Ryjówka alpejska
| Sorex antinorii[1] | |||
| Bonaparte, 1840 | |||
| |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Plemię | |||
| Rodzaj | |||
| Podrodzaj |
Sorex Sorex | ||
| (bez rangi) | grupa ryjówki aksamitnej | ||
| Gatunek |
ryjówka alpejska | ||
| Synonimy | |||
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2] | |||
 | |||
| Zasięg występowania | |||
| |||
Ryjówka alpejska[3] (Sorex antinorii) – gatunek ssaka z rodziny ryjówkowatych[4].
Genetyka[edytuj | edytuj kod]
Diploidalna liczba chromosomów wynosi 2n = 24 lub 25. Liczba fundamentalna wynosi 40. Wśród autosomów obserwuje się 7 par metacentrycznych i 4 pary akrocentryczne. Występują 3 chromosomy płciowe[4], podobnie jak u ryjówki aksamitnej[5] czy iberyjskiej[6]. Dużemu, metacentrycznemu chromosomowi X towarzyszą dwa akrocentryczne chromosomy Y, przy czym Y1 jest mały, a Y2 osiąga średnie rozmiary[4].
Budowa[edytuj | edytuj kod]
Średnich rozmiarów ryjówka. Długość głowy i tułowia wynosi od 5,5 do 8,2 cm, w przypadku osobników niedojrzałych od 5,5 do 7,7 cm. Ogon mierzy od 4,0 do 5,5 cm. Tylna stopa ma od 1,1 do 1,3 cm. Masa ciała zawiera się w przedziale od 5,7 do 13 g, dla zwierząt niedojrzałych od 5,7 do 8,7 g, przy czym ciężarne samice mogą ważyć więcej[4].
Ubarwienie ryjówki alpejskiej obejmuje 3 barwy. Grzbiet przyjmuje kolor ciemnego bądź jasnego brązu. Boki są czerwonawe w odcieniu brązowawym. Pod spodem znajduje się jasnoszary brzuch[4].
Systematyka[edytuj | edytuj kod]
Nowy gatunek ryjówki opisał w 1840 Karol Lucjan Bonaparte. Nie podał on miejsca typowego. Sytuację tę naprawił znacznie później, w 1963, E. von Lehmann. Jako miejsce typowe podał on Porlezzę, Lago di Lugano, Lombardia, północne Włochy. Jednakże ryjówki alpejskiej długo nie uznawano za osobny gatunek, ale za jedną z wielu odrębnych pod względem kariotypu ras ryjówki aksamitnej[4], tak samo jak choćby ryjówkę iberyjską[6]. Z drugiej strony zauważono liczne odmienności kariologiczne, biochemiczne czy morfologiczne, które odróżniają ryjówkę alpejską od wszystkich innych chromosomalnych ras ryjówki aksamitnej. Wobec tego uznano ryjówkę alpejską za osobny gatunek. Z uwagi na pokrewieństwo z ryjówką aksamitną pozostawiono go jednak w grupie gatunkowej ryjówki aksamitnej[4], obejmującej też choćby ryjówkę iberyjską[6]. Przynależność ryjówki alpejskiej do araneus group potwierdziły badania genetyczne dotyczące jądrowego i mitochondrialnego DNA[4].
Nie wyróżnia się podgatunków. Natomiast wyróżniany niegdyś jako odrębny gatunek Sorex arunchi[4], zwany ryjówką włoską[3], włączony został do ryjówki alpejskiej jako synonim[4].
Tryb życia i cykl życiowy[edytuj | edytuj kod]
Ryjówka alpejska przystępuje do rozrodu dwa lub trzy razy w ciągu jednego sezonu rozrodczego. Samica zachodzi w ciążę, po której wydaje na świat od pięciu do siedmiu noworodków[4].
Rozmieszczenie geograficzne[edytuj | edytuj kod]
Ryjówka alpejska jest gatunkiem europejskim. Jej zasięg obejmuje południowy wschód Francji, Szwajcarię i Włochy. W północno-wschodnich Włoszech wyróżniano niegdyś ryjówkę włoską, obecnie zsynonimizowaną z ryjówką alpejską. W stosunku do ryjówki aksamitnej ryjówka alpejska stanowi gatunek parapatryczny[4].
Ekologia[edytuj | edytuj kod]
Siedliskiem życia ryjówki alpejskiej są góry. Zamieszkuje ona Alpy, ale też Apeniny. Żyje w lasach mieszanych o drzewach iglastych i szerokolistnych[4].
Pożywieniem ryjówka alpejska nie różni się zbytnio od ryjówki aksamitnej. Wśród pokarmu ryjówki alpejskiej wyróżnia się dżdżownicowate, mięczaki, pająki, kosarze, chrząszcze i larwy muchówki, przy czym zdobycz ta występuje w jadłospisie ryjówki alpejskiej w podobnej ilości[4].
Zagrożenia i ochrona[edytuj | edytuj kod]
IUCN uznawała ryjówkę alpejską za gatunek o brakujących danych. Została ona poznana słabo, mimo że zdaje się występować pospolicie w rejonie swego zasięgu[4]. Jednakże potem przyznano jej status gatunku najmniejszej troski[2].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Sorex antinorii, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b Sorex antinorii, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ a b Włodzimierz Cichocki, Agnieszka Ważna, Jan Cichocki, Ewa Rajska, Artur Jasiński, Wiesław Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 73. ISBN 978-83-88147-15-9.
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o 18. Valais Shrew, s. 401 w: CJ Burgin i inni, Family Soricidae (Shrews), [w:] Don E Wilson, Rusell A Mittermeier, Handbook of the Mammals of the World, t. 8. Insectivores, Sloth and Collugos, Barcelona: Lynx Edicions in association with Conservation International and IUCN, 2018, s. 332–551, ISBN 978-84-16728-08-4 (ang.).
- ↑ 16. Common Shrew, s. 400 w: CJ Burgin i inni, Family Soricidae (Shrews), [w:] Don E Wilson, Rusell A Mittermeier, Handbook of the Mammals of the World, t. 8. Insectivores, Sloth and Collugos, Barcelona: Lynx Edicions in association with Conservation International and IUCN, 2018, s. 332–551, ISBN 978-84-16728-08-4 (ang.).
- ↑ a b c 17. Iberian Shrew, s. 400–401 w: CJ Burgin i inni, Family Soricidae (Shrews), [w:] Don E Wilson, Rusell A Mittermeier, Handbook of the Mammals of the World, t. 8. Insectivores, Sloth and Collugos, Barcelona: Lynx Edicions in association with Conservation International and IUCN, 2018, s. 332–551, ISBN 978-84-16728-08-4 (ang.).