Pomoc:Kopiowanie poza Wikipedię
U podstaw Wikipedii leży umożliwienie (każdemu, w nieskrępowany sposób) wykorzystywania wszelkich tekstów i plików multimedialnych w dowolnych celach, także komercyjnych, bez konieczności wnoszenia opłat i pytania o zgodę właścicieli praw autorskich do tych materiałów, lecz pod pewnymi warunkami.
Aby dowolne wykorzystanie treści było możliwe, Wikipedia wykorzystuje kilka tzw. wolnych licencji. Właścicielami praw autorskich do materiałów udostępnionych w Wikipedii nie są ani Wikipedia, ani też instytucja, która za nią prawnie odpowiada, czyli Wikimedia Foundation, tylko osoby piszące w Wikipedii czy wstawiające pliki multimedialne. Muszą oni zgodzić się nieodwołalnie na objęcie swojej twórczości jedną z wolnych licencji.
Dzięki temu, kiedy chcemy wykorzystać materiały znalezione w Wikipedii:
- po pierwsze – nie musimy nikogo pytać o zgodę;
- po drugie – musimy się dowiedzieć, na jakiej licencji jest udostępniony i zapoznać się z warunkami tej licencji;
- po trzecie – musimy się do tych warunków w pełni dostosować;
- po czwarte – jeśli warunki danej licencji nam nie odpowiadają, możemy spróbować dotrzeć do autorów i poprosić ich o zmianę licencji – często jest to jednak trudne do wykonania.
Zobacz broszurę przekazującą w streszczeniu opisane tu zasady użycia treści z Wikipedii: Anatomia Wolnych Licencji
Cytowanie na zasadach ogólnych
Podobnie jak każdą inną twórczość, zgodnie z polskim prawem autorskim, wolno cytować Wikipedię na ogólnie przyjętych zasadach, a więc przytaczać wyraźnie wyróżnione cudzysłowami, krótkie fragmenty artykułów z jawnym podaniem źródła, o ile ten fragment nie zastępuje tekstu własnego oraz jego umieszczenie jest uzasadnione strukturą tekstu oryginalnego.
W przypadku korzystania z prawa cytatu nie istnieje konieczność przestrzegania zasad wolnych licencji. Zalecamy jednak przy cytowaniu podawać dokładnie źródło – tj. dokładną nazwę artykułu i czas dostępu do niego. Wikipedia zaleca podawać siebie jako źródło cytatu za pomocą poprawnego odwołania bibliograficznego, który można sobie wygenerować klikając na „Cytowanie tego artykułu” w bocznym menu.
Korzystanie z licencji CC BY-SA 4.0
 | |
 |
 |
Prawie wszystkie teksty w Wikipedii są dostępne na licencji CC BY-SA 4.0 oraz równolegle na licencji GNU FDL 1.3. Użycie licencji GNU FDL jest bardziej kłopotliwe, dlatego zachęcamy do korzystania z licencji CC BY-SA 4.0.
Pliki graficzne mogą być dostępne na innych wolnych licencjach, w szczególności starszych wersjach CC BY-SA. Informację o tym, jaką licencją jest objęty dany plik multimedialny, można znaleźć na stronie opisu pliku.
Skróty w nazwie licencji oznaczają:
- CC – jest to licencja stworzona przez Creative Commons;
- BY – wymagane jest uznanie autorstwa zgodnie z tym jak życzy sobie właściciel praw autorskich; w przypadku tekstów z Wikipedii, zgodnie z przyjętymi warunkami użycia wymagane jest obecnie podanie linku/URL do oryginalnego artykułu lub pełnej listy autorów oraz informacji, że tekst jest dostępny na licencji CC BY-SA;
- SA – w przypadku tworzenia utworu zależnego wymagane jest zachowanie licencji, tzn. utwory zależne muszą być udostępnione na tej samej licencji i musi być podana informacja o źródle i autorach utworu pierwotnego.
W praktyce, w przypadku zarówno materiału użytego na stronie WWW, jak i w dowolnej formie „off-line", sprawę załatwia dołączenie do pliku w sposób widoczny dla czytelnika następującego tekstu:
© Źródło: [Hiperłącze lub URL do danego hasła na Wikipedii], [autorzy] (link do historii hasła), licencja: [CC BY-SA 4.0] (link: http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/)
Zamiast linku do hasła w Wikipedii można również wypisać wszystkich autorów danego artykułu. W takim przypadku należy zwrócić uwagę także na opisy zmian w jego historii. Mogą znajdować się w nich dodatkowe uwagi na temat autorstwa, które trzeba uwzględnić podczas sporządzania listy.
Zwyczajowo (choć nie jest to obowiązkowe) dołącza się do opisu znaczek symbolizujący tę licencję.
Oprócz tego licencja ta daje pełną wolność w dysponowaniu, kopiowaniu i modyfikowaniu materiałów nią objętych, w tym również w celach komercyjnych, czyli jej działanie jest bardzo zbliżone do GNU FDL.
Jest ona jednak prostsza do stosowania od GNU FDL, ponieważ:
- po pierwsze – nie trzeba dołączać do pliku pełnego tekstu licencji – wystarczy podać do niej link,
- po drugie – nie trzeba podawać linku do tekstu angielskiego – można podać do tekstu w kilku innych językach, w tym również do tekstu polskiego,
- po trzecie – nie ma żadnych dodatkowych wymagań, np. dołączania do pliku sekcji niezmiennych.
Ponadto, osoba wykorzystująca utwór na licencji CC BY-SA 4.0, gdyby okazało się, że nie dochowała jej wymogów, ma 30 dni na naprawę swoich uchybień. Jeśli zmieści się w tym terminie, może dalej korzystać z utworu na zasadach odpowiedniej licencji (jest to zmiana względem wersji 3.0, gdzie licencja od razu wygasała dla tej osoby).
Korzystanie z plików multimedialnych
Każdy plik multimedialny w Wikipedii zawiera stronę ze swoim opisem. Większość plików multimedialnych znajduje się w repozytorium plików Wikimedia Commons, a część jest załadowana bezpośrednio na Wikipedię. Niezależnie od tego czy coś znajduje się bezpośrednio w Wikipedii, czy też jest załadowane do Wikimedia Commons, po kliknięciu w zdjęcie wyświetla się strona z dużą wersją obrazka oraz z jej „metryczką". Metryczka ta zawiera zwykle następujące informacje:
|
 |
Z tego wszystkiego najważniejsze są informacje o licencji i autorze. Informacja o licencji jest umieszczona w specjalnym szablonie (tekst w ramce, jak poniżej), w którym są zazwyczaj linki do oryginalnego tekstu tej licencji i kilka dodatkowych informacji, ułatwiających ewentualne wykorzystanie tego pliku. Na przykład:
Wolno:
- dzielić się – kopiować, rozpowszechniać, odtwarzać i wykonywać utwór
- modyfikować – tworzyć utwory zależne
Na następujących warunkach:
- uznanie autorstwa – musisz określić autorstwo utworu, podać link do licencji, a także wskazać czy utwór został zmieniony. Możesz to zrobić w każdy rozsądny sposób, o ile nie będzie to sugerować, że licencjodawca popiera Ciebie lub Twoje użycie utworu.
- na tych samych warunkach – Jeśli zmienia się lub przekształca niniejszy utwór, lub tworzy inny na jego podstawie, można rozpowszechniać powstały w ten sposób nowy utwór tylko na podstawie tej samej lub podobnej licencji.
Część grafik i zdjęć (coraz mniejsza) znajduje się bezpośrednio w Wikipedii, natomiast większość w repozytorium plików o nazwie Wikimedia Commons. Zasady licencjonowania grafik i zdjęć w Wikipedii są identyczne z tymi na Wikimedia Commons. Opis wszystkich licencji dozwolonych w Wikimedia Commons znajduje się na stronie http://commons.wikimedia.org/wiki/Commons:Licensing.
Najczęściej spotykane licencje zdjęć i grafik to:
- CC BY-SA (różne wersje, zasady użycia zostały już wyjaśnione wyżej),
- CC BY – czyli wymagająca podania źródła i autorów, ale nie wymagająca obejmowania utworów zależnych tą samą licencją, wszystkie pozostałe warunki są identyczne z CC BY-SA,
- GNU FDL,
- FAL (Free Art Licence),
- Copyrighted Free Use.
Ponadto w Wikipedii i Wikimedia Commons są też dostępne grafiki i zdjęcia, do których wygasły prawa autorskie, lub które tymi prawami nie są z różnych względów objęte, czyli będące w domenie publicznej.
- Uwaga
- Wszystkie pozostałe licencje Creative Commons nie są dopuszczalne w projektach Wikimedia. W szczególności nie są dozwolone licencje „NC” i „ND” – to jest zabraniające wykorzystania komercyjnego lub modyfikowania objętych nimi plików.
FAL
Licencja Free Art. Jest to licencja w duchu podobna do GNU FDL, ale lepiej dostosowana do dzieł sztuki. Daje ona takie same prawa jak GNU FDL, tj. możliwość dowolnego kopiowania, dystrybucji i modyfikacji objętego nią dzieła. Ustala ona jednak bardziej precyzyjnie, jaki tekst należy dołączyć do dzieła. Brzmi on dokładnie:
[Oryginalny opis dzieła] [Opis jego modyfikacji] Prawa autorskie © [data] [nazwa autorów lub artystów] Copyleft: to dzieło sztuki jest wolne, możesz je rozprowadzać i/lub modyfikować zgodnie z warunkami Licencji Free Art. Wzór tej licencji możesz znaleźć na stronie Copyleft Attitude http://artlibre.org jak również na innych stronach.
W tej chwili nie ma bezpośrednio w Wikipedii grafik na licencji FAL – ale są one dostępne w Wikimedia Commons [2] i można z nich swobodnie korzystać w Wikipedii i innych miejscach. Licencja FAL 1.3 i CC BY-SA 4.0 z sobą wzajemnie kompatybilne[1].
Copyrighted Free Use
Copyrighted Free Use to „pseudo-licencja”, w której autor pozostawia sobie prawa autorskie do pliku, ale daje jednocześnie pełną swobodę do korzystania z niego. Nie wymaga zatem ani podania informacji o źródle ani o autorze, zezwala na dowolne modyfikowanie i udostępniania modyfikacji pod dowolnymi innymi licencjami. Wymagane jest tylko – przy kopii dosłownej podanie informacji, do kogo należą prawa autorskie do oryginalnego pliku.
Obecnie nie ma bezpośrednio w Wikipedii grafik „Copyrighted Free Use", ale są one dostępne w Wikimedia Commons [3] i można z nich swobodnie korzystać w ramach Wikipedii.
Copyrighted Free Use Provided That
Inną odmianą tej „pseudo-licencji” jest:
Copyrighted Free Use Provided That, która pozwala na dowolne dysponowanie objętym nią plikiem, ale po spełnieniu określonych, wyłożonych osobiście przez autora warunków; w ramach Wikipedii warunki te nie mogą być jednak sprzeczne z podaną w pierwszej sekcji tego tekstu definicją „wolności użytkowania".
Obecnie nie ma bezpośrednio w Wikipedii grafik „Copyrighted Free Use Provided That", ale są one dostępne w Wikimedia Commons [4] i można z nich swobodnie korzystać w ramach Wikipedii.
Pliki w domenie publicznej
Domena publiczna to ogół twórczości, która z różnych powodów nie jest w ogóle objęta niczyimi prawami autorskimi.
Nieoficjalnym znakiem, którym są opatrywane w Wikipedii pliki znajdujące się w domenie publicznej, jest:
Pliki mogą się znaleźć w domenie publicznej z wielu różnych powodów, m.in:
- bo zgodnie z polskim prawem – wszelkie majątkowe prawa autorskie ustają w 70 lat po śmierci twórcy dzieła – w innych krajach ten limit czasowy jest inny (np. w Izraelu jest to tylko 50 lat). W UE i USA jest to również 70 lat, należy pamiętać, iż w polskim systemie prawnym tzw. prawa osobiste – najważniejsze z nich to prawo do autorstwa – są niezbywalne i niegasnące;
- bo dzieło jest w domenie publicznej na podstawie zapisów prawa danego kraju – np. w USA w domenie publicznej są automatycznie wszelkie dzieła wykonane na zamówienie rządu tego kraju za pieniądze podatnika; w Polsce w domenie publicznej są teksty wszystkich państwowych aktów prawnych, a także wzory urzędowych symboli stosowanych przez wszelkie organa państwa (np: oficjalne herby miast);
- bo tak postanowił pierwotny właściciel praw autorskich do danego dzieła[2].
W Wikipedii pliki dostępne na zasadzie domeny publicznej są opatrywane specjalnymi szablonami, które informują dlaczego uznano, że są one w tej domenie. Przykład:
|
|
Na podstawie art. 4 pkt 1 i 2 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz.U. z 2021 r. poz. 1062) nie stanowią przedmiotu prawa autorskiego akty normatywne, ich projekty, urzędowe dokumenty, materiały, znaki i symbole. Powyższy plik należy do tej grupy, a zatem nie jest przedmiotem prawa autorskiego (należy więc do domeny publicznej). | 
|
Pliki w domenie publicznej można wykorzystywać w zupełnie dowolny sposób, jednak – o ile autor wyraźnie nie zrezygnował z tego wymogu lub utwór jest anonimowy – należy podawać jego autorstwo, gdyż osobiste prawa autorskie są wieczne i niezbywalne.
Korzystanie z materiałów na licencji GNU FDL
Przypisy
- ↑ 23 października 2014 ogłoszono pełną zgodność licencji FAL 1.3 i CC BY-SA 4.0 – co w praktyce oznacza, że można korzystać z utworów udostępnionych na FAL na zasadach licencji CC BY-SA 4.0 i na odwrót. [1]
- ↑ Polskie prawo autorskie nie przewiduje możliwości całkowitego zrzeczenia się osobistych i majątkowych praw autorskich. Prawa osobiste są wieczne i niezbywalne, prawa majątkowe można przekazać tylko na określone pola eksploatacji. Ze względu na to, że naruszenia praw autorskich są ścigane na wniosek właściciela tych praw – oświadczenie autora, że nie będzie ich w żaden sposób egzekwował zabezpiecza użytkownika przed ew. roszczeniami, jednak tylko do czasu, gdy autor nie zmieni nagle zdania i nie anuluje swojego oświadczenia.
Linki zewnętrzne
- Wikimedia Foundation: Warunki użytkowania: Licencjonowanie treści
 Zasady i zalecenia | |
|---|---|
 Pomoc |
|
 Zasoby wolnodostępne | |
 Wykrywanie naruszeń | |
 Szablony |
|
 Projekt |