Jonkowo (gmina)

Jonkowo
	gmina wiejska
	; Urząd Gminy w Jonkowie
Herb	Flaga
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	olsztyński
TERC	2814072
Siedziba	Jonkowo
Wójt	Wojciech Giecko
Powierzchnia	168,69 km²
Populacja (30.06.2016); • liczba ludności	; 7182
• gęstość	42,6 os./km²
Nr kierunkowy	89
Tablice rejestracyjne	NOL
	Adres urzędu:ul. Klonowa 2; 11-042 Jonkowo
	Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Jonkowo
	Położenie na mapie Polski Jonkowo
	53°50′N 20°18′E/53,825556 20,308056
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Strona internetowa
	Biuletyn Informacji Publicznej

Jonkowo (daw. gmina Wrzesina) – gmina wiejska w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie olsztyńskim. W latach 1975–1998 gmina położona była w województwie olsztyńskim.

Siedziba gminy to Jonkowo.

Według Narodowego Spisu Powszechnego 31 marca 2011 gminę zamieszkiwało 6634 mieszkańców^[2]. Natomiast według danych z 31 grudnia 2019 roku^[3] gminę zamieszkiwało 7430 osób.

Struktura powierzchni[edytuj | edytuj kod]

Według danych z roku 2002^[4] gmina Jonkowo ma obszar 168,19 km², w tym:

użytki rolne: 48%
użytki leśne: 38%

Gmina stanowi 5,92% powierzchni powiatu.

Demografia[edytuj | edytuj kod]

Struktura demograficzna mieszkańców gminy Jonkowo według danych z 31 grudnia 2007^[5]:

Opis	Ogółem		Kobiety		Mężczyźni
Jednostka	osób	%	osób	%	osób	%
Populacja	5978	100	2973	49,73	3005	50,27
Wiek przedprodukcyjny (0–17 lat)	1492	24,96	721	12,06	771	12,9
Wiek produkcyjny (18–65 lat)	3873	64,79	1848	30,91	2025	33,87
Wiek poprodukcyjny (powyżej 65 lat)	613	10,25	404	6,76	209	3,5

Liczba ludności gminy w latach 1995–2008^[5]:

Piramida wieku mieszkańców gminy Jonkowo w 2014 roku^[1].

Edukacja i nauka[edytuj | edytuj kod]

Na terenie gminy zlokalizowane są trzy szkoły podstawowe:

Szkoła Podstawowa im. Tadeusza Kościuszki w Jonkowie
Szkoła Podstawowa we Wrzesinie
Szkoła Podstawowa w Nowym Kawkowie,

a także jedna placówka gimnazjalna:

Gimnazjum w Jonkowie (posiadająca filię zlokalizowaną przy Szkole Podstawowej we Wrzesinie).

W 2007 roku w szkołach podstawowych na terenie gminy kształciło się 410 uczniów, a w gimnazjum 215 uczniów^[5]. Do szkoły podstawowej w Jonkowie uczęszczają dzieci z Jonkowa, Węgajt, Mątek, Kajn, Łomów, Garzewka, Polejek, Wilimowa oraz Gutkowa, do placówki we Wrzesinie dzieci z Wrzesiny, Warkał, Godek, Stękin, Giedajt, Porbad oraz Wołowna natomiast do szkoły w Nowym Kawkowie dzieci z Pupek, Starego Kawkowa i Nowego Kawkowa, Szałstr oraz Gamerek Wielkich.

Na terenie gminy zlokalizowane jest także Przedszkole Samorządowe w Jonkowie, utworzone w 1976 roku jako zakładowe przedszkole przy SKR Jonkowo, przejęte przez samorząd gminny w 1991 roku. W 2005 uczęszczało do niego 71 dzieci.

Kultura[edytuj | edytuj kod]

Działalność kulturalna jest prowadzona przez Gminny Ośrodek Kultury w Jonkowie.

Turystyka[edytuj | edytuj kod]

Szlaki turystyczne[edytuj | edytuj kod]

Przez teren gminy przebiegają zarówno szlaki rowerowe, jak i samochodowe. Spośród rowerowych, najdłuższy jest szlak z Olsztyna do Iławy o długości 90 kilometrów. Przez teren gminy Jonkowo przebiega jego część o długości ok. 20 km. Trasa szlaku wkracza na teren gminy we wsi Gutkowo, następnie przebiega przez Wilimowo, Jonkowo, Pupki, Nowe Kawkowo, Stare Kawkowo oraz Gamerki Wielkie^[6]. Drugi co do długości jest szlak, którego zarówno punktem startowym, jak i końcowym jest wieś Jonkowo. W całości przebiega on przez teren gminy Jonkowo. Jego trasa wynosi 28 km i przebiega przez Łomy, Nowe Kawkowo, Szałstry i Węgajty^[7]. Trzeci ze szlaków to szlak żółty, którego start i meta zlokalizowana jest w Dywitach. Przez teren gminy Jonkowo przebiega część trasy o długości ok. 5 km. Szlak przebiega przez wsie Gutkowo, Wilimowo i Kajny. Jego łączna długość 21,9 km^[8]. Przez teren gminy przebiega też trasa samochodowego Szlaku Kopernikowskiego. Jego łączna długość to 302 km, a zarówno początek, jak i koniec ulokowany jest w Olsztynie^[9].

Zabytki[edytuj | edytuj kod]

Kościół św. Jana Chrzciciela w Jonkowie z XIV wieku
Kościół św. Marii Magdaleny we Wrzesinie z XV wieku
Kościół św. Jana Ewangelisty w Nowym Kawkowie z fragmentami z XIV wieku
cmentarze rzymskokatolickie w Jonkowie, Wrzesinie i Nowym Kawkowie
dzwonnica w Stękinach
dzwonniczka przydrożna w Giedajtach
kapliczki Warmińskie

Sport[edytuj | edytuj kod]

Na terenie gminy funkcjonuje Gminny Ludowy Klub Sportowy Jonkowo oraz KS Jonkovia, która występuje w Lidze Wojewódzkiej Juniorów W-MZPN. Awans uzyskali w sezonie 2011/2012.

Obiekty i imprezy cykliczne[edytuj | edytuj kod]

hala sportowa przy SP w Jonkowie
sala gimnastyczna przy SP we Wrzesinie
stadion gminny w Jonkowie
strzelnica myśliwska w Gutkowie
niewymiarowe boiska piłkarskie w sołectwach
strzelnica Warmińskiego Klubu Strzeleckiego 10 w Mątkach

Na terenie gminy organizowana jest Liga Halowa Piłki Nożnej. W edycji 2008/09 rozgrywek wzięło udział osiem zespołów. Rozgrywki zostały przerwane 27 stycznia 2009 z powodu niewłaściwego zachowania piłkarzy i kibiców^[10].

Sołectwa[edytuj | edytuj kod]

Jednostkami pomocniczymi w gminie Jonkowo są (w nawiasach pozostałe miejscowości należące do sołectwa):^[11] Gamerki Wielkie (Gamerki Małe), Garzewko, Giedajty, Godki, Gutkowo (Wilimowo, Żurawno), Jonkowo, Kajny, Łomy, Mątki, Nowe Kawkowo, Polejki (Polejki Leśne), Porbady, Pupki, Stare Kawkowo (Szatanki), Stękiny, Szałstry (Bobry), Warkały, Węgajty, Wołowno (Bałąg), Wrzesina (Szelągowo).

Sąsiednie gminy[edytuj | edytuj kod]

Dywity, Gietrzwałd, Łukta, Olsztyn, Świątki

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ ^a ^b Gmina Jonkowo w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-03-17] , liczba ludności w oparciu o dane GUS.
↑ Ludność w gminach. Stan w dniu 31 marca 2011 r. - NSP 2011; Powiat olsztyński. GUS. [dostęp 2016-01-10]. (pol.).
↑ l, Ludność. Stan i struktura ludności oraz ruch naturalny w przekroju terytorialnym (stan w dniu 31.12.2019), 31 grudnia 2019 .
↑ Portal Regionalny i Samorządowy REGIOset. regioset.pl. [dostęp 2010-09-14]. (pol.).
↑ ^a ^b ^c Bank Danych Regionalnych – Strona główna. GUS. [dostęp 2010-09-14]. (pol.).
↑ Warmia i Mazury – Informator turystyczno-przyrodniczy. [dostęp 2009-02-27]. [zarchiwizowane z tego adresu (2006-01-09)].
↑ Dom Warmiński – Szlaki rowerowe gminy Jonkowo. [dostęp 2012-03-17]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-05-22)].
↑ Szlaki turystyczne Warmii i Mazur.
↑ Szlaki turystyczne Warmii i Mazur.
↑ Portal gminy Jonkowo. [dostęp 2009-02-28]. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-05-21)].
↑ Wykaz jednostek pomocniczych gminy. [dostęp 2017-09-22].

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Stowarzyszenie Wspólna Droga: Międzyrzecze Łyny i Pasłęki, Gminy Jonkowo i Świątki, Zintegrowana Strategia Rozwoju Obszaru Wiejskiego sporządzona dla programu Leader Plus, Jonkowo – Świątki 2006

[populacja2016-1] Gmina Jonkowo w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-03-17] , liczba ludności w oparciu o dane GUS.

[autonazwa2-2] Ludność w gminach. Stan w dniu 31 marca 2011 r. - NSP 2011; Powiat olsztyński. GUS. [dostęp 2016-01-10]. (pol.).

[3] , Ludność. Stan i struktura ludności oraz ruch naturalny w przekroju terytorialnym (stan w dniu 31.12.2019), 31 grudnia 2019 .

[pl-regioset-4] Portal Regionalny i Samorządowy REGIOset. regioset.pl. [dostęp 2010-09-14]. (pol.).

[pl-bdr-5] Bank Danych Regionalnych – Strona główna. GUS. [dostęp 2010-09-14]. (pol.).

[6] Warmia i Mazury – Informator turystyczno-przyrodniczy. [dostęp 2009-02-27]. [zarchiwizowane z tego adresu (2006-01-09)].

[7] Dom Warmiński – Szlaki rowerowe gminy Jonkowo. [dostęp 2012-03-17]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-05-22)].

[8] Szlaki turystyczne Warmii i Mazur.

[9] Szlaki turystyczne Warmii i Mazur.

[10] Portal gminy Jonkowo. [dostęp 2009-02-28]. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-05-21)].

[11] Wykaz jednostek pomocniczych gminy. [dostęp 2017-09-22].

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

Siedziba gminy	Jonkowo
Wsie	Bałąg Gamerki Małe Gamerki Wielkie Garzewko Giedajty Godki Gutkowo Jonkowo Kajny Łomy Mątki Nowe Kawkowo Polejki Porbady Pupki Stare Kawkowo Stękiny Szałstry Warkały Węgajty Wołowno Wrzesina
Osady	Szatanki Wilimowo Żurawno
Osady leśne	Bobry Polejki Leśne Szelągowo
Integralna część wsi	Trojan

Miasta	Barczewo Biskupiec Dobre Miasto Jeziorany Olsztynek
Gminy miejsko-wiejskie	Barczewo Biskupiec Dobre Miasto Jeziorany Olsztynek
Gminy wiejskie	Dywity Gietrzwałd Jonkowo Kolno Purda Stawiguda Świątki

Przynależność wojewódzka	okręg mazurski (1945–46) woj. olsztyńskie (od 1946)
Miasta	Barczewo (Wartembork) Olsztynek (← od 1973)
Gminy wiejskie (1945–54 i 1973–75)	Barczewo (od 1973) Barczewko (1945) Bartąg (1945) Butryny (1945–54) Dywity (1945–54 i od 1973) Gietrzwałd (Gietzwald) (1946–54 i od 1973) Gryźliny (1945–46) Gutkowo (Gietkowo) (1945) Jonkowo (od 1973) Klebark (Klebark Wielki) (1945–54) Lamkowo (Lamkowo Wielkie) (1945–54) Marcinkowo (1946–54) Olsztynek (od 1973) Purda (1945–46 i od 1973) Ramsowo (1945–54) Stawiguda (1946–54 i od 1973) Sząbruk (1945–46) Wrzesina (Szombark) (1945–54)
Gromady (1954–72)	Barczewko (1954–59) Barczewo (1960–72) Bartąg (1954–72) Bartołty Wielkie (1954–59) Bukwałd (1954–59) Butryny (1954–72) Dajtki (1954–65) Dorotowo (1954–59) Dywity (1954–72) Gietrzwałd (1954–72) Giławy (1954–61) Gryźliny (1954–57) Gutkowo (1954–65) Jedzbark (1954–59) Jonkowo (1954–72) Klebark Wielki (1954–72) Kronowo (1954–59) Lamkowo (1954–72) Łęgajny (1954–59) Nowa Wieś (1954–59) Nowe Kawkowo (1954–59) Purda (1954–72) Ramsowo (1954–72) Sętal (1954–61) Skajboty (1954–59) Stawiguda (1954–72) Sząbruk (1954–61) Trękus (1954–59) Tuławki (1954–72) Wipsowo (1954–61) Wołowno (1954–71) Wrzesina (1954–61) Zalbki (1954–59)