Evangelista Torricelli (1939)

Evangelista Torricelli

Klasa	okręt podwodny
Typ	Brin
Historia
Stocznia	Franco Tosi, Tarent
Położenie stępki	23 grudnia 1937
Wodowanie	26 marca 1939
Regia Marina
Wejście do służby	7 maja 1939
Zatopiony	23 czerwca 1940
Dane taktyczno-techniczne
Wyporność • na powierzchni • w zanurzeniu	899/1000 t 1245 t
Długość	72,5 m
Szerokość	6,7 m
Zanurzenie testowe	110 m
Napęd
2 silniki Diesla o mocy łącznej 3400 KM, 2 silniki elektryczne o mocy łącznej 1300 KM
Prędkość • na powierzchni • w zanurzeniu	17,3 w 8 w
Zasięg	9000 Mm przy 7,8 w (na powierzchni) 90 Mm przy 4 w (w zanurzeniu)
Uzbrojenie
1 działo 100 mm L/43 4 km plot 13,2 mm (2xII) 14 torped
Wyrzutnie torpedowe	8 wt 533 mm (4 dziobowe, 4 rufowe)
Załoga	58

Evangelista Torricelli – okręt podwodny marynarki włoskiej (Regia Marina) typu Brin z okresu II wojny światowej. W służbie od 1939 roku, zatopiony przez brytyjskie okręty na Morzu Czerwonym 23 czerwca 1940 na pierwszym patrolu bojowym.

Budowa

"Evangelista Toricelli" (potocznie skracany do "Torricelli") należał do oceanicznych okrętów podwodnych typu Brin i był kolejną jednostką o tej nazwie, na cześć XVII-wiecznego fizyka Evangelisty Torricellego. Zbudowany został, podobnie, jak pozostałe cztery okręty tego typu, w stoczni Franco Tosi SA w Tarencie. Razem z bliźniaczym "Archimede" należał do drugiej serii tych okrętów podwodnych i budowany był w tajemnicy, żeby zamaskować fakt przekazania marynarce hiszpańskich nacjonalistów dwóch poprzednich okrętów podwodnych o tych nazwach. Stępkę pod jego budowę położono 23 grudnia 1937, wodowany był 26 marca 1939, a wszedł do służby 7 maja 1939.

Służba

W chwili wstąpienia Włoch do II wojny światowej (10 czerwca 1940) okręt bazował w Massawie w Erytrei, będącej włoską kolonią, nad Morzem Czerwonym, w składzie 82. Dywizjonu Okrętów Podwodnych (oprócz niego: "Archimede", "Macale" i "Perla"). Jego dowódcą był komandor ppor. Salvatore Pelosi.

14 czerwca 1940 "Torricelli" wypłynął w patrol pod Dżibuti (dla zamiany okrętu "Ferraris", który powrócił z powodu awarii akumulatorów). 19 czerwca znalazł się w rejonie patrolowania, a 21 czerwca, zgodnie z nowymi rozkazami, przeszedł do rejonu położonego bardziej na południe. Został jednak wykryty i zaatakowany bombami głębinowymi przez brytyjski slup HMS "Shoreham". Atak spowodował uszkodzenia, w związku z czym dowódca "Torricelli" zdecydował powrócić do Massawy.

W drodze powrotnej w nocy 22/23 czerwca "Torricelli" dotarł do cieśniny Bab al-Mandab, którą patrolowały brytyjskie niszczyciele "Khartoum", "Kandahar" i "Kingston" oraz slup "Shoreham". Obserwatorzy "Kingstona" zauważyli nad ranem okręt podwodny, który się zanurzył, lecz został zaatakowany przez "Shoreham" jedną bombą głębinową. Ponieważ ze zbiorników "Torricellego" wyciekało paliwo i w dzień zostałby on wyśledzony, jego dowódca postanowił ok. 4.30 rano wynurzyć okręt i na powierzchni uciec na północny zachód, do włoskiego portu Assab, chronionego przez baterie nadbrzeżne. "Torricelli" został ponownie zauważony przez HMS "Kingston" i brytyjskie niszczyciele rozpoczęły nierówną pogoń i ostrzał okrętu włoskiego. Około 5.30 Włosi zaczęli nieskutecznie ostrzeliwać okręty brytyjskie z armaty 100 mm umieszczonej z tyłu na kiosku, a sześć minut później ogień z dział 120 mm otworzył "Kingston" i, na krótko, pozostałe niszczyciele. "Shoreham" nie wziął udziału w pościgu z powodu mniejszej prędkości. Według relacji włoskich, okręt podwodny wystrzelił też cztery niecelne torpedy z wyrzutni rufowych. "Torricelli" otrzymał stosunkowo niewiele trafień (jedyną ofiarą był dowódca, kmdr ppor. Pelosi, raniony odłamkiem pocisku w nogę), lecz sytuacja okrętu była beznadziejna, a o 6.08 uszkodzony został ster. Dowódca wówczas zarządził opuszczenie okrętu przez załogę. Załoga została uratowana przez "Kingston" i "Kandahar", a dwie osoby przez "Khartoum". "Torricelli" zatonął o 6.24 na pozycji 12°34′N 43°16′E. Przed zatonięciem, oficer "Kingstona" próbował zabrać z okrętu dokumenty, lecz bezskutecznie. W toku starcia rannych od odłamków własnych pocisków 40 mm, trafiających w antenę, zostało 8 członków załogi "Kingstona".

Potyczka "Torricellego" została rozdmuchana przez włoską propagandę, przypisującą mu rzekome uszkodzenie "Shorehama" (który nie brał w rzeczywistości udziału w potyczce) i zniszczenie "Khartouma", co powielane jest jeszcze w niektórych publikacjach. W rzeczywistości, "Khartoum" został zniszczony na skutek pożaru, jaki wybuchł na nim o 11.50, kilka godzin po starciu, spowodowanego − według ustaleń Royal Navy − samoczynnym wybuchem zbiornika sprężonego powietrza jednej z wyrzutni torped.

Bibliografia

• Wojciech Holicki, Klęska erytrejskich dywizjonów w: Morze, Statki i Okręty nr 6/2008
• A.W.Daszjan, Korabli Wtoroj mirowoj wojny. WMS Italii, Morskaja Kollekcja nr 8/2003 (ros.)

Linki zewnętrzne

• Zdjęcie