Thomas Hopkins Gallaudet

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Thomas Hopkins Gallaudet
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

10 grudnia 1787
Filadelfia

Data i miejsce śmierci

10 września 1851
Hartford

Zawód, zajęcie

duchowny, nauczyciel (pedagogika specjalna-surdopedagogika)

Narodowość

amerykańska

Alma Mater

Uniwersytet Yale

Stanowisko

dyrektor

Pracodawca

Asylum for the Deaf and Dumb w Hartford

Rodzice

Peter W. Gallaudet
Jane z domu Hopkins

Małżeństwo

Sophia z domu Fowler (osoba niesłysząca)

Dzieci

Edward Gallaudet

podpis
Multimedia w Wikimedia Commons

Thomas Hopkins Gallaudet (ur. 10 grudnia 1787 w Filadelfii, zm. 10 września 1851 w Hartford) – amerykański pionier edukacji osób niesłyszących i niedosłyszących, współzałożyciel i pierwszy dyrektor Asylum for the Deaf and Dumb w Hartford (pierwszej instytucji edukacji głuchych w Ameryce Północnej), patron Uniwersytetu Gallaudeta.

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Dzieciństwo i młodość[edytuj | edytuj kod]

Ojcem Thomasa Gallaudeta był Peter W. Gallaudet, potomek francuskiej rodziny hugenotów, którzy – po wydaniu (przez Ludwika XIV) edyktu z Fontainebleau (1685), uchylającego edykt nantejski (Henryka IV Burbona) – wyemigrowali z Francji i osiedlili się w New Rochelle w stanie Nowy Jork, przy granicy z Connecticut. Matka Thomasa, Jane z domu Hopkins, była córką kapitana Thomasa Hopkinsa, jednego z pierwszych osadników w Hartford (jego imię upamiętniono na historycznym monumencie, ustawionym na cmentarzu przy Center Church[1]).

W roku 1800 rodzina Thomasa Gallaudeta przeniosła się do Hartford, z którym Thomas związał się na całe życie (uczył się w Hartford Grammar School). Studiował w Yale College (część Uniwersytetu Yale), do którego uczęszczał od 15. roku życia (1802), jako najmłodszy w swojej grupie. Był uczniem wesołym i uzdolnionym (niezbyt pilnym). Wyróżniał się uzdolnieniami matematycznymi i biegłością w angielskiej składni. Jego wypowiedzi cechowała duża siła ekspresji. Ukończył szkołę (licencjat) przed osiągnięciem osiemnastu lat (1805)[2][3], po czym uczył się prawa w kancelarii adwokackiej, którą prowadził w Hartford Chauncey Goodrich (senator z Connecticut, 1807–1813)[4][2]. Wykonywał zadania asystenta i referenta. Był również komiwojażerem, zajmując się sprzedażą „od drzwi, do drzwi”, między innymi na wiejskich terenach Ohio i Kentucky, gdzie poznał warunki życia ubogich rodzin i przekonał się, jak wielkie są niezaspokojone potrzeby żyjących tam dzieci (także w zakresie podstawowej edukacji)[5]. Kontynuację tej pracy utrudniały problemy zdrowotne. W 1808 wrócił na Uniwersytet Yale, gdzie uzyskał stopień Master of Arts. Podjął również – z wahaniami – studia w seminarium duchownym w Andover (1811). Pastorem został w 1814, w wieku 27 lat[6][3].

Alice Cogswell i American Asylum (1814–1831)[edytuj | edytuj kod]

Pomnik Thomasa Gallaudeta z Alice Cogswell[7][8] pokazującą A[a]

W 1814 Thomas Gallaudet odwiedził rodzinę w Hartford. Obserwując przez okno zabawę młodszego rodzeństwa, zauważył bawiącą się samotnie dziewczynkę[9]. Była to Alice Cogswell[7], córka sąsiadów: Masona Cogswella (znanego chirurga) i jego żony, Mary. Dowiedział się, że dziewięcioletnia Alicja w wieku dwóch lat straciła słuch w następstwie gorączki plamistej i wtórnego zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych. Brak słuchu stał się barierą uniemożliwiającą nawiązywanie kontaktów z rodzeństwem i sąsiadami. Taka izolacja (zob. osoba niedostosowana społecznie, interakcja społeczna) bywała wówczas wiązana z przekonaniem, że głuchota i głuchoniemota jest efektem niedorozwoju umysłowego. Przyjmowano, że bez wyrażania myśli poprzez słowa nie jest możliwe kształtowanie pojęć i myślenie. Thomas Gallaudet podjął próby nawiązania kontaktu z dziewczynką i nauczenia jej komunikowania się z otoczeniem za pomocą obrazków i pisanych na piasku liter języka migowego. Korzystał m.in. z książki pt. Theorie des Signes, której autorem był francuski duchowny, Roch-Ambroise Cucurron Sicard. Wraz z ojcem dziewczynki doszedł do wniosku, że powinna uczyć się w specjalnej szkole, kontaktując się z innymi dziećmi[10][11]. Wraz z dr. Cogswellem rozpoczął starania o utworzenie szkoły dla niesłyszących dzieci z okolicy. Ich pierwszym etapem był wyjazd Thomasa Gallaudeta do Europy – finansowany przez rodziny i przyjaciół[10] – gdzie takie szkoły powstały już w XVIII wieku[11][12].

W pierwszej kolejności starał się poznać metody edukacji niesłyszących stosowane w Edynburgu (w Braidwood Academy, założonej w 1760 przez Thomasa Braidwooda[13])[11]. W tym ośrodku preferowano uczenie głuchoniemych wymawiania głosek – „oralizm” (metoda popierana później m.in. przez Aleksandra Bella[14], zob. też artykulacja). Gallaudet nie uzyskał poszukiwanych informacji o metodzie Braidwooda – okazało się, że techniki nauczania są utrzymywane w tajemnicy[11][10][12].

Bardziej owocny okazał się pobyt w Londynie, w którym prowadził wówczas wykłady Roch-Ambroise Cucurron Sicard, prezentujący manualne techniki porozumiewania się z niesłyszącymi uczniami, opracowane w Paryżu i stosowane w pierwszej publicznej szkole dla niesłyszących dzieci, założonej w 1755 (L'Institut National de Jeunes Sourds de Paris[15])[11][12]. W demonstracjach uczestniczyli uczniowie i współpracownicy Sicarda – jego głusi asystenci: Jean Massieu i Laurent Clerc[16].

Mistrz Sicarda – Charles-Michel de L’Épée (założyciel L'Institut National de Jeunes Sourds de Paris[15]) – sprzeciwiał się „oralizmowi”. Preferował język znaków motorycznych, język migowy (język sign). Porównywał go do „języka uniwersalnego”, o którym marzyli m.in. Rousseeau[b] i Leibniz, zrozumiałego dla wszystkich – takiego, który „nie byłby środkiem do przekazywana myśli i uczuć, lecz w pewien magiczny sposób sam byłby myślą i uczuciem” (Sacks, 2011)[17]. De L’Épée pisał o nim:

Ów uniwersalny język, którego na próżno szukali … jest tutaj; tuż przed waszymi oczami, to język migowy… Pogardzacie nim, ponieważ go nie znacie, a jednak jest on kluczem do wszystkich pozostałych języków.

Przytoczone cytaty dotyczą problemów poruszanych w czasie gorącej polemiki na temat możliwości i celowości kształcenia głuchoniemych metodami specyficznymi dla tej grupy ludzi, bez werbalizacji. Rosła grupa osób przekonanych, że umysłowe procesy postrzegania świata przez osoby niesłyszące zachodzą inaczej niż w przypadku korzystania z narządu słuchu (zob. lingwistyka kognitywna, antropolingwistyka, psychologia poznawcza), w związku z czym konieczne jest stosowanie innych metod wyrazu w kontaktach interpersonalnych – przymuszanie głuchoniemych do opanowywania „języków mówionych” jest krzywdzącą dyskryminacją[18].

W czasie pobytu w Londynie, Sicard, Massieu i Clerc – wówczas 28-letni główny asystent Sicarda – odbyli z Thomasem Gallaudetem liczne prywatne rozmowy, a następnie zaprosili go do swojego instytutu w Paryżu[10][11].

1
Roch-Ambroise Sicard
2
Jean Massieu
3
Laurent Clerc[16]
Francuscy pionierzy surdopedagogiki, doradcy Thomasa Gallaudeta w czasie jego podróży do Europy w 1815[19] – Sicard i jego niesłyszący asystenci

Thomas Gallaudet wrócił do Hartford po 15 miesiącach, w 1816. Towarzyszył mu Laurent Clerc[10], zatrudniony na stanowisko nauczyciela w planowanej lokalnej szkole dla głuchoniemych – pierwszej amerykańskiej szkole tego typu (w czasie podróży uczyli się wzajemnie swoich języków). W kwietniu 1817 w Hartford rozpoczął działalność Asylum for the Deaf and Dumb (Azyl dla głuchoniemych)[11]. Pierwszą uczennicą była Alice. Po roku mury szkoły wypełniali uczniowie w wieku od 10 do 51 lat[10][20][21].

Asylum for the Deaf and Dumb w Hartford[20][21]

W następnych latach Thomas Gallaudet i Laurent Clerc wytrwale rozwijali specyficzne metody edukacji głuchoniemych oraz amerykańską odmianę francuskiego języka migowego (ASL – American Sign Language)[22] i metodę kombinowaną, symultaniczną (zob. tłumaczenie ustne). Równocześnie zabiegali o społeczne poparcie dla swojej działalności. W czasie licznych spotkań, organizowanych w różnych miejscowościach, silne wrażenie na uczestnikach wywoływał Laurent Clerc – człowiek głuchoniemy, który imponował wykształceniem i inteligencją. Gallaudet i Clerc zyskali nie tylko poparcie dla ośrodka w Hartford, ale również wielu entuzjastycznych naśladowców – otwierano liczne podobne szkoły z internatami, w których rozwijały się społeczności niesłyszących. Następował szybki rozwój ich specyficznej kultury (zob. kultura Głuchych, historia)[23]. Według Sacksa[8]:

Można powiedzieć, że nastąpiło wtedy swoiste „nawrócenie się” społeczeństwa amerykańskiego.

Atmosferę, panującą w Asylum for the Deaf and Dumb, przedstawił m.in. Edwin John Mann – głuchoniemy wychowanek ośrodka w Hartford – w popularnej książce The Deaf and Dumb (Głusi i niemi), wydanej w 1836. Współcześnie Oliver Sacks napisał m.in.[23]:

Atmosfera w Hartford, podobnie jak podobnych szkołach tego typu, była pełna entuzjazmu i podniecenia, które towarzyszą jedynie przedsięwzięciom intelektualnym lub humanitarnym o przełomowym znaczeniu dla ludzkości.

W sierpniu 1821 Thomas Gallaudet poślubił jedną z wychowanek Asylum for the Deaf and Dumb, głuchoniemą Sophię Fowler. Mieli ośmioro dzieci. Najmłodszym z nich był Edward Gallaudet, późniejszy kontynuator dzieła ojca[5].

Lata 1831–1851[edytuj | edytuj kod]

Thomas Gallaudet pracował w Asylum for the Deaf and Dumb w Hartford do 1831. W kolejnych latach był duszpasterzem w miejscowym więzieniu oraz w ośrodku odosobnienia dla obłąkanych, poświęcał też dużo czasu swojej licznej rodzinie. Nadal popularyzował i wspierał działalność na rzecz edukacji niesłyszących[5].

Zmarł z powodu powikłań po przebytej w dzieciństwie chorobie płuc[5].

Znaczenie dla edukacji głuchoniemych[edytuj | edytuj kod]

Rozwój szkolnictwa głuchoniemych w USA[24][c]
Rok Liczba szkół Liczba uczniów Liczba stanów dotujących[d]
1817 1 12 1
1820 2 * 2
1830 3 * 9
1840 6 * 14
1851 13 1100 23

Szkoły, otwierane w różnych stanach USA dla niesłyszących dzieci, odnosiły spektakularne sukcesy[19]. Coraz powszechniejsze było przekonanie, że konieczne jest umożliwienie głuchoniemym zdobywania również wyższych stopni wykształcenia. Pierwsza szkoła tego typu – Kendall School – powstała w 1857 z inicjatywy Amosa Kendalla, znanego adwokata, polityka, wydawcy, filantropa. A. Kendall przekazał na ten cel swój dom z ponad 8 tys. m² gruntu (Kendall Green) w Waszyngtonie. Pierwszym kuratorem został 20-letni Edward Miner Gallaudet, polecany przez Isaaca Lewisa Peeta. Matka młodego i nieżonatego kuratora, wdowa Sophia Fowler, została uznana za matronę szkoły. Edward Gallaudet kierował instytucją przez ok. 50 lat. Przyczynił się w wielkim stopniu do jej szybkiego rozwoju. W czerwcu 1864 Kongres Stanów Zjednoczonych nadał szkole Kendalla status Columbia Institution for the Education of the Deaf and Dumb and the Blind. W następnym roku zainaugurowano działalność National Deaf-Mute College, otwartego dla pięciu uczniów[25][26][3]

Po 1880 Edward Gallaudet zdecydowanie sprzeciwiał się ustaleniom międzynarodowej konferencji w Mediolanie – uznaniu, że zalecana jest „ustna” metoda edukacji (korzystanie z języka migowego, w tym SignWriting, powinno być zabraniane). Wbrew zakazom zachował ten język w swojej szkole. Taka postawa miała fundamentalne znaczenie dla dalszego rozwoju edukacji niesłyszących[27].

W 1893 szkołę nazwano Gallaudet College, dla uhonorowania wielebnego Thomasa Gallaudeta, a od 1986 działa jako Uniwersytet Gallaudeta[25][26][3].

Na przełomie XX i XXI wieku uniwersytet ten pozostawał światowym centrum kultury Głuchych, jedyną uczelnią wyższą dla niesłyszących, kształcącą w zakresie nauk humanistycznych i artystycznych. Nauki ścisłe i techniczne głuchoniemi mogą studiować w wielu uczelniach na świecie – największą z nich jest Instytut Techniczny w Rochester[28][29].

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Pomnik znajduje się w kampusie Gallaudet University w Waszyngtonie (rzeźbiarz: Daniel Chester French, 1889).
  2. ↑ Jean-Jacques Rousseau, O początkach nierówności między ludźmi i Esej o pochodzeniu języka.
  3. ↑ Rozwój edukacji głuchoniemych, opartej na językach sign, został zahamowany po śmierci charyzmatycznego Laurenta Clerca (1869). Ponownie – wbrew protestom Edwarda Gallaudeta – doszło do dominacji „oralizmu”, nie sprzyjającego intelektualnemu rozwojowi głuchoniemych. Według Sacksa: „W ciągu 20 lat zaprzepaszczono osiągnięcia całego wieku” [Zobaczyć głos, s. 49]. Dopiero w latach 60. XX wieku ponownie zaczęto wskazywać konieczność zmiany zalecanego systemu uczenia mowy na systemy znaków, analogiczne do wprowadzonego m.in. przez Laurenta Clerca i Thomasa Galludeta [Zobaczyć głos, s. 55–56].
  4. ↑ Liczba amerykańskich stanów, które dofinansowywały szkoły dla niesłyszących z ubogich rodzin.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Barnard 1852 ↓, s. 9–10.
  2. ↑ a b Barnard 1852 ↓, s. 10.
  3. ↑ a b c d Shielonda Mikle: Thomas Hopkins Gallaudet. American Sign Language University, 16 marca 2003. [dostęp 2014-10-10]. (ang.).
  4. ↑ Goodrich, Chauncey, (1759–1815). [w:] American National Biography; Dictionary of American Biography [on-line]. bioguide.congress.gov. [dostęp 2014-10-11]. (ang.).
  5. ↑ a b c d Katalin Enders: Galludet, Thomas Hopkins. [dostęp 2014-10-10]. (ang.).
  6. ↑ Barnard 1852 ↓, s. 11–12.
  7. ↑ a b Barnard 1852 ↓, s. 65–70.
  8. ↑ a b Sacks 2011 ↓, s. 46.
  9. ↑ Thomas Hopkins Gallaudet. Uniwersytet Gallaudeta. [dostęp 2017-05-06]. (ang.).
  10. ↑ a b c d e f Laurent Clerc: Apostle to the Deaf People of the New World. Uniwersytet Gallaudeta > Clerc Center. [dostęp 2016-02-12]. (ang.).
  11. ↑ a b c d e f g Sacks 2011 ↓, s. 45-46.
  12. ↑ a b c Barnard 1852 ↓, s. 113–126.
  13. ↑ Thomas Braidwood, The Braidwood School. University College London. [dostęp 2018-03-02]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-06-26)]. (ang.).
  14. ↑ Sacks 2011 ↓, s. 52.
  15. ↑ a b L'Institut National de Jeunes Sourds de Paris. INJS. [dostęp 2014-09-20]. (fr.).
  16. ↑ a b Barnard 1852 ↓, s. 102–112.
  17. ↑ Sacks 2011 ↓, s. 38.
  18. ↑ Sacks 2011 ↓, s. 17-63.
  19. ↑ a b Barnard 1852 ↓, s. 71–101.
  20. ↑ a b John Crowley: Asylum for the Deaf and Dumb. [w:] Disability History Museum > Education: Essay [on-line]. www.disabilitymuseum.org. [dostęp 2014-09-20]. (ang.).
  21. ↑ a b Barnard 1852 ↓, s. 127–146.
  22. ↑ Sacks 2011 ↓, s. 47.
  23. ↑ a b Sacks 2011 ↓, s. 204-207.
  24. ↑ Barnard 1852 ↓, s. 99–100.
  25. ↑ a b Edward Miner Gallaudet. Uniwersytet Gallaudeta. [dostęp 2016-02-12]. (ang.).
  26. ↑ a b 150 Years of Visionary Leadership – A Historical Timeline. Uniwersytet Gallaudeta. [dostęp 2017-05-06]. (ang.).
  27. ↑ Jamie Berke: Deaf History – Milan 1880 : Event with Powerful Repurcussions. [w:] About.com > About Health > Hearing Loss … > Sign Language Basics > Sign Language Basics [on-line]. deafness.about.com. [dostęp 2014-09-23]. (ang.).
  28. ↑ Sacks 2011 ↓, s. 48.
  29. ↑ About NTID w Rochester Institute of Technology. National Technical Institute for the Deaf. [dostęp 2014-10-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-10-18)]. (ang.).

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Thomas_Hopkins_Gallaudet&oldid=71778036”