Spółgłoska uderzeniowa

Spółgłoska uderzeniowa – spółgłoska, artykulacja której polega na zwarciu narządów mowy, od spółgłoski zwartej różni się:

• krótkim czasem trwania zwarcia
• mniejszą siła zwarcia

Spółgłoski uderzeniowe występują rzadko w językach europejskich, głównie jako allofony głoski [r]; spotykamy je natomiast na przykład w języku japońskim i językach indoaryjskich oraz drawidyjskich, także w niektórych językach australijskich i afrykańskich.

Przykłady

Istnieją następujące spółgłoski uderzeniowe:

• wargowo-zębowa (IPA v̛ ) – np. w afrykańskim języku Karang v̛ara - zwierzę
• dziąsłowa (IPA ɾ ) – hiszpańskie r w pero – "lub", w angielszczyźnie amerykańskiej tt w wyrazie better
• boczna dziąsłowa (IPA ɺ ) – np. r w japońskim 心 (kokoro) – serce
• retrofleksyjna (IPA ɽ ) – np. w języku hindi w wyrazie baṛā – wielki
• boczna retrofleksyjna (IPA ɺ̢ ) – np. w języku paszto w wyrazie kṛo – czynić
• nagłośniowa (brak symbolu IPA) – alofon bezdźwięcznej zwartej spółgłoski nagłośniowej w języku dahalo

Teoretycznie możliwe, ale niespotykane w żadnym języku naturalnym są: spółgłoska uderzeniowa podniebienna, miękkopodniebienna i języczkowa.

Bibliografia

• Kazimierz Polański (red.), Encyklopedia językoznawstwa ogólnego, Ossolineum, Wrocław, 2003, ISBN 83-04-04680-6