Streptolirion

*Streptolirion*
	; Streptolirion volubile
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Klad	rośliny naczyniowe
Klad	Euphyllophyta
Klad	rośliny nasienne
Klasa	okrytonasienne
Klad	jednoliścienne
Rząd	komelinowce
Rodzina	komelinowate
Rodzaj	Streptolirion
	Nazwa systematyczna
	Streptolirion Edgeworth; Proc. Linn. Soc. London 1: 254 (1845)
	Typ nomenklatoryczny
	Streptolirion volubile Edgew.
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Streptolirion Edgew. – rodzaj roślin z rodziny komelinowatych. Obejmuje dwa gatunki: S. lineare, występujący endemicznie w zachodniej części wyspy Honsiu w Japonii, i S. volubile, występujący w Azji, na obszarze od Himalajów do Kraju Nadmorskiego i Półwyspu Indochińskiego^[3].

Nazwa naukowa rodzaju pochodzi od greckich słów στρεπτός (streptos – skręcony) i λείριων (leirion – lilia)^[5].

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Pokrój: Jednoroczne^[6] lub wieloletnie^[7], pnące lub wzniesione rośliny zielne^[6].

Liście: Ulistnienie naprzemianległe^[7]. Blaszki liściowe z wyraźnie (S. volubile) lub bardzo słabo (S. lineare) widocznymi włoskami na brzegach^[8], sercowato-jajowate^[8].

Kwiaty: Wyrastają w dwurzędkach zebranych licznie w wiechę^[7] (tyrs^[6]), wyłaniającą się z ujścia pochwy liściowej (niekiedy przebijając ją^[8]), w każdym węźle, naprzeciwlegle liścia^[7]. Każda dwurzędka wsparta jest podsadką, a kwiat przysadką, przypominającymi liście, zmniejszającymi się w kierunku wierzchołka kwiatostanu^[7], u S. volubile orzęsionymi na brzegach^[8]. Kwiaty w najniżej położonych dwurzędkach są obupłciowe, te u wyżej położonych męskie niekiedy zmieszane z obupłciowymi^[7]^[8]. Okwiat promienisty^[7]. Listki zewnętrznego okółka wolne, łódkowate, kapturkowate wierzchołkowo; te wewnętrznego okółka wolne, równowąsko-łopatkowate, białe^[7]. Sześć pręcików równej wielkości, o nitkach gęsto pokrytych mięsistymi włoskami^[7]. Pylniki elipsoidalne, pękające wzdłużnie^[7]. Zalążnia trójkomorowa, z dwoma zalążkami w każdej komorze^[7].

Owoce: Elipsoidalne, dziobowate torebki^[7].

Genetyka[edytuj | edytuj kod]

Liczba chromosomów 2n wynosi 10, 12, 48^[6].

Systematyka[edytuj | edytuj kod]

Pozycja systematyczna: Rodzaj z podplemienia Streptoliriinae w plemieniu Tradescantieae podrodziny Commelinoideae w rodzinie komelinowatych (Commelinaceae)^[9].

Wykaz gatunków^[3]

Streptolirion lineare Fukuoka & N.Kurosaki
Streptolirion volubile Edgew.

Znaczenie użytkowe[edytuj | edytuj kod]

Rośliny lecznicze: W Chinach Streptolirion volubile stosowane jest często w leczeniu przeziębienia i gorączki, bólu gardła, gruźlicy, nadmiernego pragnienia, obrzęków, strangurii, upławów, czyraków, urazów i artralgii^[10].

Rośliny spożywcze: Kwiatostany Streptolirion volubile są spożywane są w Chinach przez ludy Dai, Hani i Mien^[11]. Lud Hani wykorzystuje całe rośliny jako warzywo do gotowania zup^[12]. Rośliny z tego gatunku spożywane są również w Indiach^[13]. W Tybecie rośliny z tego gatunku wykorzystywane są także na paszę^[14].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2022-07-27] (ang.).
↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ ^a ^b ^c Plants of the World Online. The Royal Botanic Gardens, Kew, 2019. [dostęp 2023-01-27]. (ang.).
↑ Farr E. R., Zijlstra G. (ed.): Index Nominum Genericorum (Plantarum). Smithsonian Institution, 1996–. [dostęp 2023-01-27]. (ang.).
↑ Umberto Quattrocchi: CRC World Dictionary of Plant Names: Common Names, Scientific Names, Eponyms, Synonyms, and Etymology. T. 4 (R-Z). CRC Press, 2000. ISBN 0-8493-2678-8. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d R.B. Faden: Commelinaceae. W: Klaus Kubitzki: The Families and Genera of Vascular Plants. T. 4: Flowering Plants. Monocotyledons: Alismatanae and Commelinanae (except Gramineae). Berlin Heidelberg: Springer-Verlag, 1998, s. 119. DOI: 10.1007/978-3-662-03531-3. ISBN 978-3-662-03531-3. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l Streptolirion. Flora of China @ efloras.org. [dostęp 2023-02-15].
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Nobuyuki Fukuoka, Nobuhira Kurosaki. A NewSpecies of Streptolirion(Commelinaceae)from Japan. „Acta Phytotax. Geobot.”. 42 (1), s. 57-60, 1991.
↑ USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System. 2020. Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy). National Germplasm Resources Laboratory, Beltsville, Maryland. [dostęp 2023-01-27]. (ang.).
↑ Huagu Ye, Chuyuan Li, Wencai Ye, Feiyan Zeng (red.): Common Chinese Materia Medica. Volume 9. Singapore: 2022, s. 50-51. ISBN 978-981-16-5920-1.
↑ Yilin Cao, Ren Li, Shishun Zhou, Liang Song i inni. Ethnobotanical study on wild edible plants used by three trans-boundary ethnic groups in Jiangcheng County, Pu’er, Southwest China. „Journal of Ethnobiology and Ethnomedicine”. 16 (1), s. 66, 2020-12. DOI: 10.1186/s13002-020-00420-1.
↑ Binsheng (i inni) Luo. Wild edible plants collected by Hani from terraced rice paddy agroecosystem in Honghe Prefecture, Yunnan, China. „Journal of Ethnobiology and Ethnomedicine”. 15 (1), s. 56, 2019-12. DOI: 10.1186/s13002-019-0336-x.
↑ Tapan Seal, Kausik Chaudhuri, Basundhara Pillai. Wild Edible Plants of Meghalaya State in India: Assessment of Nutritional and Toxicological Potential. „International Journal Of Pharmaceutical And Phytopharmacological Research”. 12 (2), s. 1–11, 2022. DOI: 10.51847/kUHnRyZSOe.
↑ Shan Li, Yu Zhang, Yongjie Guo, Lixin Yang i inni. Monpa, memory, and change: an ethnobotanical study of plant use in Mêdog County, South-east Tibet, China. „Journal of Ethnobiology and Ethnomedicine”. 16 (1), s. 5, 2020-12. DOI: 10.1186/s13002-020-0355-7.

[apweb-1] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2022-07-27] (ang.).

[ruggiero-2] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[kew-3] Plants of the World Online. The Royal Botanic Gardens, Kew, 2019. [dostęp 2023-01-27]. (ang.).

[ing-4] Farr E. R., Zijlstra G. (ed.): Index Nominum Genericorum (Plantarum). Smithsonian Institution, 1996–. [dostęp 2023-01-27]. (ang.).

[crc-5] Umberto Quattrocchi: CRC World Dictionary of Plant Names: Common Names, Scientific Names, Eponyms, Synonyms, and Etymology. T. 4 (R-Z). CRC Press, 2000. ISBN 0-8493-2678-8. (ang.).

[kub-6] R.B. Faden: Commelinaceae. W: Klaus Kubitzki: The Families and Genera of Vascular Plants. T. 4: Flowering Plants. Monocotyledons: Alismatanae and Commelinanae (except Gramineae). Berlin Heidelberg: Springer-Verlag, 1998, s. 119. DOI: 10.1007/978-3-662-03531-3. ISBN 978-3-662-03531-3. (ang.).

[foc-7] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l Streptolirion. Flora of China @ efloras.org. [dostęp 2023-02-15].

[lin-8] Nobuyuki Fukuoka, Nobuhira Kurosaki. A NewSpecies of Streptolirion(Commelinaceae)from Japan. „Acta Phytotax. Geobot.”. 42 (1), s. 57-60, 1991.

[grin-9] USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System. 2020. Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy). National Germplasm Resources Laboratory, Beltsville, Maryland. [dostęp 2023-01-27]. (ang.).

[ye-10] Huagu Ye, Chuyuan Li, Wencai Ye, Feiyan Zeng (red.): Common Chinese Materia Medica. Volume 9. Singapore: 2022, s. 50-51. ISBN 978-981-16-5920-1.

[cao-11] Yilin Cao, Ren Li, Shishun Zhou, Liang Song i inni. Ethnobotanical study on wild edible plants used by three trans-boundary ethnic groups in Jiangcheng County, Pu’er, Southwest China. „Journal of Ethnobiology and Ethnomedicine”. 16 (1), s. 66, 2020-12. DOI: 10.1186/s13002-020-00420-1.

[luo-12] Binsheng (i inni) Luo. Wild edible plants collected by Hani from terraced rice paddy agroecosystem in Honghe Prefecture, Yunnan, China. „Journal of Ethnobiology and Ethnomedicine”. 15 (1), s. 56, 2019-12. DOI: 10.1186/s13002-019-0336-x.

[tapan-13] Tapan Seal, Kausik Chaudhuri, Basundhara Pillai. Wild Edible Plants of Meghalaya State in India: Assessment of Nutritional and Toxicological Potential. „International Journal Of Pharmaceutical And Phytopharmacological Research”. 12 (2), s. 1–11, 2022. DOI: 10.51847/kUHnRyZSOe.

[li-14] Shan Li, Yu Zhang, Yongjie Guo, Lixin Yang i inni. Monpa, memory, and change: an ethnobotanical study of plant use in Mêdog County, South-east Tibet, China. „Journal of Ethnobiology and Ethnomedicine”. 16 (1), s. 5, 2020-12. DOI: 10.1186/s13002-020-0355-7.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]