Nowa Wioska (powiat świebodziński)

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Nowa Wioska
wieś
Ilustracja
Nowa Wioska, widok z powietrza
Państwo

 Polska

Województwo

 lubuskie

Powiat

świebodziński

Gmina

Lubrza

Liczba ludności (2022)

422[2]

Strefa numeracyjna

68

Kod pocztowy

66-218[3]

Tablice rejestracyjne

FSW

SIMC

0910989

Położenie na mapie gminy Lubrza
Mapa konturowa gminy Lubrza, blisko centrum na prawo znajduje się punkt z opisem „Nowa Wioska”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, po lewej znajduje się punkt z opisem „Nowa Wioska”
Położenie na mapie województwa lubuskiego
Mapa konturowa województwa lubuskiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Nowa Wioska”
Położenie na mapie powiatu świebodzińskiego
Mapa konturowa powiatu świebodzińskiego, blisko centrum u góry znajduje się punkt z opisem „Nowa Wioska”
Ziemia52°17′31″N 15°26′19″E/52,291944 15,438611[1]
Multimedia w Wikimedia Commons

Nowa Wioska (niem. Neudörfel) – wieś w Polsce, położona w województwie lubuskim, w powiecie świebodzińskim, w gminie Lubrza[4][5].

Nowa Wioska z północnego wschodu przylega bezpośrednio do wsi Lubrza. Do sołectwa w Nowej Wiosce należy położony na południe od miejscowości przysiółek Wągieł. Przez wieś przepływa Kanał Niesulicki.

Położenie[edytuj | edytuj kod]

Nowa Wioska położona jest na Pojezierzu Lubuskim, dokładniej na Pojezierzu Łagowskim, w dorzeczu Obry, nad trzema jeziorami: Goszcza (48 ha, głęb. 20,2 m), Lubie (28,4 ha, głęb. do 35 m) oraz Wągieł. Krajobraz okolic wsi został ukształtowany w plejstocenie przez zlodowacenie środkowopolskie i bałtyckie[6][7].

Geograficznie w zachodniej Polsce, administracyjnie w województwie lubuskim, historycznie na północnych krańcach Dolnego Śląska, dokładniej na ziemi świebodzińskiej, w pobliżu granicy z Wielkopolską[8]. Najbliższym miastem jest Świebodzin, położony 8 kilometrów na południe od wsi.

Integralne części wsi[edytuj | edytuj kod]

Integralne części wsi Nowa Wioska[4][5]
SIMC Nazwa Rodzaj
0910995 Wągieł przysiółek

Przyroda[edytuj | edytuj kod]

Okolice miejscowości porośnięte są w większości drzewostanami sosnowymi[7]. Większe zróżnicowanie drzewostanu występuje na stromych brzegach jeziora Goszcza oraz Lubie, które porośnięte są lasem ochronnym, z drzewostanem składającym się z takich gatunków drzew jak: dąb szypułkowy, robinia akacjowa, brzoza brodawkowata, świerk pospolity, jesion wyniosły, olsza czarna, buk zwyczajny, klon zwyczajny, klon jawor, czeremcha amerykańska, kasztanowiec pospolity, lipa drobnolistna, leszczyna pospolita oraz grab pospolity[9]. Kilometr na południe od Nowej Wioski znajduje się rezerwat przyrody Pniewski Ług, gdzie spotkać można chronione gatunki roślin w tym: rosiczkę okrągłolistną, bagnicę torfową oraz przygiełkę białą[10]. W pobliżu rezerwatu położony jest pomnik przyrody Krzeczkowskie Bagno, który został utworzony w celu ochrony źródlisk ze śródleśnym torfowiskiem wysokim[11].

Historia[edytuj | edytuj kod]

Według źródeł, wieś wzmiankowana w 1401 roku[12]. Pierwsza wzmianka dotyczyła, rozgraniczenia Nowej Wioski, Mostek oraz Wilkowa, dokonanego przez rajców z Krosna. Granica między wsiami została wyznaczona na jeziorze Pień, którego 1/3 przypadła dla klasztoru z Paradyża. Do 1810 roku własność opactwa cystersów z Paradyża[13]. W latach 50. XIX wieku w okolicach wsi działały kopalnie węgla brunatnego, w tym największa z nich „Concordia”[14]. Od roku 1853 miejscowość w rękach rodziny von Loose[13]. W 1944 roku w okolicy wsi odkryto żelazny miecz z 2 poł. X wieku, który posiadał napis minuskułą karolińską VLFBERHT. Napis ten interpretowany jest jako znak imienny miecznika działającego na początku IX w. na terenie między Moguncją, a Bonn. Według badaczy świadczy to o kontaktach handlowych okolic wsi z tamtym regionem[15].

Most rolkowy nr 705 w Nowej Wiosce

Wieś została zajęta pomiędzy 30, a 31 stycznia 1945 roku przez oddziały 11 kompanii pancernej gwardii I Frontu Białoruskiego[16][17][18]. W trakcie działań wojennych miejscowość nie doznała większych zniszczeń. Następnie przeszła pod administrację polską. W latach 1945–1946 siedziba gminy Nowa Wioska[19].

25 września 1945 roku wieś – jako jednostka administracyjna powiatu sulechowsko-świebodzińskiego – została powierzona administracji wojewody poznańskiego[20], po czym z dniem 28 czerwca 1946 roku została przyłączona do woj. poznańskiego. 6 lipca 1950 roku Nowa Wioska znalazła się w powiecie świebodzińskim włączonym do nowo utworzonego (tzw. starego) województwa zielonogórskiego, do którego należała do 1975 roku. W latach 1975–1998 wieś należała administracyjnie do województwa zielonogórskiego. Od 1999 roku wieś należy do województwa lubuskiego[21].

Demografia[edytuj | edytuj kod]

Liczba ludności w poszczególnych latach[22][23][24][13][2]:

Zabytki[edytuj | edytuj kod]

Kościół pw. św. Anny
Jedna z zachowanych tablic nagrobnych

Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisany jest[25]:

  • kościół filialny pod wezwaniem św. Anny, barokowy, powstały w 1670 roku, na początku XX wieku; górująca nad zabudowaniami świątynia jest drewniana o konstrukcji zrębowej; wewnątrz ołtarz pochodzący z 1630 roku

Zgodnie z uchwaloną 30 maja 2017 roku Gminną ewidencją zabytków w Nowej Wiosce chronione są ponadto[26]:

  • forteczny most rolkowy nr 705 z czasów II wojny światowej, położony na Kanale Niesulickim. Fragment Międzyrzeckiego Rejonu Umocnionego, w pobliżu mostu znajdują się ruiny strzegących go obiektów oznaczone wspólnym numerem 691
  • cmentarz ze słabo zachowanymi niemieckimi nagrobkami z końca XIX wieku.
  • cmentarz przykościelny w centralnym punkcie wsi, wraz z historycznym otoczeniem kościoła.
  • dom nr 20 z 1 poł. XIX w.
  • dom nr 49 z 1 poł. XIX w.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 88523
  2. ↑ a b Portal internetowy Gminy Lubrza, Rok 2022 w liczbach [online] [zarchiwizowane z adresu].
  3. ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 822 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
  4. ↑ a b Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
  5. ↑ a b GUS. Rejestr TERYT
  6. ↑ S. Zajchowska, Środowisko Geograficzne, w: Studia nad początkami i rozplanowaniem miast nad środkową Odrą i dolną Wartą, Tom 1, Ziemia Lubuska, Nowa Marchia, Wielkopolska, pod red. Z. Kaczmarczyka i A. Wędzkiego, Lubuskie Towarzystwo Naukowe, Zielona Góra 1967, s. 24–25.
  7. ↑ a b A. Łęszczak, Z. Adamczak, ''Gmina Lubrza, przewodnik turystyczny'', Swarzędz: Instar '96, 1998, s. 9, ISBN 83-909176-1-0, OCLC 751292880.
  8. ↑ M. Nowacki, Wydzielenie enklawy Świebodzina w końcu XV wieku, [w:]Materiały pomocnicze do nauczania historii regionu w powiecie świebodzińskim, M. Nowacki, A. Gonciarz, Świebodzin 2002, s. 71.
  9. ↑ Bank danych o lasach – mapa interaktywna. Biuro Urządzania Lasu i Geodezji Leśnej. [dostęp 2019-12-29]. (pol.).
  10. ↑ Stan środowiska w województwie lubuskim w 2007 roku, Dział 1.2 Rezerwaty przyrody, s. 106. Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Zielonej Górze. [dostęp 2013-01-18]. (pol.).
  11. ↑ Rozporządzenie nr. 30 Wojewody lubuskiego z dnia 19 maja 2006 r. w sprawie ustanowienia pomnika przyrody. Lubuski Urząd Wojewódzki w Gorzowie Wielkopolskim. [dostęp 2009-02-23]. (pol.).
  12. ↑ * Paradyż, [w:] Słownik historyczno-geograficzny ziem polskich w średniowieczu, Instytut Historii Polskiej Akademii Nauk, 2010–2014.
  13. ↑ a b c R. M. Jurga, Wędrując po Gminie Lubrza, natura, historia, legenda... Przewodnik Turystyczny, Pracownia R.M. Jurga, Zielona Góra 2015, s. 8–19, ISBN 978-83-931173-8-3.
  14. ↑ M. Nowacki, Węgiel brunatny z okolic Świebodzina, w: Powiat Świebodziński, Szkice historyczne, Świebodzin 2006, ISBN 83-905943-5-8, s. 83.
  15. ↑ A. Michalak, A grodzianie […] wyszli naprzeciw z dobytymi mieczami…”więcej o występowaniu mieczy nAa środkowym nadodrzu w średniowieczu, Zielona Góra 2007, s. 215, [1]
  16. ↑ Przewodnik po upamiętnionych miejscach walk i męczeństwa lata wojny 1939- 1945, Rada Ochrony Pomników Walki i Męczeństwa, Sport i Turystyka 1988, ISBN 83-217-2709-3, s. 836.
  17. ↑ Operationskarte Ost Blatt I, Ausgabe nr 4,Oberkommando des Heeres, Stand 30.01.1945.
  18. ↑ Operationskarte Ost Blatt I, Ausgabe nr 4,Oberkommando des Heeres, Stand 31.01.1945.
  19. ↑ S. Szulc (red.), Powszechny Sumaryczny Spis Ludności z dn. 14.II 1946 r., Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 1947
  20. ↑ M.P. z 1945 r. nr 29, poz. 77.
  21. ↑ J. Bochiński, J. Zawadzki, Polska nowy podział terytorialny, przewodnik encyklopedyczny, Świat Książki, Warszawa 1999, ISBN 978-83-7227-259-1, s. 93.
  22. ↑ Dane uzyskane w Urzędzie Gminy Lubrza – stan na 31 grudnia 2019, Tabela: Wykaz ilościowy mieszkańców wg Miejscowości.
  23. ↑ Neudörfel (Züllichau-Schwiebus) – GenWiki [online], web.archive.org, 10 czerwca 2014 [dostęp 2020-01-25] [zarchiwizowane z adresu 2014-06-10].
  24. ↑ Dane uzyskane w Urzędzie Gminy Lubrza - stan na 31 grudnia 2010,Tabela: Wykaz ilościowy mieszkańców wg Miejscowości
  25. ↑ Rejestr zabytków nieruchomych woj. lubuskiego - stan na 31.12.2012 r.. Narodowy Instytut Dziedzictwa. s. 70. [dostęp 2013-02-15].
  26. ↑ Uchwała nr XXIV/163/2017 Rady Gminy Lubrza z dnia 30 maja 2017 r.
Gmina Lubrza
Wsie
Kolonie
Osady
Osady leśne
Integralne
części wsi

Herb gminy Lubrza

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Nowa_Wioska_(powiat_świebodziński)&oldid=72572925”