Kościół św. Anny w Krzywej

Kościół św. Anny

A/2184/554 z 17.03.1959
kościół filialny
Widok na kościół od strony południowej
Państwo	Polska
Województwo	dolnośląskie
Miejscowość	Krzywa
Wyznanie	katolickie
Kościół	rzymskokatolicki
Parafia	Matki Bożej Różańcowej w Okmianach
Wezwanie	Święta Anna
Historia Data rozpoczęcia budowy 1325 Data zakończenia budowy 1335 Data zniszczenia 1641 Data odbudowy 1714 Poprzednie wyznanie katolickie (XIV w.-XVI w.); ewangelickie (XVI w.-1945)
Dane świątyni Świątynia • materiał bud. • cegła, drewno Wieża kościelna • liczba wież 1 Liczba naw 1
Położenie na mapie gminy wiejskiej Chojnów Kościół św. Anny
Położenie na mapie Polski Kościół św. Anny
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego Kościół św. Anny
Położenie na mapie powiatu legnickiego Kościół św. Anny
51°16′54,088″N 15°48′43,409″E

Kościół św. Anny – kościół katolicki z XIV wieku w Krzywej, wpisany do rejestru zabytków nieruchomych województwa dolnośląskiego.

Wybudowany jako kościół katolicki na przełomie lat 1325–1335, w miejscu pierwotnej świątyni, wzmiankowanej po raz pierwszy w dokumentach z 1305 roku. W XIV wieku przeszedł w ręce protestantów, we władaniu których pozostał do 1945 roku. Obiekt został zniszczony podczas wojny trzydziestoletniej, a następnie w 1714 roku odbudowany i rozbudowany w obszerny kościół emporowy.

Kościół św. Anny jest świątynią orientowaną, murowaną, jednonawową, z dwukondygnacyjnymi emporami. Od 1953 jest jednym z kościołów filialnych rzymskokatolickiej parafii Matki Bożej Różańcowej w Okmianach.

Historia

Pierwsza wzmianka potwierdzająca istnienie kościoła w Krzywej pochodzi z 1305 roku. Obiekt najprawdopodobniej został rozebrany na potrzeby nowej świątyni, która została wzniesiona w latach 1325–1335. Nie zachowały się żadne opisy pierwotnego kościoła; zdaniem Bożeny Steinborn, najprawdopodobniej był to obiekt drewniany.

Widok na kościół od strony południowo-zachodniej

W XVI wieku właścicielami wsi została rodzina von Festenberg-Packisch, która jako rycerze i panowie żyła tam do XVIII wieku. Pod wpływem jednego z baronów von Festenberg doszło do wprowadzenia w Krzywej reformacji. Protestancka świątynia została w znacznym stopniu zniszczona podczas wojny trzydziestoletniej. Obiekt został odbudowany z inicjatywy Hansa S. von Festenberga w 1714 roku, prawdopodobnie z wykorzystaniem dolnych partii starej budowli. Nowa świątynia pełniła funkcję kościoła ucieczkowego.

Kolejne zniszczenia kościoła przyniosły działania armii francuskiej w okresie wojen napoleońskich. W 1813 roku wycofujący się Francuzi podpalili świątynię; obiekt został uratowany dzięki pomocy mieszkańców Krzywej. W drugiej połowie XIX wieku obiekt przeszedł remont.

Po II wojnie światowej Krzywa zasiedlona została przez ekspatriantów z różnych rejonów Polski, głównie wyznania katolickiego. W 1953 roku miejscowa świątynia stała się jednym z kościołów filialnych rzymskokatolickiej parafii Matki Bożej Różańcowej w Okmianach. W latach 70. XX wieku w obiekcie wyremontowano wieżę i pokryto ją blachą cynkową; do kolejnego remontu kościoła doszło w 1990 roku.

Architektura

Wygląd zewnętrzny

Kościół św. Anny w Krzywej to murowana świątynia barokowa. Obiekt od wschodu jest zamknięty trójbocznie. Nad korpusem kościoła znajduje się naczółkowy dach z lukarnami z gontu, z drewnianą sygnaturką ponad kalenicą zwieńczoną barokowym hełmem z prześwitem i spiżowym dzwonem o średnicy 72 cm z napisem Ave Maria, gratia plena, Dominus te cum Benedicta, ufundowanym przez rodzinę von Festenberg-Packisch w 1661 roku.

W dolnej partii muru wieży i fasady północnej kościoła znajdują się późnorenesansowe całopostaciowe płyty nagrobne pochodzące z pierwszej połowy i lat pięćdziesiątych XVII wieku. Przedstawiają one:

• Marię Elisabeth von Reibnitz, zmarłą w pierwszej połowie XVII wieku, przedstawioną z wysokim, nasadzonym na czoło czepcu i chustą zakrywającą górną część torsu;
• Barbarę von Festenberg-Packisch, zmarłą młodo w 1656 roku, przedstawioną w długiej sukni, kapturze założonym na głowę oraz narzutką na ramionach;
• drugą Barbarę von Festenberg-Packisch wraz z niemowlęciem, wyobrażoną w wysokim czepcu i długiej sukni;
• Georga von Festenberg-Packisch, który został przedstawiony jako rycerz z brodą, małą kryzą pod szyją i mieczem w lewej ręce;
• Christopha von Festenberg-Packisch, zmarłego w 1656 roku, wyobrażonego z włosami do ramion, brodą, wąsami, ubranego w zbroję, która okrywa górną część ciała oraz ze szpadą na której wspiera się lewa ręka,
• nieznanego rycerza ubranego w zbroję płytową, z długimi włosami.

Wnętrze

Świątynia w Krzywej to kościół salowy z dwoma kondygnacjami empor. Charakterystyczne dla obiektów protestanckich wnętrze przykryte jest drewnianym sklepieniem kolebkowym o wydzielonych szerokimi pasami polach malowanych w pozwijane motywy roślinne. Zarówno empory jak i sklepienie zdobione są barokowymi malowidłami z 1714 roku, na których ukazano: Mojżesza na górze Synaj, Trójcę Świętą, Chrzest Chrystusa, Ostatnią Wieczerzę oraz scenę alegoryczną.

Innymi zabytkowymi elementami wyposażenie kościoła są pochodzące z XVIII wieku: barokowy ołtarz, konfesjonał, pokryte malowidłami ławki oraz chrzcielnica. Niegdyś w głównym ołtarzu znajdowała się ludowa pietà z XV wieku, która najprawdopodobniej pochodziła ze zburzonych wcześniejszych obiektów. Zabytkowa polichromowana rzeźba została skradziona.

Z 1907 roku pochodzą kościelne organy. Instrument, pozostający w złym stanie technicznym, zbudowany został przez firmę Schlag & Söhne.

Bibliografia

• Stanisław Horodecki: Przeszłości okruchy: zabytki i przyroda powiatu legnickiego. Chojnów: Skryba, 2000, s. 46-48. ISBN 83-907755-9-X.

• Bożena Steinborn: Złotoryja, Chojnów, Świerzawa: zabytki sztuki regionu. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich – Wydawnictwo, 1959, s. 116.