Nowa Wioska (powiat świebodziński)
52°17′31″N 15°26′19″E/52,291944 15,438611
| wieś | |
 Nowa Wioska, widok z powietrza | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2022) |
422[2] |
| Strefa numeracyjna |
68 |
| Kod pocztowy |
66-218[3] |
| Tablice rejestracyjne |
FSW |
| SIMC |
0910989 |
Położenie na mapie gminy Lubrza  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa lubuskiego  | |
Położenie na mapie powiatu świebodzińskiego  | |
| 52°17′31″N 15°26′19″E/52,291944 15,438611[1]
| |
Nowa Wioska (niem. Neudörfel) – wieś w Polsce, położona w województwie lubuskim, w powiecie świebodzińskim, w gminie Lubrza[4][5].
Nowa Wioska z północnego wschodu przylega bezpośrednio do wsi Lubrza. Do sołectwa w Nowej Wiosce należy położony na południe od miejscowości przysiółek Wągieł. Przez wieś przepływa Kanał Niesulicki.
Położenie
[edytuj | edytuj kod]Nowa Wioska położona jest na Pojezierzu Lubuskim, dokładniej na Pojezierzu Łagowskim, w dorzeczu Obry, nad trzema jeziorami: Goszcza (48 ha, głęb. 20,2 m), Lubie (28,4 ha, głęb. do 35 m) oraz Wągieł. Krajobraz okolic wsi został ukształtowany w plejstocenie przez zlodowacenie środkowopolskie i bałtyckie[6][7].
Geograficznie w zachodniej Polsce, administracyjnie w województwie lubuskim, historycznie na północnych krańcach Dolnego Śląska, dokładniej na ziemi świebodzińskiej, w pobliżu granicy z Wielkopolską[8]. Najbliższym miastem jest Świebodzin, położony 8 kilometrów na południe od wsi.
Integralne części wsi
[edytuj | edytuj kod]| SIMC | Nazwa | Rodzaj |
|---|---|---|
| 0910995 | Wągieł | przysiółek |
Przyroda
[edytuj | edytuj kod]Okolice miejscowości porośnięte są w większości drzewostanami sosnowymi[7]. Większe zróżnicowanie drzewostanu występuje na stromych brzegach jeziora Goszcza oraz Lubie, które porośnięte są lasem ochronnym, z drzewostanem składającym się z takich gatunków drzew jak: dąb szypułkowy, robinia akacjowa, brzoza brodawkowata, świerk pospolity, jesion wyniosły, olsza czarna, buk zwyczajny, klon zwyczajny, klon jawor, czeremcha amerykańska, kasztanowiec pospolity, lipa drobnolistna, leszczyna pospolita oraz grab pospolity[9]. Kilometr na południe od Nowej Wioski znajduje się rezerwat przyrody Pniewski Ług, gdzie spotkać można chronione gatunki roślin w tym: rosiczkę okrągłolistną, bagnicę torfową oraz przygiełkę białą[10]. W pobliżu rezerwatu położony jest pomnik przyrody Krzeczkowskie Bagno, który został utworzony w celu ochrony źródlisk ze śródleśnym torfowiskiem wysokim[11].
Historia
[edytuj | edytuj kod]Według źródeł, wieś wzmiankowana w 1401 roku[12]. Pierwsza wzmianka dotyczyła, rozgraniczenia Nowej Wioski, Mostek oraz Wilkowa, dokonanego przez rajców z Krosna. Granica między wsiami została wyznaczona na jeziorze Pień, którego 1/3 przypadła dla klasztoru z Paradyża. Do 1810 roku własność opactwa cystersów z Paradyża[13]. W latach 50. XIX wieku w okolicach wsi działały kopalnie węgla brunatnego, w tym największa z nich „Concordia”[14]. Od roku 1853 miejscowość w rękach rodziny von Loose[13]. W 1944 roku w okolicy wsi odkryto żelazny miecz z 2 poł. X wieku, który posiadał napis minuskułą karolińską VLFBERHT. Napis ten interpretowany jest jako znak imienny miecznika działającego na początku IX w. na terenie między Moguncją, a Bonn. Według badaczy świadczy to o kontaktach handlowych okolic wsi z tamtym regionem[15].
Wieś została zajęta pomiędzy 30, a 31 stycznia 1945 roku przez oddziały 11 kompanii pancernej gwardii I Frontu Białoruskiego[16][17][18]. W trakcie działań wojennych miejscowość nie doznała większych zniszczeń. Następnie przeszła pod administrację polską. W latach 1945–1946 siedziba gminy Nowa Wioska[19].
25 września 1945 roku wieś – jako jednostka administracyjna powiatu sulechowsko-świebodzińskiego – została powierzona administracji wojewody poznańskiego[20], po czym z dniem 28 czerwca 1946 roku została przyłączona do woj. poznańskiego. 6 lipca 1950 roku Nowa Wioska znalazła się w powiecie świebodzińskim włączonym do nowo utworzonego (tzw. starego) województwa zielonogórskiego, do którego należała do 1975 roku. W latach 1975–1998 wieś należała administracyjnie do województwa zielonogórskiego. Od 1999 roku wieś należy do województwa lubuskiego[21].
Demografia
[edytuj | edytuj kod]Liczba ludności w poszczególnych latach[22][23][24][13][2]:
Zabytki
[edytuj | edytuj kod].jpg)
Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisany jest[25]:
- kościół filialny pod wezwaniem św. Anny, barokowy, powstały w 1670 roku, na początku XX wieku; górująca nad zabudowaniami świątynia jest drewniana o konstrukcji zrębowej; wewnątrz ołtarz pochodzący z 1630 roku
Zgodnie z uchwaloną 30 maja 2017 roku Gminną ewidencją zabytków w Nowej Wiosce chronione są ponadto[26]:
- forteczny most rolkowy nr 705 z czasów II wojny światowej, położony na Kanale Niesulickim. Fragment Międzyrzeckiego Rejonu Umocnionego, w pobliżu mostu znajdują się ruiny strzegących go obiektów oznaczone wspólnym numerem 691
- cmentarz ze słabo zachowanymi niemieckimi nagrobkami z końca XIX wieku.
- cmentarz przykościelny w centralnym punkcie wsi, wraz z historycznym otoczeniem kościoła.
- dom nr 20 z 1 poł. XIX w.
- dom nr 49 z 1 poł. XIX w.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 88523
- ↑ a b Portal internetowy Gminy Lubrza, Rok 2022 w liczbach [online] [zarchiwizowane z adresu].
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 822 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ a b Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ a b GUS. Rejestr TERYT
- ↑ S. Zajchowska, Środowisko Geograficzne, w: Studia nad początkami i rozplanowaniem miast nad środkową Odrą i dolną Wartą, Tom 1, Ziemia Lubuska, Nowa Marchia, Wielkopolska, pod red. Z. Kaczmarczyka i A. Wędzkiego, Lubuskie Towarzystwo Naukowe, Zielona Góra 1967, s. 24–25.
- ↑ a b A. Łęszczak, Z. Adamczak, ''Gmina Lubrza, przewodnik turystyczny'', Swarzędz: Instar '96, 1998, s. 9, ISBN 83-909176-1-0, OCLC 751292880.
- ↑ M. Nowacki, Wydzielenie enklawy Świebodzina w końcu XV wieku, [w:]Materiały pomocnicze do nauczania historii regionu w powiecie świebodzińskim, M. Nowacki, A. Gonciarz, Świebodzin 2002, s. 71.
- ↑ Bank danych o lasach – mapa interaktywna. Biuro Urządzania Lasu i Geodezji Leśnej. [dostęp 2019-12-29]. (pol.).
- ↑ Stan środowiska w województwie lubuskim w 2007 roku, Dział 1.2 Rezerwaty przyrody, s. 106. Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Zielonej Górze. [dostęp 2013-01-18]. (pol.).
- ↑ Rozporządzenie nr. 30 Wojewody lubuskiego z dnia 19 maja 2006 r. w sprawie ustanowienia pomnika przyrody. Lubuski Urząd Wojewódzki w Gorzowie Wielkopolskim. [dostęp 2009-02-23]. (pol.).
- ↑ * Paradyż, [w:] Słownik historyczno-geograficzny ziem polskich w średniowieczu, Instytut Historii Polskiej Akademii Nauk, 2010–2014.
- ↑ a b c R. M. Jurga, Wędrując po Gminie Lubrza, natura, historia, legenda... Przewodnik Turystyczny, Pracownia R.M. Jurga, Zielona Góra 2015, s. 8–19, ISBN 978-83-931173-8-3.
- ↑ M. Nowacki, Węgiel brunatny z okolic Świebodzina, w: Powiat Świebodziński, Szkice historyczne, Świebodzin 2006, ISBN 83-905943-5-8, s. 83.
- ↑ A. Michalak, A grodzianie […] wyszli naprzeciw z dobytymi mieczami…”więcej o występowaniu mieczy nAa środkowym nadodrzu w średniowieczu, Zielona Góra 2007, s. 215, [1]
- ↑ Przewodnik po upamiętnionych miejscach walk i męczeństwa lata wojny 1939- 1945, Rada Ochrony Pomników Walki i Męczeństwa, Sport i Turystyka 1988, ISBN 83-217-2709-3, s. 836.
- ↑ Operationskarte Ost Blatt I, Ausgabe nr 4,Oberkommando des Heeres, Stand 30.01.1945.
- ↑ Operationskarte Ost Blatt I, Ausgabe nr 4,Oberkommando des Heeres, Stand 31.01.1945.
- ↑ S. Szulc (red.), Powszechny Sumaryczny Spis Ludności z dn. 14.II 1946 r., Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 1947
- ↑ M.P. z 1945 r. nr 29, poz. 77.
- ↑ J. Bochiński, J. Zawadzki, Polska nowy podział terytorialny, przewodnik encyklopedyczny, Świat Książki, Warszawa 1999, ISBN 978-83-7227-259-1, s. 93.
- ↑ Dane uzyskane w Urzędzie Gminy Lubrza – stan na 31 grudnia 2019, Tabela: Wykaz ilościowy mieszkańców wg Miejscowości.
- ↑ Neudörfel (Züllichau-Schwiebus) – GenWiki [online], web.archive.org, 10 czerwca 2014 [dostęp 2020-01-25] [zarchiwizowane z adresu 2014-06-10].
- ↑ Dane uzyskane w Urzędzie Gminy Lubrza - stan na 31 grudnia 2010,Tabela: Wykaz ilościowy mieszkańców wg Miejscowości
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych woj. lubuskiego - stan na 31.12.2012 r.. Narodowy Instytut Dziedzictwa. s. 70. [dostęp 2013-02-15].
- ↑ Uchwała nr XXIV/163/2017 Rady Gminy Lubrza z dnia 30 maja 2017 r.
