Paroząb winnicowy
_9256.JPG)
| |||
| Systematyka[1][2] | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Podkrólestwo | |||
| Nadgromada | |||
| Gromada | |||
| Klasa | |||
| Rząd | |||
| Rodzina | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
paroząb winnicowy | ||
| Nazwa systematyczna | |||
| Didymodon vinealis (Brid.) R.H. Zander Phytologia 41: 25 1978.[3] | |||
| Synonimy | |||
| |||
Paroząb winnicowy (Didymodon vinealis (Brid.) R.H. Zander) – gatunek mchu należący do rodziny płoniwowatych (Pottiaceae Schimp.). Występuje w północnej strefie umiarkowanej[4].
Rozmieszczenie geograficzne[edytuj | edytuj kod]
Występuje w Ameryce Północnej, Europie, Azji (Rosja, Chiny, Nepal, Indie) i północnej Afryce[5]. W Polsce podawany m.in. z województwa śląskiego[6], z okolic Chrzanowa, Warszawy i Krakowa[7].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
- Gametofit
- Formuje gęste darnie lub poduszki[8]. Rośliny przeważnie zielone do ciemnozielonych, zazwyczaj z rudawym odcieniem[4], dolne listki brązowe[8]. Łodyżki osiągają od 0,5[8] do 2[4][8] cm wysokości. Listki łodygowe skręcone i stulone do słabo rozpostartych w stanie suchym, rozpostarte do odgiętych, gdy wilgotne. Blaszka lancetowata, długości 0,8–2,5 mm, rzadziej do 4 mm, wierzchołek zaostrzony. Żebro niewystające lub lekko wystające z wierzchołka[4].
- Sporofit
- Seta długości 0,8–1 cm. Puszka zarodni długości 1,5–2,5 mm. Perystom o 32 zębach, do połowy lub jednokrotnie skręconych, długości do 1300 µm, sporadycznie śladowych lub nieobecnych. Zarodniki o średnicy 9–12 µm[4].
-
Pokrój -
Listki
_9252.JPG)
_9438.JPG)
- Gatunki podobne
- Paroząb sztywny Didymodon rigidulus ma zwykle ciemniejszy zielony kolor, rośnie w wilgotniejszych, zacienionych miejscach, puszki wykształca później. D. nicholsonii jest ciemniejszy i zwykle porasta asfalt, ścieżki żwirowe, betonowe i brzegi rzek. Listki D. fallax odginają się od łodyżki, są skręcone w stanie suchym. Listki Ceratodon purpureus mają zmienny kolor, ale często są rudawe, z błyszczącymi brzegami, gatunek ten często wytwarza puszki[8].
Biologia i ekologia[edytuj | edytuj kod]
Sporogony wytwarza rzadko, od wiosny do lata[8].
Rośnie na skałach wapiennych lub glebie na łąkach[5]. Lokalnie pospolity na suchych murach i niezacienionych skałach[8].
Systematyka i nazewnictwo[edytuj | edytuj kod]
Synonimy[3]: Barbula bakeri Cardot & Thér., Barbula chrysochaete Müll. Hal., Barbula circinnatula Müll. Hal. & Kindb., Barbula cylindrica (Taylor) Schimp., Barbula elbertii Broth., Barbula fusca Müll. Hal., Barbula horridifolia Müll. Hal. & Kindb., Barbula lateritia Kindb., Barbula luehmannii Broth. & Geh., Barbula pachydictyon Broth., Barbula pseudorigidula Kindb., Barbula rectifolia Taylor, Barbula robustifolia Müll. Hal. & Kindb., Barbula semitorta Sull., Barbula subcontorta Broth., Barbula subcylindrica Broth., Barbula subgracilis Müll. Hal. & Kindb., Barbula subtorquata Müll. Hal. & Hampe, Barbula torquata Taylor, Barbula tortellifolia Müll. Hal. & Kindb., Barbula treleasii Cardot & Thér., Barbula vinealis Brid., Barbula virescens Lesq., Tortula insulana De Not.
Odmiany[3]:
- Didymodon vinealis var. luridus (Hornsch.) R.H. Zander
- Didymodon vinealis var. rubiginosus (Mitt.) R.H. Zander
Zagrożenia i ochrona[edytuj | edytuj kod]
Gatunek został wpisany na czerwoną listę mchów województwa śląskiego z kategorią zagrożenia „DD” (o nieokreślonym zagrożeniu, wymagające dokładniejszych danych, stan na 2011 r.). W Czechach w 2005 r. również nadano mu kategorię „DD”, zaś w 2001 r. na Słowacji kategorię „NT” (bliski zagrożenia)[6].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-26] (ang.).
- ↑ B. Goffinet, W.R. Buck, Classification of the Bryophyta, University of Connecticut, 2008– [dostęp 2017-03-11] (ang.).
- ↑ a b c Didymodon vinealis. [w:] The Plant List [on-line]. [dostęp 2017-03-11]. (ang.).
- ↑ a b c d e Didymodon vinealis. [w:] Bryophyte Flora of North America Vol. 1 [on-line]. [dostęp 2017-03-11]. (ang.).
- ↑ a b Didymodon vinealis. [w:] Moss Flora of China V. 2 [on-line]. [dostęp 2017-03-11]. (ang.).
- ↑ a b Adam Stebel, Barbara Fojcik, Henryk Klama, Jan Żarnowiec. Czerwona lista mszaków województwa śląskiego – The Red List of Threatened Bryophytes of Silesian Voivodship. „Czerwone listy wybranych grup grzybów i roślin województwa śląskiego”. 2, 2012. Centrum Dziedzictwa Przyrody Górnego Śląska. ISSN 1427-9142. [dostęp 2017-03-11]. (pol.).
- ↑ Bronisław Szafran: Mchy (Musci). Tom I. Warszawa: PAN, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1957, s. 374.
- ↑ a b c d e f g Didymodon vinealis. W: Mosses and Liverworts of Britain and Ireland – a field guide. Ian Atherton, Sam Bosanquet, Mark Lawley (red.). Wyd. I. British Bryological Society, 2010, s. 462. ISBN 978-0-9561310-1-0. [dostęp 2017-03-11]. (ang.).