Senat Stanów Zjednoczonych

Senat Stanów Zjednoczonych
*United States Senate*
{{{nazwa oryginalna}}}
Państwo	Stany Zjednoczone
Rodzaj	wyższa izba
	Kierownictwo
Przewodniczący	Mike Pence (R)
Przewodniczący pro tempore	Orrin Hatch (R)
	Struktura
Liczba członków	100
Stowarzyszenia polityczne	Republikanie (51); Demokraci (47); niezależni (2)
Ordynacja	większościowa
Ostatnie wybory	8 listopada 2016
	Siedziba
	Kapitol Stanów Zjednoczonych; Waszyngton
	Strona internetowa

Następująca wersja przejrzana tej strony, którą oznaczono 22 sty 2018, była oparta na tej wersji.

Senat Stanów Zjednoczonych (ang. United States Senate) – ciało ustawodawcze, izba wyższa amerykańskiego Kongresu – dwuizbowego parlamentu federalnego. Senatorowie wybierani są na 6-letnią kadencję. Wybory do Senatu odbywają się co 2 lata, w każdych Amerykanie głosują na 1/3 składu izby. Ponieważ każdy stan ma dwa miejsca w Senacie, zwykle 2/3 stanów bierze udział w wyborach do Senatu w każdym dwuletnim cyklu. Ponadto stosunkowo często odbywają się wybory uzupełniające w poszczególnych stanach, gdy urzędujący senator odejdzie z izby podczas swojej kadencji.

Kompetencje

Każda ustawa musi uzyskać poparcie zarówno w Senacie, jak i Izbie Reprezentantów. Inaczej niż ma to miejsce np. w parlamencie brytyjskim lub polskim, obie izby mają praktycznie jednakową rolę w procesie legislacyjnym i izba niższa nie ma możliwości odrzucenia stanowiska Senatu i w przypadku rozbieżności konieczne jest uzgodnienie kompromisowej wersji, która w jednym brzmieniu zostanie zaakceptowana przez obie izby.

Do kompetencji Senatu należy również m.in. zatwierdzanie (nominowanych przez prezydenta USA) sędziów Sądu Najwyższego Stanów Zjednoczonych, ambasadorów, członków rządu i innych wysokich urzędników. Zatwierdza on też, bądź odrzuca, traktaty zawierane przez Prezydenta i sądzi go (pod przewodnictwem prezesa SN) w wypadku postawienia go przez Izbę Reprezentantów w stan oskarżenia, zgodnie z procedurą zwaną impeachment (do skazania potrzebna jest kwalifikowana większość 2/3).

Skład

W myśl Konstytucji przewodniczącym Senatu jest wiceprezydent. Bierze on udział w głosowaniu tylko w przypadku równego podziału głosów (przy remisie). Senat wybiera prezydenta (lub przewodniczącego) pro tempore (tymczasowego, ang. President pro tempore), który na co dzień (za sprawą częstej absencji wiceprezydenta) przewodniczy obradom. Nie ma on jednak głosu rozstrzygającego – jest bowiem zwyczajowo najdłuższym stażem senatorem z partii, która ma większość w danym czasie. W opinii niektórych prezydent pro tempore jest funkcją honorową, ale wielu innych z kolei twierdzi, że to on jest de facto przewodniczącym Izby.

Skład senatu odzwierciedla fakt, że USA są federacją równouprawnionych stanów. Tak więc najmniej ludny stan Wyoming (493 tys. mieszkańców) ma taką samą reprezentację jak najludniejsza Kalifornia (33,9 mln mieszkańców). Każdy z 50 stanów jest reprezentowany przez dwóch senatorów – jest więc ich obecnie 100. Konstytucja (art. V) stanowi, iż wprowadzane do niej poprawki nie mogą naruszyć zasady równej reprezentacji – żaden stan nie może być, bez swej zgody, pozbawiony równego prawa głosu.

Pierwsze posiedzenie Senatu miało miejsce 4 marca 1789. Przed 1913 senatorzy byli mianowani przez legislatywy (parlamenty stanowe). 8 kwietnia 1913 roku, weszła w życie 17. poprawka do Konstytucji Stanów Zjednoczonych, która ustanowiła bezpośrednie wybory do Senatu.

Bierne prawo wyborcze do Senatu mają osoby, które ukończyły 30 lat, są obywatelami amerykańskimi od co najmniej 9 lat i mieszkają w stanie, z którego kandydują.

W wypadku wakatu przed upływem kadencji, gubernator stanu, który taki senator reprezentował, powinien mianować nowego senatora do czasu przeprowadzenia wyborów przedterminowych na dokończenie mandatu (które odbywają się wraz z najbliższymi powszechnymi, czyli co dwa lata, poza Teksasem, gdzie ma to miejsce o wiele szybciej).

W wyniku wyborów 8 listopada 2016 w Senacie od 3 stycznia 2017 zasiada:

51 republikanów
47 demokratów
2 niezależnych (stowarzyszonych z demokratami)

115. Kongres Stanów Zjednoczonych trwa od 3 stycznia 2017 do 3 stycznia 2019 roku. Najbliższe wybory odbędą się 6 listopada 2018 roku.

Obecne kierownictwo

Orrin Hatch (R-Utah), Przewodniczący pro tempore Senatu

Orrin Hatch (R-Utah), Przewodniczący pro tempore Senatu
Mitch McConnell (R-Kentucky), lider większości
Chuck Schumer (D-Nowy Jork), lider mniejszości
John Cornyn (R-Teksas), whip większości
Richard Durbin (D-Illinois), whip mniejszości

Ciekawostki

Ciekawym jest fakt, iż potrzeba (co zdarza się nader rzadko) większości 60 głosów, aby ustalić ograniczenie czasu przemówień. Prowadzi to do możliwości blokowania mównicy i toku procesu legislacyjnego (tzw. filibustering). Ze stosowania tej techniki słynęli m.in. tacy senatorowie jak Strom Thurmond, Robert Byrd czy Wayne Morse. Innym sposobem obstrukcji jest zarzucenie komisji dokumentami, jak to zrobił Mike Gravel w czasie dyskusji nad przywróceniem obowiązkowej służby wojskowej w okresie wojny w Wietnamie^{[potrzebny przypis]}.

Najdłużej urzędujący senatorowie w historii

Robert Byrd (D-WV) – 1959–2010
Strom Thurmond (D,R-SC) – 1954–1956 i 1956–2003
Ted Kennedy (D-MA) – 1962–2009
Daniel Inouye (D-HI) – 1963-2012
Carl T. Hayden (D-AZ) – 1927–1969
John C. Stennis (D-MS) – 1947–1989
Fritz Hollings (D-SC) – 1966–2005

Zobacz też