Mistrz Modlitewnika Drezdeńskiego
_-_Christ_before_Caiaphas_-_Google_Art_Project.jpg) Karta z Godzinek Spinola | |
| Data urodzenia |
ok. 1450 |
|---|---|
| Data śmierci |
krótko po 1520 |
| Dziedzina sztuki | |
| Epoka |
gotyk międzynarodowy |
Mistrz Modlitewnika Drezdeńskiego (ur. ok. 1450, zm. krótko po 1520) – flamandzki malarz iluminator.
Swój przydomek zawdzięcza iluminacjom wykonanym około 1470 roku w Modlitewniku Drezdeńskim[a]. Pierwsze kroki w zawodzie stawiał w Utrechcie, gdzie ukończył szkołę. Pod koniec 1460 roku przeniósł się do Brugii. Tam tworzył pod wpływem stylu Mistrza Antoniego Burgundzkiego; stworzył nowy typ rozbudowanych miniatur pejzażowych widoczny w cyklu kalendarzowym madryckich Godzinek Voustre Demeure czy właśnie w Modlitewniku Drezdeńskim i kilku innych kodeksach. Bardzo szybko założył własny warsztat. W 1488 roku przeniósł się do Tournai koło Amiens. Około roku 1495 powrócił do Brugii, gdzie pracował aż do śmierci, która nastąpiła po roku 1520[1].
Twórczość
Pierwsze miniatury zidentyfikowane jako prace Mistrza Modlitewnika Drezdeńskiego pochodzą z czterotomowego Manuskryptu Gruuthuse zawierającego m.in. tekst Kronik (Chroniques) francuskiego duchownego i dziejopisa Jeana Froissarta, wykonanego dla Lodewijka van Gruuthuse wespół z Mistrzem Antoniego Burgundzkiego. Stworzył kilka prac na dworze książąt Burgundii. Wykonał niektóre iluminacje w manuskrypcie Livre des tournois przeznaczonym dla Rene Andegaweńskiego (większość miniatur wykonał Barthélemy d’Eyck). Ilustrował też dwa rękopisy francuskiego tłumaczenia Factorum et dictorum memorabilium libri novem (Faits et dits mémorables des romains) Waleriusza Maksymusa: jednego wykonanego dla Jeana Grosa, sekretarza księcia, drugiego dla Jana Crabbe, opata klasztoru cystersów w Ter Duinen niedaleko Brugii[2].
Po śmierci Karola Śmiałego w 1477 roku zmuszony był do zmiany klienteli na mniej zamożną. Zilustrował wówczas kilka małych modlitewników. Rozpoczął współpracę z flamandzkimi iluminatorami: Simonem Marmionem, Willemem Vrelantem, Wiedeńskim Mistrzem Marii Burgundzkiej i Gerardem Davidem. Brał udział w dekoracji Brewiarza Izabeli Katolickiej wykonanego na zlecenie Maksymiliana I, lecz jego praca została przerwana z powodu powstania we Flandrii w latach 1487-1488. W kolejnych latach tworzył w Brugii, Tournai i Amiens, gdzie wykonywał iluminacje m.in. do Godzinek Spinola[3].
Mistrz Modlitewnika Drezdeńskiego miał zdolność ukazywania z dużym humorem lub ironicznym przesłaniem scen z życia codziennego, zapełnionych postaciami o prostackich rysach twarzy, wręcz grubiańskich w wyrazie, czego przykładem są miniatury w Godzinkach Spinola. Jego prace są niezwykle barwne; wykorzystywał takie kolory jak jasny pomarańcz, zieleń morska, burgund, błękit królewski, rzadziej czerń, w różnych zaskakujących kombinacjach, co czyniło jego sztukę bardzo oryginalną[4].
Przypisywane prace
Mistrzowi Modlitewnika Drezdeńskiego przypisuje się autorstwo miniatur w około czterdziestu manuskryptach[5].
| Pozycje zaznaczone kolorem | są w dużej mierze samodzielnymi pracami Mistrza Modlitewnika Drezdeńskiego |
| Lista dzieł przypisywanych Mistrzowi Modlitewnika Drezdeńskiego[6] | |||||
| Lp. | Tytuł obrazu | Rok powstania | Kolekcja | Uwagi | Grafika |
|---|---|---|---|---|---|
| 2 | Godzinki Jeana Carpentina | 1470 | własność prywatna | Mistrz Modlitewnika Drezdeńskiego: - 14 linijek zapisanych teksturą; - 22 pełnostronicowe miniatury; - 42 inicjały - 24 miniatury kalendarzowe[7]. |
|
| 3 | Brewiarz Brimeu | 1473 - 1477 | Bibliothèque de Genève (Comites latentes), Genewa (Ms 208) |
Mistrz Modlitewnika Drezdeńskiego: - 4 miniatury całostronicowe z inicjałami współautorzy: Mistrz Gentse Colettaleven |
|
| 4 | Księga godzinek | ok.1475 | Lizbona, Muzeum Calouste Gulbenkiana (LA 144) |
Mistrz Modlitewnika Drezdeńskiego: - 1 miniatura (fol. 52v) współautorzy: Willemem Vrelantem: 6 miniatur kalendarzowych (fol. 15v, 27v, 107v, 147v, 166v, 229v); Mistrz Fitzwilliam 268: 4 miniatury (fol. 119v, 126v, 158v, 180v); |
|
| 5 | Manuskrypt Gruuthuse (Kroniki Froissarta) |
1470-1475 | Paryż, Biblioteka Narodowa Francji (Ms 2645-2646)[8] |
Praca wykonana dla Lodewijka van Gruuthuse. Mistrz Modlitewnika Drezdeńskiego wykonał miniatury w trzeciej i czwartej księdze, ilustrując tekst Kronik Froissarta współautorzy: Mistrz Antoniego z Burgundii, Mistrz Małgorzaty z Yorku |
|
| 6 | Modlitewnik Drezdeński | 1470-1475 | Drezno, Sächsische Landesbibliothek (Ms. Dresd. A.311); Paryż, Luwr (dwa arkusze) (nr inw. 20694 i 20694bis) |
Mistrz Modlitewnika Drezdeńskiego - 28 całostronicowych miniatur 'współautor: Willem Vrelant; |
|
| 7 | Faits et dits mémorables | 1475-1480[9] | Brugia, Groot Seminarie (Ms. 159/190, 158/189, 157/188 ) Los Angeles, J. Paul Getty Museum (Ms 43) |
Dzieło Waleriusza Maksymusa w przekładzie na język francuski, wykonane na zamówienie opata Jana Crabbe | 
|
| 8 | Faits et dits mémorables | 1470-75 | Lipsk, Universitätsbibliothek (Ms Rep.I.11.b) |
Rękopis wykonany na zamówienie Jeana Grosa, zawierający francuski przekład dzieła Waleriusza Maksymusa | |
| 9 | Godzinki Colard Pingret | 1478 | Bruksela, Biblioteka Królewska Belgii (Ms II 7604 ) |
Godzinki powstały w Brugii | |
| 10 | Godzinki Saltinga | 1475-1480 | Londyn, Muzeum Wiktorii i Alberta (L 2384-1910, 1221) | Praca wykonana w Valenciennes i w Brugii współautorzy: Willem Vrelant i warsztat Mistrz Fitzwilliam 268 (fol. 85v, 97v, 153), Simon Marmion i warsztat |
|
| 11 | Godzinki Crohin-La Fontaine | 1480-1485 | Los Angeles, J. Paul Getty Museum (Ms. 23, f. 71v)[10][11], |
Mistrz Modlitewnika Drezdeńskiego: - 17 linijek pisma bastarda; - 12 półstronicowych miniatur; - 21 inicjałów; - 2 pełnostronicowe herby rycerskie[12]. |
|
| 12 | Livre des tournois | 1480-1488 | Paryż, Biblioteka Narodowa Francji (BNF Ms. fr. 2693, f. 41v, 42r) |
||
| 13 | Lekcjonarz Antoine’a Clabaulta | 1495-1500 | Paryż, Biblioteka Arsenału (Ms.661) |
Lekcjonarz został wykonany w Amiens współautor: Mistrz Antoine Clabault: - drugi zespół iluminacji. |
|
| 14 | Godzinki Huth | ok. 1480-1490 | Londyn, Biblioteka Brytyjska (Add. 38126)|[13] |
Mistrz Modlitewnika Drezdeńskiego: - 24 bordiury na kartach kalendarzowych współautorzy: Simon Marmion i pracownia: - 22 lub 24 pełnostronicowe miniatury - 50 małych miniatur Mistrz Miniatur z Houghton: 2 iluminacje Nawiedzenie i Dysputa Świętej Barbary |
|
| 15 | Wniebowzięcie Najświętszej Maryi Panny i świętych | 1475 | Londyn, Biblioteka Brytyjska (Royal 20.B.II) |
Praca stworzona dla sir Johna Donne'a | |
| 16 | Brewiarz Izabeli Katolickiej | 1488-1497 | Londyn, Biblioteka Brytyjska (Add. Ms. 18851) |
Brewiarz powstał w Brugii i Gandawie; zawiera 172 miniatur Mistrz Modlitewnika Drezdeńskiego wykonał(w pierwszych 3/4 części brewiarza): -pojedyncze pełno-stronicowe ilustracje -32 pół-stronicowych miniatur; -48 jednokolumnowych miniatur; - 7 inicjałów; - iluminacje kalendarza współautor: Gerard David - 3 półstronicowe miniatury: Narodziny, Adoracja Marii, Święta Barbara Mistrz Jakuba IV Szkockiego - 3 półstronicowe miniatury -45 jednokolumnowych miniatur w drugiej części brewiarza (fol. 404v-495) Gerard Horenbout |
|
| 17 | Godzinki Voustre Demeure | 1475-1480 | Madryt, Biblioteca Nacional de España (Wit. 25-5) |
Mistrz Modlitewnika Drezdeńskiego: - 24 miniatury kalendarzowe współautorzy: Wiedeński Mistrz Marii Burgundzkiej Lieven van Lathem Simon Marmion |
|
| 18 | Godzinki Charlotty de Bourbon-Montpensier | 1474 - 1480 | Alnwick Castle, biblioteka księcia Northumberland (Ms. 482) |
współautorzy: Simon Marmion warsztat Mistrza Pierwszego Modlitewnika Maksymiliana I |
|
| 19 | Godzinki Louthe | 1480 | Louvain-la-Neuve, Bibliothèque de l'Université catholique de Louvain (Ms. A2) |
Godzinki wykonane dla sir Johna Donne'a Mistrz Modlitewnika Drezdeńskiego: - miniatury kalendarzowe; współautor: Simon Marmion |
|
| 20 | Godzinki Emerson White (Godzinki Houghton) | Harvard University, Houghton Library (mss. typ. 443-443-1), fol. 157[14] |
współautor: Simon Marmion |
| |
| 21 | Godzinki Jana van der Scaghe i Anny de Memere | 1480 | Nová Říše, biblioteka Norbentanów (ms 10) |
Godzinki wykonane dla Jana van der Scage i jego żony Anny de Memere Mistrz Modlitewnika Drezdeńskiego: - 13 całostronicowych miniatur |
|
| 22 | Złota Legenda (Legenda Aurea) | 1490 - 1510 | Cambridge, Fitzwilliam Museum (Ms 22) |
Praca powstała dla hrabiego Oettingen Jana II w kilku etapach: w Brugii i Amiens (1490) i w Hainaut (ok. 1510). Mistrz Modlitewnika Drezdeńskiego w 1490 wykonał samodzielnie 1 miniaturę (fol. 1) oraz 2 miniatury w sekcji 1-3 i 10 współautor: Mistrz Marguerite de Liedekerke 80 miniatur (fol. 2)[15] |
|
| 23 | Godzinki | 1490 | Cambridge, Fitzwilliam Museum (Ms 1058-1975) |
Praca powstała w Brugii | |
| 24 | Godzinki Claude’a Malle d’Amiens | własność prywatna | |||
| 25 | Godzinki Maître aux Fleurs | 1480-1485 | Paryż, Biblioteka Arsenału (Ms. 638-639) |
Praca powstawała w Brugii i Gandawie; Mistrz Modlitewnika Drezdeńskiego: - medaliony kalendarzowe |
|
| 26 | Księga godzinek | 1500-1510 | Palermo, Biblioteca Centrale della Regione Siciliana (Ms. F Museo 6) |
Mistrz Modlitewnika Drezdeńskiego - miniatury kalendarzowe |
|
| 27 | Godzinki Da Costa | ok. 1510 | Bruksela, Biblioteka Królewska Belgii (Ms. IV 1260) |
Godzinki powstały w Brugii współautorzy; Mistrz van Woodhull-Harberton (fol. 165v, 171v, 205v, 207v, 210v, 212v, 216v, 223v) Mistrz Edwarda IV (fol. 116v) |
|
| 28 | Matka Boska z Dzieciątkiem i śpiewającymi aniołami i Ukrzyżowanie | ok. 1510 | Biblioteka Książąt Czartoryskich (Ms 3019, p. 105/106 en inv. Nr. XV-Rr 1984 )[16] |
| |
| 29 | Godzinki Spinola | ok. 1515-1520 | Los Angeles, J. Paul Getty Museum (Ms. Ludwig IX 18) |
Mistrz Modlitewnika Drezdeńskiego: Wizytacja (fol. 109v), Chrystus i Anna, (fol. 110r), Narodziny (fol. 119v), Chrystus przed Kajfaszem (fol. 120r) współautorzy: Gerard Horenbout Mistrz Pierwszego Modlitewnika Maksymiliana I |
_-_The_Visitation_-_Google_Art_Project.jpg)
|
Uwagi
Przypisy
- ↑ Ziemba 2008 ↓, s. 282.
- ↑ Thomas Kren: Illuminated Manuscripts from Belgium and the Netherlands in the J. Paul Getty Museum. Los Angeles: Getty Publication, 2010, s. 24.
- ↑ Kren 2003 ↓, s. 207-208.
- ↑ Master of the Dresden Prayer Book. J. Paul Getty Museum. [dostęp 2014-07-18].
- ↑ Master of the Dresden Prayer Book. Oxford Grove Art. [dostęp 2014-07-18].
- ↑ Lista prac
- ↑ Kren 2003 ↓, s. 208.
- ↑ Kren 2003 ↓, s. 268.
- ↑ Kren 2001 ↓, s. 274.
- ↑ Crohin - La Fontaine Hours. J. Paul Getty Museum. [dostęp 2014-07-18].
- ↑ Arms of Marguerite Crohin. J. Paul Getty Museum. [dostęp 2014-07-18].
- ↑ Kren 2003 ↓, s. 210.
- ↑ People of Color oiEuropean Art History
- ↑ Godzinki Houghton on-line
- ↑ Fitzwilliam Museum
- ↑ Średniowieczne rękopisy iluminowane z kolekcji Izabeli Czartoryskiej
Bibliografia
- Robert Genaille: Encyklopedia malarstwa flamandzkiego i holenderskiego. Warszawa: PWN, 2001. ISBN 83-221-0686-6.
- Thomas Kren, Scot McKendrick: Illuminating the Renaissance: The Triumph of Flemish Manuscript Painting in Europe. Oxford University Press, 2003.
- Antoni Ziemba: Sztuka Burgundii i Niderlandów 1380-1500. Sztuka dworu burgundzkiego oraz miast niderlandzkich. T. I. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, 2008.