Zadźwieja
53°18′28″N 26°17′07″E/53,307778 26,285278 Lodownia dworu gospodarczego Mierzejewskich, 2009 | |
| Państwo | |
|---|---|
| Obwód | |
| Rejon | |
| Sielsowiet | |
| Populacja (2009) • liczba ludności |
|
| Nr kierunkowy |
+375 163 |
| Kod pocztowy |
225367 |
| Tablice rejestracyjne |
1 |
Położenie na mapie obwodu brzeskiego  | |
Położenie na mapie Białorusi  | |
| 53°18′28″N 26°17′07″E/53,307778 26,285278
| |
Zadźwieja (biał. Задзвея, Zadzwieja; ros. Задвея, Zadwieja) – wieś na Białorusi, w rejonie baranowickim obwodu brzeskiego, około 27 km na północny wschód od Baranowicz.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Pierwsza wzmianka o Zadźwiei pochodzi z XV wieku. W XV i XVI wieku wieś należała do Gasztołdów i Radziwiłłów, później do Esmanów. Od XVIII należała do Mierzejewskich (według informacji ostatnich właścicieli). W 1844 roku jej właścicielem był Maciej Mierzejewski (kapitan szwoleżerów spod Somosierry), w 1872 roku wieś odziedziczył jego syn Leon, a w 1891 – bratanica Leona, Maria Mierzejewska, która – wychodząc za Ignacego Czeczotta – wniosła majątek w posagu do rodziny Czeczottów. Majątek ten pozostał w tej rodzinie do 1939 roku. Ostatnią właścicielką Zadźwiei była Florentyna z Czeczottów Regulska[1][2].
Przed rozbiorami Zadźwieja leżała w województwie nowogródzkim Rzeczypospolitej[3]. Po II rozbiorze Polski znalazła się na terenie ujezdu nowogródzkiego, należącego do guberni słonimskiej (1796), litewskiej (1797–1801), a później grodzieńskiej i mińskiej Imperium Rosyjskiego[4]. Po ustabilizowaniu się granicy polsko-radzieckiej w 1921 roku Zadźwieja wróciła do Polski, w 1926 roku należała gminy Wolna, w powiecie baranowickim województwa nowogródzkiego, w 1929 roku stała się częścią gminy Żuchowicze, należącej do powiatu stołpeckiego[5]. Od 1945 roku wieś znajdowała się na terenie ZSRR, od 1991 roku – na terenie Republiki Białorusi[6].
W 1909 roku Zadźwieja liczyła 32 mieszkańców, jej ludność wzrosła do 961 w 1959 roku, obecnie liczy 141 mieszkańców (2009)[7].
.jpg)
.jpg)
Dawny kościół[edytuj | edytuj kod]
Kościół we wsi istniał od około 1610 roku, w 1866 roku był to kościół parafialny dekanatu stołowickiego.
Dawny dwór[edytuj | edytuj kod]
Już ponoć w pierwszej połowie XVIII wieku istniał tu drewniany dwór. Prawdopodobnie Maciej Mierzejewski rozbudował dwór, dobudowując od strony podjazdu ganek z czterema filarami, a od strony ogrodu w środkowej części murowaną ścianę w postaci pozornego ryzalitu, zdobioną czterema wydatnymi pilastrami i trójkątnymi naczółkami nadokiennymi. Obie strony dworu zostały zwieńczone attykami w stylu empirowym. Po modernizacji dwór miał postać jedenastoosiowego, w całości parterowego, na wysokiej podmurówce szerokiego prostokątnego budynku. Ściany drewniane nie były tynkowane, tylko filary ganku, wspierające belkowanie z fryzem tryglifowym i trójkątnym szczytem przebitym półokrągłym oknem, oraz ramy okienne, były lakierowane na biało.
W początkach XX wieku dobudowano w środkowej, murowanej części strony ogrodowej dworu obszerny kamienny taras z balustradą. Dwór przykryty był dosyć wysokim czterospadowym dachem. Wnętrze charakteryzowało się prostotą, w trzech paradnych pokojach były posadzki parkietowe układane w duże kwadraty. Prócz dwóch murowanych kominków, w pokojach dworu znajdowały się piece z kolorowych kafli kolorowych. Salon umeblowany był ciężkimi meblami mahoniowymi w stylu empire.
Ogród przed i za dworem to przede wszystkim dwa gazony z krzewami oraz klombami kwiatów. Dom ze wszystkich stron otaczał park. Wśród starodrzewia wyróżniały się aleje: sędziwa aleja kasztanowa, aleja wysadzana brzozami oraz szpaler lipowy. W obrębie ogrodu stał również budynek przypominający pod względem architektonicznym kaplicę, lecz w rzeczywistości przeznaczony na lodownię. Pochodził z końca XVIII lub początków XIX wieku. Jego ruina zachowała się do dziś, podobnie jak ruina stajni i budynku gospodarczego[2][8].
We dworze przez pewien czas mieszkał Jan Czeczot, bywał tu gościem Adam Mickiewicz[1].
Dwór został zniszczony w czasie II wojny światowej[9].
Majątek w Zadźwiei jest opisany w 2. tomie Dziejów rezydencji na dawnych kresach Rzeczypospolitej Romana Aftanazego (jako Zadwieja)[2].
Tuż obok stał również dwór Wendorfów[1].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c Задвея, усадьба Чечотов "Задвея". W: Анатолий Тарасович Федорук: Старинные усадьбы Берестейщины. Mińsk: Беларуская Энцыклапедыя імя Петруся Броўкі, 2004, s. 319–320. ISBN 985-11-0305-5. [dostęp 2017-10-14]. (ros.).
- ↑ a b c Zadwieja, [w:] Roman Aftanazy, Dzieje rezydencji na dawnych kresach Rzeczypospolitej, wyd. drugie przejrzane i uzupełnione, t. 2: Województwa brzesko-litewskie, nowogrodzkie, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1993, s. 409–410, ISBN 83-04-03784-X, ISBN 83-04-03701-7 (całość).
- ↑ Вялікі гістарычны атлас Беларусі Т.2, Mińsk 2013, s. 99.
- ↑ Zadźwieja, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XIV: Worowo – Żyżyn, Warszawa 1895, s. 256.
- ↑ Dz.U. z 1929 r. nr 37, poz. 328
- ↑ Задвея na stronie Globus Białorusi. [dostęp 2017-10-14]. (ros.).
- ↑ Liczby ludności miejscowości obwodu brzeskiego na podstawie spisu ludności – 14 października 2009. [dostęp 2017-10-14]. (ros.).
- ↑ Задзвея, Zadwieja, Задвея. W: Леанід Міхайлавіч Несцярчук: Замкі, палацы, паркі Берасцейшчыны. Mińsk: БЕЛТА, 2002, s. 67. ISBN 985-6302-37-4. [dostęp 2017-10-14]. (biał.).
- ↑ Zadzwieja na stronie Radzima.org. [dostęp 2017-10-14].