Kapusta warzywna głowiasta
 Kapusta głowiasta biała | |
| Systematyka[1][2] | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Podkrólestwo | |
| Nadgromada | |
| Gromada | |
| Podgromada | |
| Nadklasa | |
| Klasa | |
| Nadrząd | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek | |
| Odmiana |
Kapusta warzywna głowiasta |
| Nazwa systematyczna | |
| Brassica oleracea L. var. capitata L. Sp. pl. 2:667. 1753 | |
Kapusta warzywna głowiasta, popularnie nazywana kapustą głowiastą (Brassica oleracea L. var. capitata L.) – odmiana kapusty warzywnej[3]. Jest to roślina dwuletnia należąca do rodziny kapustowatych. Nie występuje w stanie dzikim, jedynie w uprawie.
Morfologia
[edytuj | edytuj kod]- Pokrój
- Wytwarza zwartą, pojedynczą głowę, okrytą liśćmi. Wewnątrz tworzą ją liście płonne.
- Łodyga
- Skrócony pęd tworzy razem z liśćmi głowę. Odmiany wczesne mają mniejsze główki i bardziej luźne liście. Odmiany późne tworzą głowy większe, bardziej zbite, czasami nalot woskowy.
- Kwiaty
- Kwiatostan groniasty, kwiaty żółte, po zapłodnieniu tworzy się owoc – łuszczyna, a w niej kilka sztuk nasion.
Zmienność
[edytuj | edytuj kod]Wyróżniano dawniej kilka form:
- kapusta głowiasta biała (B. oleracea var. capitata f. alba) – zewnętrzne liście są zielone, jest szerzej rozpowszechniona.
- kapusta głowiasta czerwona (B. oleracea var. capitata f. rubra) – jej liście zawierają antocyjany, co nadaje jej ciemny czerwonofioletowy kolor.
- B. oleracea var. conica DC.
Według nowszych ujęć taksonomicznych są to tylko synonimy tej samej odmiany[3].
Cechy odmianowe
[edytuj | edytuj kod]Najważniejsze cechy odmianowe:
- długość okresu wegetacji (od sadzenia rośliny do zbioru)
- wczesne 60-90 dni;
- średnio wczesne 100–120 dni;
- średnio późne 120–140 dni;
- późne > 140 dni
- kształt głowy:
- kuliste;
- kuliste spłaszczone;
- stożkowate;
- jajowate
- twardość głów (im odmiana wcześniejsza tym bardziej luźna):
- bardzo luźne;
- luźne;
- średnio twarde;
- twarde;
- bardzo twarde
Produkcja
[edytuj | edytuj kod]W 2018 r. światowa produkcja kapusty wynosiła 69,4 miliona ton, w czołówce największych producentów kapusty znalazły się takie kraje jak:
- Chiny 33,1 miliona ton,
- Indie 9,0 miliona ton,
- Korea 2,5 miliona ton,
- Rosja 2,4 miliona ton.
W Polsce w 2018 roku wyprodukowano 985 347 ton kapusty.[4]
Zastosowanie
[edytuj | edytuj kod]
Jest uprawiana jako warzywo. Często jest kiszona. Stanowi podstawę surówki Coleslaw, której nazwa jest skrótem 'koolsalade' (surówka z kapusty).
Wpływ na zdrowie
[edytuj | edytuj kod]W kapuście występuje szereg związków zwanych glukozynolanami oraz produkty ich rozkładu izotiocyjaniany będące czynnikiem chemoprewencyjnym: sulforafan, indolo-3-karbinol, izotiocyjanian allilu, askorbigen, glukobrassycyna, izotiocyjanian fenyloetylu, synigryna, 3,3’-diindolilometan oraz mające szereg działań prozdrowotnych[5].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
- ↑ Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-05-13] (ang.).
- ↑ a b Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-10-15].
- ↑ Crops/Regions/World list/Production Quantity (pick lists), Cabbages and other brassicas, 2018". UN Food and Agriculture Organization, Corporate Statistical Database (FAOSTAT). 2019. Retrieved 15 April 2020. [online], www.fao.org [dostęp 2020-04-15].
- ↑
Justyna Szwejda-Grzybowska. Antykancerogenne składniki warzyw kapustnych i ich znaczenie w profilaktyce chorób nowotworowych. „Bromatologia i Chemia Toksykologiczna”. XLIV (4), s. 1039–1046, 2011.
