Pelikan brunatny

{{{nazwa łacińska}}}
{{{zoolog}}}
[[Plik:{{{grafika}}}|240x240px|alt=Ilustracja|]]
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta

{{Zwierzę infobox}} Sugerowane pola (wstaw w kodzie): | nazwa łacińska = | grafika = | TSN = | zoolog = Nieznane pola: "Commons", "Nazwa zwyczajowa", "Gatunek", "Rząd", "Gromada", "Typ", "Nadrząd", "Obrazek", "Wikispecies", "Rodzina", "Podtyp", "Rodzaj", "Status_IUCN", "Zoolog", "Podgromada" oraz "Łacińska".

Pelikan brunatny (Pelecanus occidentalis) – duży gatunek ptaka pełnopłetwego z rodziny pelikanowatych występujący w całej Ameryce, od Kanady, po Argentynę. W Polsce nie występuje.

Systematyka

Po raz pierwszy opisany przez Karola Linneusza w 1766 roku.

Etymologia nazwy naukowej i polskiej

Jego polska nazwa nawiązuje do ubarwienia piór..

Charakterystyka

Morfologia

Wygląd zewnętrzny: Obie płci ubarwione jednakowo, ale samiec nieco większy od samicy. Upierzenie samca i samicy: głowa biała, czoło żółte, szyja kasztanowata, ciało szarobrązowe. Nogi czarne. Dziób szary. Upierzenie młodych: szarobrązowe z białym spodem ciała. Samce poza okresem lęgowym: mniejsza ilość barwy żółtej i ciemniejsza szyja.

Rozmiary:

• Długość ciała - 1,1 m
• Rozpiętość skrzydeł - 2 m

Waga: ok. 3,5 kg

Głos

• Zwykle milczy, czasami kracze. Pisklęta piszczą.

Występowanie

Środowisko

Najczęściej wybrzeża, urwiska, klify.

Zasięg występowania

Północną granicę zasięgu występowania wyznacza stan Waszyngton na zachodzie i północno-wschodnie stany USA na wschodzie, a południową - Peru i Galapagos na zachodzie i Brazylia na wschodzie. Sporadycznie spotykany na wschodnim i zachodnim wybrzeżu Kanady, w głębi USA oraz w południowej części Chile i Argentyny.

Pożywienie

Głównie żywi się rybami, czasem padliną. Rzuca się w locie w dół i nurkuje. Nabiera pełny dziób wody oraz ryb. Przecedza wodę, połykając same ryby i odlatuje. Mewy często atakują pelikany i starają się je zmusić do wypuszczenia zdobyczy, by same mogły ją złapać (kleptoparazytyzm).

Tryb życia

Jest to gatunek towarzyski. Poza porą lęgową żyje w stadach liczących ok. 50 ptaków, gromadzących się na wspólny sen i w miejscach, gdzie występują najlepsze ryby.

W porze gniazdowania stada stają się liczniejsze. Często można zaobserwować pelikany brunatne lecące w falistych rzędach, podążające za prowadzącym ptakiem.

Długość życia: ok 15 - 25 lat

Rozród

Habitat: Gniazdują w dołkach na ziemi lub na drzewach.

Gniazdo: Gniazda na ziemi są wysłane pierzem i ograniczone niskim kręgiem. Gniazda na drzewach zbudowane są ze źdźbeł i liści trzcin i umiejscowione na małej platformie z gałęzi. Niezależnie od miejsca gniazda, pelikany te gniazdują w koloniach.

Okres lęgowy

Jaja: Z reguły samica składa 3 jaja.

Wysiadywanie: Jaja są wysiadywane przez oboje rodziców. Okres wysiadywania trwa ok. 39 dni.

Pora lęgowa rozpoczyna się zazwyczaj wiosną.

Pisklęta: Młode wykluwają się nieopierzone, ale już po 2 tygodniach wyrasta im gęsty puch.

Rodzice karmią pisklęta na wpół strawionymi resztkami ryb. W pierwszych dniach życia dorosłe ptaki uchylają dziób i zakraplają z niego oleistą ciecz w dzioby młodych. Kiedy małe pelikany podrosną, same wsadzają rodzicom głowy do dzioba.

Wychowanie piskląt trwa najczęściej do 9 tygodni.

Status, zagrożenie i ochrona

Choć pelikan brunatny jest w USA i w innych rejonach pod ochroną, w latach pięćdziesiątych i sześćdziesiątych XX w. jego liczebność spadła w następstwie stosowania pestycydów w rolnictwie. Teraz jednak pelikany tak się rozmnożyły, że globalna populacja tego gatunku nie jest zagrożona.

Możliwości obserwacji

Zaobserwować go można na wybrzeżach.

Od innych pelikanów odróżnić go można po upierzeniu. Jest jedynym pelikanem, u którego pióra są kasztanowate. Reszta pelikanów jest cała biała lub z niewielką ilością brązu na skrzydłach lub innych częściach ciała.

Podgatunki

Wyróżniane podgatunki
Pelecanus occidentalis occidentalis Linnaeus, 1766	Podgatunek nominatywny. Ameryka - od Kanady (sporadycznie) i USA, po Peru oraz sporadycznie Chile i Argentynę
Pelecanus occidentalis carolinensis Gmelin, 1789	Wybrzeża Morza Karaibskiego i Morza Sargassowego; spotykany na wybrzeżach Karoliny Południowej i Wenezueli.
Pelecanus occidentalis californicus Ridgway, 1884	Kalifornia (USA), Meksyk
Pelecanus occidentalis murphyi Wetmore, 1945	Kolumbia, Ekwador
Pelecanus occidentalis urinator Wetmore, 1945	Galapagos

Bibliografia

• Gosler Andrew: Atlas Ptaków Świata. MULTICO Oficyna Wydawnicza, 2000. ISBN 83-7073-059-0.
• "Encyklopedia zwierząt od A do Z" Warszawa 1999 ISBN 83-908277-3-5

Zobacz też

ptaki Polski

Linki zewnętrzne

• zdjęcie pelikana brunatnego (1)
• zdjęcie pelikana brunatnego (2)