Thea von Harbou

Thea von Harbou
	; Thea von Harbou (ok. 1928)
Data i miejsce urodzenia	27 grudnia 1888 ; Tauperlitz
Data i miejsce śmierci	1 lipca 1954 ; Berlin
Narodowość	niemiecka
Język	niemiecki
Dziedzina sztuki	literatura, film
	Ważne dzieła
	Metropolis
	Multimedia w Wikimedia Commons

Thea von Harbou (ur. 27 grudnia 1888 w Tauperlitz, zm. 1 lipca 1954 w Berlinie) – niemiecka pisarka, scenarzystka filmowa i aktorka teatralna.

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Urodziła się 27 grudnia 1888 w Tauperlitz (powiat Hof) jako córka właściciela dworu, barona Theodora von Harbou (1848–1913)^[1] i jego żony, Clotilde Constance z d. d'Alinge (1857–1938). Jej starszy brat Horst był fotografem i aktorem. Jako dziecko była kształcona w zakonie przez prywatnych nauczycieli. Uczono jej kilku języków, a także gry na fortepianie i skrzypcach. Była bardzo utalentowana i uchodziła za cudowne dziecko. Już we wczesnej młodości podejmowała pierwsze próby literackie i aktorskie. Miało to miejsce w Luisenstift w Niederlößnitz pod Dreznem, gdzie wówczas przebywała. Jako aktorka zadebiutowała w 1906 na deskach Düsseldorfer Schauspielhaus^[1]. Jej pierwsza powieść Wenn's Morgen wird, którą napisała w wieku 16 lat, została opublikowana w odcinkach przez „Süddeutsche Zeitung”^[2].

Była aktorką teatrów i bywalczynią salonów w Weimarze (1908–1910), Chemnitz (1911–1912) i Akwizgranie (1913–1914). Od 1910 poświęciła się powieściopisarstwu i pisaniu scenariuszy filmowych^[1]. W 1914 poślubiła aktora filmowego Rudolfa Kleina-Rogge^[2]. W 1917 zamieszkała w Berlinie. Pierwszy scenariusz Die Liebe von Hette Raimond napisała dla Joego Maya^[1]. W 1918 rozpoczęła współpracę z Fritzem Langiem, dla którego w latach 1922–1933 pisała scenariusze, głównie na podstawie własnych powieści^[1]. Rozwiodła się z mężem, by poślubić Langa^[2].

W 1927, wraz z Langiem napisała, na bazie własnej powieści, scenariusz do filmu sci-fi Metropolis prezentującego dystopijną wizję miasta przyszłości. W 2001 film został wpisany na listę UNESCO „Pamięć Świata”^[3].

W 1929, na podstawie własnej powieści, napisała scenariusz do filmu Kobieta na Księżycu (Frau im Mond) – obraz ten po raz pierwszy w historii kina przedstawiał podróż człowieka rakietą i jest również często cytowany jako pierwszy pokazujący „odliczanie do zera” przed startem rakiety^[4].

Pracowała również dla Carla Theodora Dreyera, Friedricha Murnaua i Arthura von Gerlacha^[1]. Sama wyreżyserowała dwa filmy: Elisabeth und der Narr i Hanneles Himmelfahrt. Oba weszły na ekrany w 1934.

Po dojściu do władzy nazistów pozostała w Niemczech, chociaż Fritz Lang udał się na emigrację^[2]. Wstąpiła do NSDAP^[5] i pracowała jako autorka scenariuszy, współpracując m.in. z Wolfgangiem Liebeneinerem i Veitem Harlanem^[5]. W 1945 – od czerwca do października – była uwięziona w Staumühle, brytyjskim obozie jenieckim. Po zwolnieniu z obozu pracowała przez ponad rok przy odgruzowaniu jako Trümmerfrau. Zmarła 1 lipca 1954 w Berlinie^[1].

Wybrana twórczość[edytuj | edytuj kod]

Powieści[edytuj | edytuj kod]

Wenn's Morgen wird, 1905
Der unsterbliche Acker, 1915
Die Flucht der Beate Hoyermann, 1916
Das indische Grabmal, 1917 – wyd. pol. Indyjski grobowiec, nakładem B. Rudzkiego, Warszawa 1923
Adrian Drost und sein Land, 1918
Das Haus ohne Türen und Fenster, 1920
Das Nibelungenbuch, 1921
Metropolis, 1926 – wyd. pol. Towarzystwo Wydawnicze „Rój”, 1927^[6]
Spione, 1926
Die Frau im Mond, 1929
Du bist unmöglich, Jo, 1931
Aufblühender Lotos, 1941
Gartenstraße 64, 1952

Scenariusze[edytuj | edytuj kod]

Die Liebe von Hette Raimond, 1917
Die Legende von der heiligen Simplicia, 1920
Das indische Grabmal, 1921
Metropolis, 1926
Kobieta na Księżycu (Die Frau im Mond), 1929
Das Nibelungenbuch, 1934

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Rolf Burgmer: Harbou, Thea Gabriele von. W: Neue Deutsche Biographie. T. 7. 1966, s. 645-646. [dostęp 2014-07-20]. (niem.).
↑ ^a ^b ^c ^d Hans-Michael Bock, Tim Bergfelder: The Concise Cinegraph: An Encyclopedia of German Cinema. Berghahn Books, s. 181. ISBN 978-0-85745-565-9. [dostęp 2014-07-20]. (ang.).
↑ Metropolis – Sicherungsstück Nr. 1: Negative of the restored and reconstructed version 2001. unesco.org. [dostęp 2013-11-17]. (ang.).
↑ DerD. Spiegel DerD., Filmklassiker Deutsche Mondlandung 1929 [online] (niem.).
↑ ^a ^b Robert C. Reimer, Carol J. Reimer: The A to Z of German Cinema. Rowman & Littlefield, 2010, s. 310–311. ISBN 978-0-8108-7611-8. [dostęp 2014-07-20].
↑ Thea von Harbou

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Harbou, Thea Gabriele von, Deutsche Biographie

[NDB-1] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Rolf Burgmer: Harbou, Thea Gabriele von. W: Neue Deutsche Biographie. T. 7. 1966, s. 645-646. [dostęp 2014-07-20]. (niem.).

[Bock181-2] Hans-Michael Bock, Tim Bergfelder: The Concise Cinegraph: An Encyclopedia of German Cinema. Berghahn Books, s. 181. ISBN 978-0-85745-565-9. [dostęp 2014-07-20]. (ang.).

[3] Metropolis – Sicherungsstück Nr. 1: Negative of the restored and reconstructed version 2001. unesco.org. [dostęp 2013-11-17]. (ang.).

[spiegel-4] DerD. Spiegel DerD., Filmklassiker Deutsche Mondlandung 1929 [online] (niem.).

[Reimer310-5] Robert C. Reimer, Carol J. Reimer: The A to Z of German Cinema. Rowman & Littlefield, 2010, s. 310–311. ISBN 978-0-8108-7611-8. [dostęp 2014-07-20].

[6] Thea von Harbou

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]