Paroząb ostry

Paroząb ostry
	; Jako Tortula gracilis; (drugi od góry, pierwszy od lewej)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	mchy
Klasa	prątniki
Rząd	płoniwowce
Rodzina	płoniwowate
Rodzaj	paroząb
Gatunek	paroząb sztywny
Odmiana	paroząb ostry
	Nazwa systematyczna
	Didymodon rigidulus var. gracilis (Schleich. ex Hook. & Grev.) R.H. Zander; Cryptog. Bryol. Lichénol. 2: 393 1981.
Synonimy
	Barbula acuta (Brid.) Brid.; Didymodon acutus (Brid.) K. Saito; Tortula gracilis Schleich. ex Hook. & Grev.;
	Barbula acuta (Brid.) Brid.; Didymodon acutus (Brid.) K. Saito; Tortula gracilis Schleich. ex Hook. & Grev.;
	Multimedia w Wikimedia Commons

Paroząb ostry^[4] (Didymodon rigidulus var. gracilis (Schleich. ex Hook. & Grev.) R.H. Zander) – odmiana mchu należąca do rodziny płoniwowatych (Pottiaceae Schimp.).

Rozmieszczenie geograficzne[edytuj | edytuj kod]

Występuje w Ameryce Północnej (Grenlandia, Kanada, Stany Zjednoczone, Meksyk), Ameryce Centralnej, Ameryce Południowej, Europie, Azji (Syberia), Afryce i na Islandii^[5].

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Gametofit: Formuje oliwkowozielone lub brązowe kępy, kontrastujące ciemnym kolorem z otaczającą je roślinnością^[6]. Listki łodygowe długości 1,5–2,5 mm^[6], krótsze na suchych a dłuższe na mokrych siedliskach, lancetowate, ostro zakończone, stulone do słabo rozpostartych w stanie suchym^[5]. Listki są osadzone na delikatnych łodyżkach^[5] o długości 1–2 cm^[6]. Żebro pojedyncze, kończące się zwykle w wierzchołku listka lub wystające w formie ostrego kolca^[5].
Sporofit: Zęby perystomu od krótkich i prostych do długich i skręconych^[5].
Taksony podobne: Paroząb mylny Didymodon fallax ma krótsze (1–2 mm), mniej zaostrzone listki, ustawione bardziej poziomo. Odmiana Didymodon rigidulus var. icmadophilus jest rzadkim mchem wyżynnym, rośnie w gęstszych kępach, listki mają dłuższy wierzchołek. Typowy paroząb sztywny D. rigidulus rośnie głównie na skałach, jest ciemnozielony. Paroząb winnicowy D. vinealis zwykle rośnie na kamieniu, ale może wystąpić na glebach wapiennych, ma zazwyczaj jaśniejszy żółtozielony kolor. Pseudocrossidium hornschuchianum ma krótsze listki (ok. 1–1,5 mm) z szeroko i znacznie zawiniętymi brzegami^[6].

Biologia i ekologia[edytuj | edytuj kod]

Puszki zarodni dojrzewają od wiosny do zimy^[5]. Rzadko spotykane w Brytanii^[6]. Rozmnaża się również wegetatywnie przy pomocy rozmnóżek^[5].

Rośnie na podłożu skalnym lub glebie. Preferuje bazalt, wapienne wychodnie i półki, żwir, glebę i muł. Występuje na obszarach, gdzie zachodzi pęcznienie mrozowe, w tundrze, wzdłuż dróg i ścieżek^[5]. Spotykany również na wydmach, rzadko na półkach skalnych w górach^[6]. Występuje na wysokościach 0–3000 m n.p.m.^[5]

Systematyka i nazewnictwo[edytuj | edytuj kod]

Synonimy^[3]: Barbula acuta (Brid.) Brid., Barbula pseudogracilis Müll. Hal., Didymodon acutus (Brid.) K. Saito, Tortula acuta Brid., Tortula gracilis Schleich. ex Hook. & Grev.

Zagrożenia[edytuj | edytuj kod]

Takson wpisany w randze gatunku jako Didymodon acutus na czerwoną listę mchów województwa śląskiego z kategorią zagrożenia „DD” (o nieokreślonym zagrożeniu, wymagające dokładniejszych danych, stan na 2011 r.). W Czechach w 2005 r. nadano mu kategorię „LR” (o niskim stopniu zagrożenia)^[4].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-26] (ang.).
↑ B.B. Goffinet B.B., W.R.W.R. Buck W.R.W.R., Classification of the Bryophyta, University of Connecticut, 2008– [dostęp 2017-03-18] (ang.).
↑ ^a ^b Didymodon rigidulus var. gracilis. [w:] The Plant List v1.1 [on-line]. [dostęp 2017-03-18]. (ang.).
↑ ^a ^b Adam Stebel, Barbara Fojcik, Henryk Klama, Jan Żarnowiec. Czerwona lista mszaków województwa śląskiego - The Red List of Threatened Bryophytes of Silesian Voivodship. „Czerwone listy wybranych grup grzybów i roślin województwa śląskiego”. 2, 2012. Centrum Dziedzictwa Przyrody Górnego Śląska. ISSN 1427-9142. [dostęp 2017-03-18]. (pol.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ Didymodon rigidulus var. gracilis. [w:] Bryophyte Flora of North America Vol. 1 [on-line]. [dostęp 2017-03-18]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Didymodon acutus. W: Mosses and Liverworts of Britain and Ireland - a field guide. Ian Atherton, Sam Bosanquet, Mark Lawley (red.). Wyd. I. British Bryological Society, 2010, s. 456. ISBN 978-0-9561310-1-0. [dostęp 2017-03-18]. (ang.).

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-26] (ang.).

[goffinet-2] B.B. Goffinet B.B., W.R.W.R. Buck W.R.W.R., Classification of the Bryophyta, University of Connecticut, 2008– [dostęp 2017-03-18] (ang.).

[tpl-3] Didymodon rigidulus var. gracilis. [w:] The Plant List v1.1 [on-line]. [dostęp 2017-03-18]. (ang.).

[redslask-4] Adam Stebel, Barbara Fojcik, Henryk Klama, Jan Żarnowiec. Czerwona lista mszaków województwa śląskiego - The Red List of Threatened Bryophytes of Silesian Voivodship. „Czerwone listy wybranych grup grzybów i roślin województwa śląskiego”. 2, 2012. Centrum Dziedzictwa Przyrody Górnego Śląska. ISSN 1427-9142. [dostęp 2017-03-18]. (pol.).

[efloras-5] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ Didymodon rigidulus var. gracilis. [w:] Bryophyte Flora of North America Vol. 1 [on-line]. [dostęp 2017-03-18]. (ang.).

[bbs-6] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Didymodon acutus. W: Mosses and Liverworts of Britain and Ireland - a field guide. Ian Atherton, Sam Bosanquet, Mark Lawley (red.). Wyd. I. British Bryological Society, 2010, s. 456. ISBN 978-0-9561310-1-0. [dostęp 2017-03-18]. (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]