Partia Islamska (frakcja Hekmatjara)
| |
| Państwo | |
|---|---|
| Lider | |
| Data założenia |
1979 |
| Ideologia polityczna | |
| Liczba członków |
ponad 1500[2] |
| Strona internetowa | |
Partia Islamska (pers حزب اسلامی, Hezb-e Islami) - kierowana przez Gulbuddina Hekmatjara frakcja kontynuująca działalność podzielonej w 1979 roku Partii Islamskiej[3]. Ugrupowanie dąży do naśladowania Bractwa Muzułmańskiego i praktykuje panislamizm[4].
Partia była podjerzewana o współpracę z Koreą Północną[5] oraz z Państwem Islamskim[6][7][8][9]. Potwierdzone były jednak powiązania z Usamą ibn Ladinem, z tego powodu Partia Islamska została uznana za organizację terrorystyczną w Kanadzie[10], Stanach Zjednoczonych[11] i Wielkiej Brytanii[12]. Działacze Partii Islamskiej byli zaangażowani w uprawę opium i produkcję heroiny[13][14].
Historia[edytuj | edytuj kod]
1979–1992[edytuj | edytuj kod]
Podczas radzieckiej interwencji w Afganistanie, Partia Islamska była finansowana za pośrednictwem pakistańskiego wywiadu, wsparcie finansowe było otrzymywane również od Stanów Zjednoczonych[15], Arabii Saudyjskiej[16] i od powiązanej z zachodnioniemiecką partią CSU Fundacji im. Hannsa Seidela[17]. Partia nawiązała również kontakty z brytyjskim wywiadem MI6, która zapewniała działaczom partyjnym szkolenia wojskowe i uzbrojenie[18].
W latach 1979-1981 Partia Islamska była uważana za jedną z ważniejszych grup mudżahedinów[19][20][21][22][15]. Ugrupowanie było silnie popierane w prowincjach Kunar, Laghman, Nangarhar i Paktika; do 1994 roku partia utrzymywała bliskie relacje z Pakistanem[16][23].
W 1986 roku Gulbuddin Hekmatjar spotkał się z Margaret Thatcher na Downing Street[18].
W 1990 roku partia poparła władzę prezydenta Iraku Saddama Hussajna, co skutkowało utratą poparcia ze strony Arabii Saudyjskiej[23]. Na początku lat 90. Hekmatjar prowadził kilka obozów szkoleniowych i był zaangażowany w wysyłanie przeszkolonych najemników do innych krajów muzułmańskich[11]. W 1996 roku udzielił również schronu Usamie ibn Ladinowi, który wówczas uciekł z Sudanu[11].
1992–2001[edytuj | edytuj kod]
W 1993 roku na mocy umowy między Gulbuddinem Hekmatjarem a azerskim rządem, Partia Islamska zaangażowała się w Wojnę o Górski Karabach opowiadając się po stronie azerskiej[24]; Fazal Hak Mudżahid zwerbował od 1500 do 2500 weteranów wojny afgańsko-radzieckiej[25] do walki przeciwko siłom armeńskim i karabaskim[26].
We wrześniu 1996 roku po przejęciu władzy przez reprezentującego talibów Mohammada Omara, Partia Islamska została odsunięta od afgańskiego życia politycznego na około dekadę[27]; część ważnych polityków partii przyłączyła się jednak do talibów z powodu podobieństw w poglądach politycznych[23].
Podczas toczącej się w latach 1992-1996 wojny domowej w Afganistanie działacze partyjni byli odpowiedzialni za bombardowania Kabulu w 1994 roku, w wyniku których zginęło ponad 25 tys. cywili[27].
Od 2001[edytuj | edytuj kod]
Gulbuddin Hekmatjar sprzeciwiał się amerykańskiej interwencji w Afganistanie[28][29]; wraz ze swoją partią sprzymierzył się z talibami i Al-Ka’idą[23][10] w celu walki przeciwko władzy nowego prezydenta Afganistanu, Hamida Karzaja[30][27]. Mimo to, w latach 2001-2006 jego partia nie była uznawana przez Departament Stanu Stanów Zjednoczonych za organizację terrorystyczną[31][32][33][34][35][36].
Pojawiły się doniesienia o starciach między politykami Partii Islamskiej a Talibami oraz o przejściu polityków partii na stronę afgańskiego rządu; najważniejsi działacze partyjni spotkali się w maju 2004 z prezydentem Afganistanu Hamidem Karzajem oraz odrzucili współpracę partii z Al-Ka’idą i talibami[30]. Według ówczesnego przewodniczącego parlamentu, Sardara Rahmanoglu, w 2004 roku 150 działaczy partii Partii Islamskiej zadeklarowało poparcie dla Hamida Karzaja w wyborach prezydenckich[37]; politycy tej partii piastowali wówczas 30-40% urzędów państwowych, uwzględniając również ministerstwa[27][29].
W 2006 roku Radio Wolna Europa poinformowało, że Gulbuddin Hekmatjar miał oświadczyć w arabskojęzycznej telewizji Al-Dżazira, że chce, by jego siły walczyły u boku Al-Ka’idy[38]. Następnego roku miały być one aktywne w okolicach miast Dżalalabad i Mazar-i Szarif[39]. Według Międzynarodowych Sił Wsparcia Bezpieczeństwa, siły Hekmatjara w 2008 roku liczyły około 1000 osób[40].
Główny rzecznik Partii Islamskiej Harun Zarghun spotkał się w marcu 2010 roku w Kabulu z afgańskimi władzami; delegacja przedstawiła władzom 15-punktowy plan wzywający do wycofania się obcych wojsk z Afganistanu do lipca 2010[41]. Jednym z postulatów było również utworzenie w grudniu 2010 roku rządu tymczasowego, który miałby w następnym roku przeprowadzić wybory krajowe; Zarghun zaproponował opublikowanie nowej konstytucji[42][43]. Tego roku wiceprezydent Afganistanu Mohammad Kasim Fahim podczas obchodów nowruzu zaprosił zbrojnych działaczy Partii Islamskiej do wzięcia udziału w zaplanowanej na koniec kwietnia lub początek maja 2010 roku konferencji Loja Dżirga; spotkanie miało poruszać tematykę pokoju w Afganistanie[44].
W 2010 bojówki partii były odpowiedzialne za dokonanie strzelanin w prowincji Badachszan, w wyniku których zginęło 10 osób, z czego tylko 2 Afgańczyków[45][46][47].
18 września 2012 roku Partia Islamska przyznała się do zamachu w Kabulu, w którym zginęło 9 osób, w tym sprawczyni[48]; partia oświadczyła, że zamach był dokonany w odwecie za produkcję filmu Niewinność muzułmanów[49].
16 maja 2013 roku miał miejsce kolejny zamach w Kabulu; w wyniku eksplozji wyładowanej materiałami wybuchowymi Toyoty Corolli zginęło co najmniej 16 osób, w tym kilku Amerykanów[50][51]. Sprawcą był 24-latek z południa Afganistanu, który był powiązany z Partią Islamską[50].
W wyborach prezydenckich w Afganistanie w 2014 partia poparła kandydaturę Kutbuddina Hilala na to stanowisko, jednak sam do wyborów przystąpił jako niezależny kandydat[48][20].
W lipcu 2015 Gulbuddin Hekmatjar miał wezwać zwolenników swojej partii do wsparcia Państwa Islamskiego w walce przeciwko talibom[7], co zostało zaprzeczone przez rzecznika partii, Haruna Zarghuna[52].
W 2014 roku Partia Islamska rozpoczęła negocjacje z władzami Afganistanu[53]. Ostatecznie dnia 22 września 2016 roku partia porozumiała się z afgańskim rządem; Partia Islamska zgodziła się na zaprzestanie działań wojennych i zerwanie powiązań z ekstremistycznymi organizacjami w zamian za poparcie dla zniesienia międzynarodowych sankcji na Hekmatjara, uznanie partii i wysokie stanowisko w rządzie[54][55][51]. Porozumienie weszło w życie 29 września[56][51]. W grudniu władze Afganistanu oficjalnie zwróciły się do ONZ z prośbą o zniesienie sankcji wobec Hekmatjara[57][58], które zostały oficjalnie zniesione dnia 4 lutego następnego roku[59][60]. Prośba o zniesienie sankcji została również poparta przez Rosję[61].
14 czerwca 2018 roku 180 osób powiązanych z Partią Islamską zostało zwolnionych z więzień[62].
Dnia 17 sierpnia 2021 roku Hekmatjar wraz z byłym już prezydentem Afganistanu Hamidem Karzajem i byłym premierem Abdullahem Abdullahem spotkali się w Dosze z delegacją talibów[63][64]; prezydent Aszraf Ghani, który opuścił Afganistan, poparł negocjacje z nowymi afgańskimi władzami[65][66].
Poparcie w wyborach[edytuj | edytuj kod]
Wybory prezydenckie[edytuj | edytuj kod]
| Wybory | Kandydat | I tura | ||
|---|---|---|---|---|
| Głosów | % | |||
| 2019 | Gulbuddin Hekmatjar | 70 241 | 3,85 (3.) | |
Wybory parlamentarne[edytuj | edytuj kod]
| Wybory | Mandaty do Izby Ludowej | +/− |
|---|---|---|
| 2005 | 12/249
|
– |
| 2010 | 1/249
|
 11
|
| 2018 | 0/249
|
1
|
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Lansford 2015 ↓.
- ↑ Woodall i Gunaratna 2015 ↓.
- ↑ Sands i Fazelminallah 2019 ↓, s. 94.
- ↑ Jones 2008 ↓, s. 28-29.
- ↑ Simon Tisdall: Afghanistan war logs reveal hand of Osama bin Laden. theguardian.com, 2010-07-26. (ang.).
- ↑ Avaneesh Pandey: Gulbuddin Hekmatyar's Hezb-e-Islami Announces Support For ISIS In Afghanistan To Combat Taliban. ibtimes.com, 2015-06-07. (ang.).
- ↑ a b Joanna Paraszczuk: Afghanistan's Hekmatyar Announces Support For IS In Fight Against Taliban. rferl.org, 2015-07-07. (ang.).
- ↑ Syed Salahuddin: Afghan government has no links with Daesh, former insurgent leader insists. arabnews.com, 2018-01-06. (ang.).
- ↑ Ruchi Kumar: ISIS sympathiser Gulbuddin Hekmatyar announces participation in Afghan peace talks. catchnews.com, 2017-02-14. [dostęp 2021-04-14]. (ang.).
- ↑ a b Entités inscrites actuellement. publicsafety.gc.ca. [dostęp 2009-01-29]. (fr.).
- ↑ a b c Detainee Related Documents. dod.mil. [dostęp 2008-03-14]. (ang.).
- ↑ Proscribed terrorist groups. security.homeoffice.gov.uk. [dostęp 2009-12-12]. (ang.).
- ↑ Cooley 2002 ↓, s. 1927-2008.
- ↑ Cornell 2007 ↓, s. 207-227.
- ↑ a b Griffin 2001 ↓.
- ↑ a b Bergen 2001 ↓, s. 69.
- ↑ Pohly 1992 ↓, s. 154.
- ↑ a b Phil Miller: How MI6 backed ‘right-wing religious fanatics’ in Afghanistan. dailymaverick.co.za, 2021-09-04. (ang.).
- ↑ Amstutz 1994 ↓.
- ↑ a b گلبدین حکمتیار از هوادارانش خواست در انتخابات شرکت کنند. isna.ir, 2014-01-23. (pers.).
- ↑ Woodall i Gunaratna 2015 ↓, s. 214-215.
- ↑ Johnson 2018 ↓, s. 196.
- ↑ a b c d Roy i Sfeir 2007 ↓, s. 133.
- ↑ Sneider 1993 ↓.
- ↑ de Waal 2003 ↓, s. 337.
- ↑ Reports from Fundamentalism-stricken AFGHANISTAN. rawa.org. (ang.).
- ↑ a b c d Gulbuddin Hekmatyar’s Return to the Afghan Insurgency. jamestown.org, 2008-05-29. [dostęp 2008-06-02]. (ang.).
- ↑ Political parties/groups and leaders in Afghanistan. afgan-web.com. [dostęp 2009-02-12]. (ang.).
- ↑ a b Chareyron 2010 ↓, s. 83-96.
- ↑ a b David C. Isby: Trojan Horse or Genuine Schism? The Hezb-e-islami Split. jamestown.org, 2004-06-03. (ang.).
- ↑ Departament Stanu Stanów Zjednoczonych: 2001 Report on Foreign Terrorist Organizations. 2001-2009.state.gov, 2001-10-05. (ang.).
- ↑ Departament Stanu Stanów Zjednoczonych: Foreign Terrorist Organizations List. 2001-2009.state.gov, 2002-10-23. (ang.).
- ↑ Departament Stanu Stanów Zjednoczonych: Foreign Terrorist Organizations List. 2001-2009.state.gov, 2003-01-30. (ang.).
- ↑ Departament Stanu Stanów Zjednoczonych: Foreign Terrorist Organization Designations Table. 2001-2009.state.gov, 2004-12-30. (ang.).
- ↑ Departament Stanu Stanów Zjednoczonych: Foreign Terrorist Organizations (FTOs). 2001-2009.state.gov, 2005-10-11. (ang.).
- ↑ Departament Stanu Stanów Zjednoczonych: Country Reports on Terrorism. 2001-2009.state.gov, 2006-04-28. (ang.).
- ↑ Commanders Line Up Behind Karzai. iwpr.net. [dostęp 2008-07-12]. (ang.).
- ↑ Ron Synovitz: Afghanistan: Skeptics Urge Caution Over Purported Hekmatyar Cease-Fire. rferl.org, 2007-07-19. (ang.).
- ↑ Les zones d'influence talibanes en Afghanistan: Afghanistan: Skeptics Urge Caution Over Purported Hekmatyar Cease-Fire. lemonde.fr, 2007-05-03. [dostęp 2007-05-17]. (fr.).
- ↑ Ann Scott Tyson: A Sober Assessment of Afghanistan. washingtonpost.com, 2008-06-15. (ang.).
- ↑ Bill Roggio: Hekmatyar’s ‘peace plan’ calls for NATO withdrawal by 2011. longwarjournal.org, 2010-03-22. (ang.).
- ↑ Deb Riechmann: 13 die in Afghanistan amid calls for peace talks with insurgents. washingtonpost.com, 2010-03-22. (ang.).
- ↑ Amir Shah: Militant group in Kabul with draft peace deal. usatoday30.usatoday.com, 2010. (ang.).
- ↑ Afghanistan opens door to militants. morningstaronline.co.uk, 2010-03-21. [dostęp 2012-05-04]. (ang.).
- ↑ Hezb-e-Islami killed 2 Afghans and 8 foreigners. tolonews.com, 2010-08-07. [dostęp 2011-07-17]. (ang.).
- ↑ 2 militants groups claim responsibility for killing 8 foreigners in NE Afghanistan. xinhuanet.com, 2010-08-07. [dostęp 2012-11-06]. (ang.).
- ↑ Bill Roggio: Hizb-i-Islami, Taliban both claim killing 10 medical workers in northern Afghanistan. longwarjournal.org, 2010-08-07. (ang.).
- ↑ a b حمایت گلبدين حکمتيار از نامزدي قطبالدين هلال. tabnak.ir, 2014-02-16. (pers.).
- ↑ Suicide attack in Afghan capital claimed by Hezb-e-Islami. reuters.com, 2012-09-18. (ang.).
- ↑ a b Matthew Rosenberg: Attack on U.S. Military Vehicles Kills at Least 16 in Kabul. nytimes.com, 2013-05-16. (ang.).
- ↑ a b c L'Afghanistan fait la paix avec le "Boucher de Kaboul". lepoint.fr, 2016-09-22. (fr.).
- ↑ Jibran Ahmad: Hekmatyar's Afghan militants deny joining Islamic State. reuters.com, 2015-07-13. [dostęp 2016-03-13]. (ang.).
- ↑ حزب اسلامی با 'دولت جدید افغانستان مذاکره میکند'. bbc.com, 2014-08-16. (pers.).
- ↑ Rod Nordland: Afghanistan Signs Draft Peace Deal With Faction Led by Gulbuddin Hekmatyar. nytimes.com, 2016-09-22. (ang.).
- ↑ Shashnik Bengali, Sultan Faizy: Afghanistan takes a step toward peace with notorious ex-warlord. latimes.com, 2016-09-22. (ang.).
- ↑ Afghanistan: Ghani, Hekmatyar sign peace deal. aljazeera.com, 2016-09-29. [dostęp 2022-04-23]. (ang.).
- ↑ Afghanistan formally requests UN to remove sanctions against Hezb-e-Islami leaders. aninews.in, 2016-12-12. [dostęp 2022-04-23]. (ang.).
- ↑ Afghanistan: Hezb-i-Islami armed group signs peace deal. aljazeera.com, 2017-09-22. [dostęp 2022-07-11]. (ang.).
- ↑ Shereena Qazi: UN lifts sanctions against Gulbuddin Hekmatyar. aljazeera.com, 2017-02-04. [dostęp 2022-04-23]. (ang.).
- ↑ Sonia Ghezali: Afghanistan: les Nations unies lèvent les sanctions contre Gulbuddin Hekmatyar. rfi.fr, 2017-02-04. (fr.).
- ↑ حکمتیار به کابل میآید؛ روسیه به حذف تحریمها از حزب اسلامی کمک میکند. tasnimnews.com, 2017-01. (pers.).
- ↑ Gulabudin Ghubar: Government Frees 180 Hizb-e-Islami Prisoners. tolonews.com, 2018-06-14. (ang.).
- ↑ Afghanistan's Hekmatyar says heading for Doha with Karzai, Abdullah Abdullah to meet Taliban - Al Jazeera. reuters.com, 2021-08-16. (ang.).
- ↑ Taliban met ex-Afghan leader Karzai, Abdullah Abdullah. brecorder.com, 2021-08-18. (ang.).
- ↑ Natasha Turak, Amanda Macias: Ousted Afghan President Ashraf Ghani resurfaces in UAE after fleeing Kabul, Emirati government says. cnbc.com, 2021-08-18. (ang.).
- ↑ Ghani says he backs talks as Taliban meet with Karzai, Abdullah. newagebd.net, 2021-08-19. (ang.).
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Michael Pohly, Krieg und Widerstand in Afghanistan. Ursachen, Verlauf und Folgen seit 1978, 1992, ISBN 3-923446-95-0.
- Daniel Sneider, Afghan Fighters Join Azeri-Armenian War, 1993, ISSN 0882-7729.
- Bruce Amstutz, Afghanistan: The First Five Years of Soviet Occupation, 1994, ISBN 978-0-7881-1111-2, OCLC 948347893.
- Peter Bergen, Holy War, Inc.: Inside the Secret World of Osama bin Laden, 2001.
- Michael Griffin, Reaping the whirlwind : the Taliban movement in Afghanistan, 2001, ISBN 0-7453-1269-1, ISBN 978-0-7453-1269-9, ISBN 0-7453-1274-8, OCLC 45263844.
- John Cooley, Unholy wars : Afghanistan, America, and international terrorism, 2002, ISBN 978-1-84964-177-7, ISBN 1-84964-177-3, OCLC 656249884.
- Tomas de Waal, Black Garden: Armenia and Azerbaijan Through Peace and War, 2003, ISBN 978-0-8147-1945-9.
- Svante Cornell. Narcotics and Armed Conflict: Interaction and Implications. „Studies in Conflict & Terrorism”. 30 (3), 2007-04. ISSN 1057-610X ISSN 1521-0731.
- Oliver Roy, Antoine Sfeir, The Columbia World Dictionary of Islamism, 2007.
- Seth Jones. The Rise of Afghanistan’s Insurgency: State Failure and Jihad page. „International Security”. 32 (4), 2008.
- Pierre Chareyron, La contre-insurrection à l'épreuve du conflit afghan, 2010, ISSN 0032-342X.
- Tom Lansford, 9/11 and the Wars in Afghanistan and Iraq, 2015, ISBN 978-1-59884-419-1.
- Douglas Woodall, Rohan Gunaratna, Afghanistan after the Western Drawdown, 2015, ISBN 978-1-4422-4506-8.
- Thomas H. Johnson, Taliban Narratives: The Use and Power of Stories in the Afghanistan Conflict, 2018, ISBN 978-0-19-091135-5.
- Chris Sands, Kazizaj Fazelminallah, Night Letters: Gulbuddin Hekmatyar and the Afghan Islamists Who Changed the World, 2019, ISBN 978-0-199-32798-0.