Rodzina językowa
Rodzina językowa – w klasyfikacji języków jednostka obejmująca grupę języków, co do których zakłada się lub istnieją bezpośrednie dowody, że wywodzą się one od wspólnego prajęzyka. Wniosek o pochodzeniu języków od wspólnego źródła wysuwa się ze względu na ich regularne podobieństwa (występowanie wspólnych lub zbliżonych form wyrazów, podobieństwo morfologii, składni itp.). Przykładowo uważa się, że języki indoeuropejskie wywodzą się od języka praindoeuropejskiego (co dziś nie jest przez nikogo specjalnie podważane).
W przypadku języków słabo poznanych, stwierdzenie ich pokrewieństwa nie jest tak jednoznaczne. Podobieństwa, na podstawie których języki te uznano (lub postuluje się ich uznanie) za rodzinę, mogły też w niektórych przypadkach powstać w wyniku wzajemnego oddziaływania tych języków w przeszłości, chociaż nie wykształciły się one z tego samego języka źródłowego. Ponieważ w zdecydowanej większości przypadków nie dysponujemy dokumentami piśmiennictwa, poświadczającymi rozwój języka od samego wyodrębnienia się go z prajęzyka, spekulacje na ten temat obarczone są błędem.
W przypadku języków z dobrze poznanej rodziny indoeuropejskiej, semickiej, a także kilku innych, pochodzenie od wspólnego prajęzyka jest praktycznie pewne.
Rodziny językowe mogą być dzielone na mniejsze jednostki: podrodziny, grupy czy zespoły językowe obejmujące poszczególne języki, a także łączone w większe jednostki: makrorodziny (nadrodziny). Jest to jednak klasyfikacja względna, tzn. na przykład języki słowiańskie są podrodziną języków indoeuropejskich, ale jeśli brać pod uwagę same języki słowiańskie, prawdziwe jest co do nich również określenie rodzina językowa. Termin nadrodzina bywa niekiedy odnoszony do grupy wielkich rodzin językowych, wykazujących pewne podobieństwa, lecz ze względu na długi czas, jaki upłynął od ich wykształcenia, niemożliwych do jednoznacznego zaklasyfikowania jako spokrewnione (w miarę upływu czasu prajęzyk pozostawia coraz mniej śladów w językach pochodnych i wzrasta prawdopodobieństwo przypadkowości ewentualnych zbieżności między nimi).
Języki niespokrewnione, ale wykazujące podobieństwa na skutek ich wzajemnego oddziaływania, nazywa się ligą językową.
Najważniejsze rodziny językowe świata
| Rodzina językowa | Liczba języków | Liczba użytkowników w mln |
|---|---|---|
| indoeuropejska | 443 | 2 480 |
| chińsko-tybetańska | 365 | 1 250 |
| nigero-kongijska1) | 1489 | 350 |
| afroazjatycka | 372 | 305 |
| austronezyjska | 1262 | 250 |
| drawidyjska | 75 | 200 |
| ałtajska | 65 | 124 |
| dajska | 70 | 80 |
| austroazjatycka | 168 | 72 |
| nilosaharyjska1) | 199 | 50 |
| uralska | 38 | 25 |
| hmong-mien | 32 | 10 |
| południowokaukaska | 5 | 4,5 |
| północnokaukaska | 30 | 3 |
| khoisan | 29 | 0,25 |
| eskimo-aleucka | 11 | 0,1 |
| australijska | 258 | 0,05 |
| czukocko-kamczacka | 5 | 0,02 |
| języki izolowane | 10 | 195 |
| języki świata | 6800 | 5350 |
1) – "nadrodzina" językowa
Uwagi: dane dotyczące ilości języków w danej rodzinie pochodzą ze strony [1], dane dotyczące ludności są szacunkowe (początek lat 90.)
