Kościół Świętej Trójcy w Bytomiu
 nr rej.:- A/1345/24 z 12 lutego 2024 (woj. śląskie) - A/1345/87 z 12 czerwca 1987 (dawne woj. katowickie)[1] | |||||||||||
| kościół parafialny | |||||||||||
 Świątynia w 2007 roku | |||||||||||
| Państwo | |||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Województwo | |||||||||||
| Miejscowość | |||||||||||
| Adres |
ul. Józefa Kwietniewskiego 1 (adres plebanii) | ||||||||||
| Wyznanie | |||||||||||
| Kościół | |||||||||||
| Parafia | |||||||||||
| Wezwanie | |||||||||||
| |||||||||||
| |||||||||||
Położenie na mapie Bytomia  | |||||||||||
Położenie na mapie Polski  | |||||||||||
Położenie na mapie województwa śląskiego  | |||||||||||
 50°20′54,26″N 18°55′08,65″E/50,348406 18,919069
| |||||||||||
Kościół Świętej Trójcy – rzymskokatolicki kościół parafialny zaprojektowany przez Paula Jackischa w stylu neogotyckim, wzniesiony w latach 1883–1886 w śródmieściu Bytomia, wpisany do rejestru zabytków nieruchomych województwa śląskiego.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Obecny kościół Świętej Trójcy stanął na miejscu dawnej kaplicy katolickiego cmentarza[2] parafialnego kościoła Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny. Owa stara nekropolia znajdowała się niegdyś poza miastem, na tzw. „Piekarskim Przedmieściu”. Z racji dynamicznego rozwoju Bytomia w XIX wieku i szybkiego wzrostu ludności (na początku stulecia liczba mieszkańców wynosiła zaledwie ok. 1700 obywateli, a w roku 1900 przekroczyła 51 000) Piekarskie Przedmieście zostało wchłonięte do miasta i zabudowane budynkami mieszkalnymi. W związku z tym wiele osób żyjących w bliskim sąsiedztwie cmentarza protestowało przeciwko jego dalszemu istnieniu. W połączeniu ze złym stanem kaplicy cmentarnej około 1864 roku, zaowocowało to podjęciem decyzji o przeniesieniu nekropolii na pola poza miasto w okolicach dzisiejszej ulicy Piekarskiej. O budowie nowego kościoła w tym miejscu postanowiono znacznie później, bo dopiero w 1873 roku. Na ten cel nałożono na mieszkańców Bytomia podatek kościelny w wysokości 25%, który składano w Śląskim Towarzystwie Kredytowym na koncie oprocentowanym na 3,5%. Początkowo nowy kościół planowano postawić na miejscu starej kaplicy Świętego Jacka w Rozbarku, ale gmina Rozbark nie wyraziła na to zgody. Rozważano także lokalizacje naprzeciw gimnazjum, lecz zrezygnowano z tego pomysłu, ponieważ koszty zakupu tego terenu były za wysokie, poza tym jego właściciel nie zamierzał oddać swojej działki na ten cel. W końcu zdecydowano się na wybudowanie kościoła na miejscu zamkniętego cmentarza na Piekarskim Przedmieściu. Niestety z powodu śmierci proboszcza Józefa Szafranka budowa opóźniła się o kilka lat. Około 2 października 1882 roku biskup wrocławski Robert Herzog udzielił pozwolenia na budowę nowej świątyni[3]. Ostatecznie 21 maja 1883 roku wmurowano kamień węgielny[4], a nowy kościół ukończono w 1886 roku[5][6]. 20 czerwca 1886 roku świątynia została konsekrowana[7][6] przez biskupa-sufragana Hermanna Gleicha[8]. W 1945 roku budynek uległ znacznemu zniszczeniu; następnie wstawiono nowe ołtarze boczne, nowe witraże, wzniesiono dwa portale, które z piaskowca szydłowieckiego wykonał Aleksander Bohurs[6]. Rewitalizacja wnętrza zakończyła się w 1956 roku, pozostałe prace trwały do 1963 roku[5].
Architektura[edytuj | edytuj kod]
Duży, orientowany kościół wolno stojący, bazylikowy posiadający trzy nawy z nawą krzyżową. Nad zachodnią kruchtą wejściową znajduje się 60-metrowa wieża, a na kalenicy dachu zobaczyć można sygnaturkę. Wnętrza są otynkowane i nakryte sklepieniami krzyżowo żebrowymi. Z zewnątrz cała budowla jest murowana z cegły. W środku znajduje się jedna empora chóru muzycznego z organami. Cała budowla jest utrzymana w stylu neogotyckim. Przy kościele znajduje się zabytkowa plebania z 1880 roku[1].
Wyposażenie[edytuj | edytuj kod]
Wewnątrz kościoła znajduje się tylko jedna pamiątka po dawnej kaplicy cmentarnej, jest to figura Świętego Józefa stworzona w XVII wieku. Reszta pochodzi z okresu budowy kościoła. Najbardziej interesujący jest ołtarz główny z rzeźbami wykonanymi przez Buhla z Wrocławia i obrazem Świętej Trójcy na tle miasta autorstwa Fahnrotha. Warto zwrócić także uwagę na polichromie ścian które zostały utworzone w latach 1922-1923. Prócz wcześniej wymienionych arcydzieł imponujące są także dekoracje rzeźbione w piaskowcu m.in. maswerki okien czy dekoracja zwieńczenia wieży. Organy zbudowała austriacka firma Rieger, posiadają 50 głosów. Całość wyposażenia w pełni odwzorowuje płomienisty gotyk[6].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b Rejestr zabytków nieruchomych – województwo śląskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2023 [dostęp 2010-05-20].
- ↑ Ariana Gano-Kotula, Architektura śródmieścia Bytomia, Pracownia Konserwatorska Akant, 1995 (Bytom Wczoraj i Dziś), s. 19, ISBN 83-902209-0-3.
- ↑ Bednorz ↓, s. 21.
- ↑ Bednorz ↓, s. 17.
- ↑ a b Historia Kościoła p.w. Świętej Trójcy w Bytomiu. Parafia pw. Świętej Trójcy w Bytomiu. [dostęp 2018-07-11].
- ↑ a b c d Halina Łabęcka, Zbigniew Marya Łabęcki: Kościoły i kaplice Bytomia. Bytom: Antiqua, 1992, s. 82, seria: Bytom Wczoraj i Dziś.
- ↑ Bednorz ↓, s. 24.
- ↑ Bednorz ↓, s. 23.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Historya kościoła św. Trójcy. W Bytomiu na Górnym Śląsku. Z okazyi 25-letniego jubileuszu. J. Bednorz (oprac.). Brzeziny pod Bytomiem: Wiktor Durynek, ca. 1910.