Igłosternik białogardły
| Hirundapus caudacutus[1] | |||
| (Latham, 1801) | |||
| |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Plemię | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
igłosternik białogardły | ||
| Synonimy | |||
| |||
| Podgatunki | |||
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2] | |||
 | |||
| Zasięg występowania | |||
 Ciemnozielony – osiadły, jasnozielony – lęgowy, żółty – zimowiska | |||
Igłosternik białogardły[3] (Hirundapus caudacutus) – gatunek małego ptaka z rodziny jerzykowatych (Apodidae). Występuje we wschodniej i południowej Azji oraz na południu azjatyckiej części Rosji; północna populacja wędrowna – zimuje na Nowej Gwinei i w Australii. Nie jest zagrożony wyginięciem.
Taksonomia[edytuj | edytuj kod]
Po raz pierwszy gatunek opisał John Latham w 1801 na podstawie holotypu z Nowej Południowej Walii. Nowemu gatunkowi nadał nazwę Hirundo caudacuta[4][5]. Obecnie (2020) Międzynarodowy Komitet Ornitologiczny umieszcza igłosternika białogardłego w rodzaju Hirundapus. Wyróżnia 2 podgatunki: igłosternika białogardłego[3] [H. c. caudacutus (Latham, 1801)] i igłosternika himalajskiego[3] [H. c. nudipes (Hodgson, 1837)][6]. Igłosterniki białogardłe i indochińskie (H. cochinchinensis) są ze sobą blisko spokrewnione, niegdyś uznawano je za jeden gatunek. Igłosterniki himalajskie zdają się różnić od białogardłych trasami wędrówek oraz w ciemnym kantarku i niebieskim (nie zielonym) połyskiem górnych partii upierzenia[4].
Zasięg występowania[edytuj | edytuj kod]
Igłosterniki białogardłe gniazdują na obszarze od centralnej Syberii na wschód po Sachalin i Wyspy Kurylskie, dalej na południe po północną i wschodnią Mongolię, północno-wschodnie Chiny, Koreę i Japonię. Zimują w południowej Nowej Gwinei i wschodniej Australii. Igłosterniki himalajskie gniazdują u podnóży Himalajów, nieregularnie od północnego Pakistanu, poprzez Asam i Arunachal Pradesh po północną Mjanmę i południowe Chiny (Syczuan na południe po Junnan). Zimowiska nie są zbyt dobrze udokumentowane; część populacji H. c. nudipes prawdopodobnie zimuje na Półwyspie Malajskim i na Jawie[4].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Długość ciała wynosi 19–20 cm; masa ciała samców 109–140 g, samic 101–125 g[4]. Nie występuje dymorfizm płciowy w upierzeniu. U dorosłych osobników głowa jest ciemnooliwkowa, na ciemieniu dostrzec można opalizację. Grzbiet jest jaśniejszy, szarawy. Skrzydła z wierzchu czarne, niekiedy wykazują zielonawy połysk. Przez czoło i kantarek biegnie biała linia; na brodzie i gardle występuje biała plama. Spód ciała w większości ciemnooliwkowy z wyjątkiem U-kształtnego pasa przechodzącego przez tył ciała po jego bokach, okolice kloaki i pokrywy podogonowe. Dziób czarny, tęczówka ciemnobrązowa. Nogi i stopy ciemnoszare, niekiedy z różowawym odcieniem. Osobniki młodociane są podobne do dorosłych, jednak są bardziej matowe, z mniejszą opalizacją; białe plamy w górnej części skrzydła i w okolicach pokryw podogonowych i kloaki są mniej widoczne[7].
Ekologia i zachowanie[edytuj | edytuj kod]
Igłosterniki białogardłe prowadzą głównie powietrzny tryb życia, stąd nie ma dla nich zastosowania typowe opisywanie preferowanego środowiska. Najczęściej pojawiają się nad obszarami zadrzewionymi, w tym otwartymi lasami i lasami deszczowymi. Rzadziej latają nad obszarami bezdrzewnymi, takimi jak obszary trawiaste czy bagna. Na wybrzeżach widuje się je niekiedy ponad piaszczystymi plażami lub połaciami błota, często również w okolicach klifów. Żywią się owadami[7].
Lęgi[edytuj | edytuj kod]
U igłosterników himalajskich aktywność lęgową w północnych Indiach odnotowano w środku kwietnia. Igłosterniki białogardłe na Syberii i w Japonii znoszą jaja od końca maja do początku czerwca[4]. Gniazdo ulokowane jest w zagłębieniu w wysokim iglastym drzewie lub na pionowej ścianie skalnej. Utworzone jest z cienkich gałązek spojonych śliną, która przytwierdza bok gniazda do ścianki zagłębienia lub skały. Przeważnie zniesienie liczy dwa jaja. Inkubacja trwa zależnie od źródła 21 lub 40 dni. Wysiadują oba ptaki z pary. Młode są w pełni opierzone po 40–42 dniach życia[7].
Status[edytuj | edytuj kod]
IUCN uznaje igłosternika białogardłego za gatunek najmniejszej troski (LC, Least Concern) nieprzerwanie od 1988 (stan w 2022). Liczebność populacji nie została oszacowana, ale ptak ten opisywany jest jako rzadki i występujący lokalnie na większości swego zasięgu występowania. Ze względu na brak dowodów na spadki liczebności bądź istotne zagrożenia dla gatunku BirdLife International ocenia trend liczebności populacji jako stabilny[8].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Hirundapus caudacutus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ Hirundapus caudacutus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ a b c Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Plemię: Chaeturini Bonaparte, 1857 (wersja: 2020-01-10). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2020-06-09].
- ↑ a b c d e Chantler, P. & Kirwan, G.M.: White-throated Needletail (Hirundapus caudacutus). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (eds.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. 2017. [dostęp 2017-03-04].
- ↑ J. Latham, Supplement II to the General synopsis of birds, Londyn 1801, s. lvii + 259.3 (łac. • ang.).
- ↑ F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Owlet-nightjars, treeswifts, swifts. IOC World Bird List (v10.1). [dostęp 2020-06-08]. (ang.).
- ↑ a b c Hirundapus caudacutus — White-throated Needletail. [w:] Species Profile and Threats Database [on-line]. Australian Government. Department of the Environment and Energy. [dostęp 2017-03-04].
- ↑ White-throated Needletail Hirundapus caudacutus. BirdLife International. [dostęp 2022-11-27].
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Zdjęcia, nagranie głosu i krótkie filmy. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).