrówki we wsi, jeden obok folwarku pani Gorzyckiej Koźliny przy jeziorze Gorzyckie Wielkie, a drugi ostrówek przy granicy z Wierzbnem i Gorzyckiem Nowym. Bodzęta Gorzycki w zamian dał Serafinowi Wierzbieńskiemu kwartę śladu z siedliskiem w Starych Gorzycach, położoną przy trzech kwartach Wierzbieńskiego. Wieś wymieniona została w wielu średniowiecznych dokumentach procesowych ze spraw sądowych w sprawach majątkowych^[3].

W wyniku II rozbioru Rzeczypospolitej w 1793, miejscowość przeszła w posiadanie Prus i jak cała Wielkopolska znalazła się w zaborze pruskim. W okresie Wielkiego Księstwa Poznańskiego (1815-1848) miejscowość wzmiankowana jako Gorzyca stara należała do wsi większych w ówczesnym pruskim powiecie Międzyrzecz w rejencji poznańskiej^[4]. Gorzyca stara należała do okręgu międzychodzkiego tego powiatu i stanowiła odrębny majątek, którego właścicielem był wówczas Harlem^[4].

Według spisu urzędowego z 1837 roku wieś liczyła 178 mieszkańców, którzy zamieszkiwali 17 dymów (domostw)^[4].

Jako dominium pod dwiema nazwami Gorzyca Stara oraz niem. Alt Goertzig leżące w powiecie międzychodzkim zanotował ją XIX wieczny Słownik geograficzny Królestwa Polskiego. We wsi było wówczas 18 domów, które zamieszkiwało 209 mieszkańców w tym 67 katolików oraz 142 ewangelików. We wsi odnotowano także 30 analfabetów. Dominium liczyło w sumie 3343 morgi powierzchni. Słownik odnotowuje również, że kiedy w XIX wieku spuszczono wodę z pobliskiego jeziora odkryto budowle nawodne, nadto liczne skorupy, kości i żelazną siekierę. O 1 kilometr od jeziora odkopano cmentarzysko, skąd wydobyto urny garbowate i brązową szpilkę^[5].

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa gorzowskiego.

1 stycznia 2011 r. zmieniono urzędowo nazwę wsi z Gorzycko na Gorzycko Stare^[6].

Położenie[edytuj | edytuj kod]

Gorzycko Stare położone jest w atrakcyjnej krajobrazowo i przyrodniczo części Pojezierza Międzychodzko-Sierakowskiego nad 5 jeziorami^[7]:

Jeziorem Wielkim (ok. 70 ha)
Jeziorem Gorzyckim (ok. 31 ha)
jeziorem Gertruda (27 ha)
Jeziorem Środkowym (ok. 6 ha)
jeziorem Tuczno (od 50,5 do 60,26 ha) – jezioro położone około 250 m na północ od centrum wioski, należące do obrębu sołectwa Muchocin.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 35213
↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 326 [zarchiwizowane 2022-10-26] .
↑ ^a ^b ^c Chmielewski 1987 ↓.
↑ ^a ^b ^c Leon Plater: Opisanie historyczno-statystyczne Wielkiego Ksie̜ztwa Poznańskiego. Lipsk: Ksie̜garnia Zagraniczna (Librairie Étrangère) Jana Nepomucena Bobrowicza, 1846, s. 258.
↑ Gorzyca Stara, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. II: Derenek – Gżack, Warszawa 1881, s. 734 .
↑ Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 23 grudnia 2010 r. (Dz.U. z 2010 r. nr 257, poz. 1741)
↑ Wykaz jezior w powiecie międzychodzkim. wrzesień 2008. s. 1/2. [dostęp 2010-09-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-12-15)]. Cytat: pozycje 27.30-32/46 (gm. Międzychód)

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Stefan Chmielewski: Słownik historyczno-geograficzny województwa poznańskiego w średniowieczu, t. 3, hasło „Gorzycko”. Wrocław: Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1987, s. 560–562. ISBN 83-04-00938-2.

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Gorzycko Stare w „Słowniku historyczno-geograficznym województwa poznańskiego w średniowieczu”
o Gorzycku na stronie UG Międzychód. miedzychod.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-09-25)].

[prng-1] Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 35213

[2] Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 326 [zarchiwizowane 2022-10-26] .

[CITEREFChmielewski1987-3] Chmielewski 1987 ↓.

[Plater-4] Leon Plater: Opisanie historyczno-statystyczne Wielkiego Ksie̜ztwa Poznańskiego. Lipsk: Ksie̜garnia Zagraniczna (Librairie Étrangère) Jana Nepomucena Bobrowicza, 1846, s. 258.

[SgKP-5] Gorzyca Stara, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. II: Derenek – Gżack, Warszawa 1881, s. 734 .

[6] Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 23 grudnia 2010 r. (Dz.U. z 2010 r. nr 257, poz. 1741)

[Wykaz_jezior-7] Wykaz jezior w powiecie międzychodzkim. wrzesień 2008. s. 1/2. [dostęp 2010-09-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-12-15)]. Cytat: pozycje 27.30-32/46 (gm. Międzychód)

[2]

[1]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

Miasta	Międzychód
Wsie	Bielsko Dormowo Drzewce Dzięcielin Głażewo Gorzycko Stare Gorzyń Gralewo Kamionna Kaplin Kolno Krzyżkówko Lewice Łowyń Mierzyn Mnichy Mniszki Muchocin Mokrzec Piłka Popowo Przedlesie Radgoszcz Skrzydlewo Sowia Góra Tuczępy Wielowieś Zatom Nowy Zatom Stary
Osady	Aleksandrowo Brzezie Łąki Kaliska Polanka Sterki Zielona Chojna Zwierzyniec Żmijowiec
Przysiółek	Zamyślin
Osady leśne	Dąbrówka Kamień Kolno-Młyn Mokrzec Papiernia Radusz Zielona Chojna
Integralne cz. miejscowości	Drzewce-Leśniczówka Jenatowo Kamionna-Folwark Leśniczówka Lewice Międzychód (Przedlesie) Mierzynek Miłostówko Muchocinek Puszcza Trzeszczak Turze Rogi Wielki Młyn Wiktorowo Zwierzyniec (osada leśna)