Hotel Francuski w Warszawie
 Hotel Francuski ok. 1910 | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
| Adres |
ul. Marszałkowska 146 (róg Rysia róg pl. Dąbrowskiego 5), |
| Typ budynku | |
| Architekt |
Adam Oczkowski |
| Kondygnacje |
5 |
| Ukończenie budowy |
po 1902 |
| Zniszczono |
1939–1945 |
| Kolejni właściciele |
K. Lubomirski (1920), |
Położenie na mapie Warszawy  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa mazowieckiego  | |
 52°14′12,329″N 21°00′31,403″E/52,236758 21,008723
| |
Hotel Francuski[a] – hotel, który znajdował się w Warszawie przy ul. Marszałkowskiej 146, róg ul. Rysiej i pl. Zielonego 5 (obecnie pl. Jana Henryka Dąbrowskiego)[3]. Po likwidacji hotelu w latach 20. i 30. budynek mieścił biura i lokale usługowe, a także przez pewien czas siedziby ministerstwa pracy i izby skarbowej. Uszkodzony we wrześniu 1939, całkowicie zniszczony po powstaniu warszawskim. W jego miejscu wybudowano blok mieszkalny.
Hotel Francuski był jednym z największych obiektów hotelowych w Warszawie pierwszych dekad XX wieku[4].
Historia[edytuj | edytuj kod]
Budynek Hotelu Francuskiego powstał po 1902 roku w miejscu, na którym wznosił się wcześniej Hotel Maringe'a oraz niewielka fabryczka wyrobów drucianych[3][5]. Nazwa „Hotel Francuski” została najprawdopodobniej odziedziczona po Hotelu Maringe’a[6][1][3]. W okresie przed I wojną światową częstym gościem hotelu był Józef Piłsudski[7]. We „Francuskim” zamieszkał również podczas pobytu w zajętej przez Niemców Warszawie w sierpniu 1915[7][8].
Po likwidacji Hotelu Francuskiego budynek w okresie międzywojennym był siedzibą różnych instytucji. Przez pewien czas mieścił Ministerstwo Reform Rolnych[9], później Ministerstwo Ochrony Pracy i Opieki Społecznej i Grodzką Izbę Skarbową.
W przyziemiu budynku znalazły się sklepy i lokale usługowe, m.in. działający do I wojny światowej luksusowy sklep spożywczy A.W. Kuzniecowa oferujący specjały z całego Imperium Rosyjskiego[10], założony w końcu lat 20. sklep muzyczny i radiowy B. Rudzkiego[9] oraz centrala kolektury firmy E. Lichtenstein i S-ka[11][12]. Sklep Rudzkiego, początkowo filia dużej firmy, od 1935 roku stał się jej główną siedzibą[9]. Witrynę sklepu i okolicznościowe wystawy zdobiły dzieła m.in. Jerzego Zaruby, Henryka Tomaszewskiego, Eryka Lipińskiego i Józefa Galewskiego[9].
Budynek dawnego hotelu został nieznacznie uszkodzony podczas bombardowania Warszawy we wrześniu 1939[13][12]. Podczas okupacji niemieckiej został prowizorycznie zabezpieczony[13]. Został zniszczony doszczętnie podczas powstania warszawskiego[13]. Po wojnie mury wypalonej budowli rozebrano[12], a w jej miejscu wybudowano blok mieszkalny[13].
Architektura[edytuj | edytuj kod]
Gmach posiadał trzy elewacje: główną od strony pl. Zielonego (obecnie pl. Jana Henryka Dąbrowskiego)[4], od strony ul. Rysiej, i od Marszałkowskiej[5]. Elewacja od strony placu, gdzie mieściło się główne wejście do hotelu[4], uzyskała dodatkowo reprezentacyjny portal, ozdobiono ją także popiersiami prawdopodobnie przeniesionymi z rozebranego wcześniej hotelu Maringe’a[b][14][11].
Zaprojektowane przez Adama Oczkowskiego eklektyczne neorenesansowe elewacje wzbogacono o bogatą szatę dekoracyjną[11]. Całość czteropiętrowego gmachu wieńczył dach mansardowy z oknami w typie œil-de-bœuf, zwieńczony żeliwnym grzebieniem przywodzącym na myśl XIX-wieczną architekturę francuską[11][10].
Uwagi[edytuj | edytuj kod]
- ↑ W latach 1930–1939 istniał inny hotel o tej nazwie przy ul. Marszałkowskiej 112 w budynku kina Stylowy[1]. Wcześniej, w XVIII wieku, przy Długiej 55 działał należący do niejakiego Ehlerta Hotel De France, również nazywany Francuskim[2].
- ↑ Jerzy S. Majewski czyni takie przypuszczenie w książce „Warszawa nieodbudowana: metropolia belle époque”[14]. Jeśli jest ono słuszne, było to pięć alegorycznych przedstawień pięciu gatunków win autorstwa Faustyna Cenglera, pamiątka po należącej do Pinczera Gotlieba restauracji francuskiej działającej na parterze hotelu Maringe’a przez kilkadziesiąt lat[14].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b Gajewski 1979 ↓, s. 64.
- ↑ Gajewski 1979 ↓, s. 55.
- ↑ a b c Majewski 2003 ↓, s. 186.
- ↑ a b c Jasiński 2006 ↓, s. 11.
- ↑ a b Majewski 2014 ↓, „Amerykańskie tempo”.
- ↑ Gieysztor i Durko 1980 ↓, s. 334.
- ↑ a b Wieniawa-Długoszowski 2012 ↓, s. 100–106.
- ↑ NR 2005 ↓, s.v. „5 - Pl. Dąbrowskiego 5: Tu w Hotelu Francuskim…”.
- ↑ a b c d Majewski 2003 ↓, s. 188.
- ↑ a b Majewski 2003 ↓, s. 187.
- ↑ a b c d Majewski 2014 ↓, ¶ „Amerykańskie tempo”.
- ↑ a b c Majewski 2003 ↓, s. 189.
- ↑ a b c d Majewski 2014 ↓, s.v. „Rozkwitająca firma Lichtensteina…”.
- ↑ a b c Majewski 2003 ↓, s. 186 – 187.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Marian Gajewski, Urządzenia komunalne Warszawy: zarys historyczny, Biblioteka Syrenki, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1979, ISBN 978-83-06-00089-4.
- Aleksander Gieysztor, Janusz Durko (red.), Warszawa, jej dzieje i kultura, Warszawa: Wydawnictwo „Arkady”, 1980, ISBN 978-83-213-2958-1.
- Roman Jasiński, Zmierzch starego świata: wspomnienia 1900-1945, Maria Rydlowa (red.), Kraków: Wydawnictwo Literackie, 2006, ISBN 978-83-08-03922-9.
- Jerzy S. Majewski, Warszawa nieodbudowana: metropolia belle époque, Warszawa: Veda, 2003, ISBN 978-83-85584-82-7.
- Jerzy S. Majewski, Loteria przy Marszałkowskiej: można tu było wygrać majątek, „Gazeta Wyborcza”, Adam Michnik, Warszawa: Agora, 27 lipca 2014.
- NR, Śladami Marszałka w stolicy, „Rzeczpospolita”, Dodatek Rzeczpospolitej, Warszawa, 10 listopada 2005, ISSN 0208-9130.
- Bolesław Wieniawa-Długoszowski, Wymarsz i inne wspomnienia, Roman Loth (red.), Biblioteka „Więzi”, t. 75, LTW Łomianki, 2012, ISBN 978-83-85124-09-2, ISSN 0519-9336.